________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनमतग्ग
200
अनय
मुद्धावसित्तस्स जेट्टो पुत्तो होति आभिसेको अनभिसित्तो अनमतग्गिय त्रि., नपुं. में प्रयोग में प्राप्त [अनवराग्रीय]. अचलप्पत्तो, अ. नि. 1(1).131; अनभिसित्तोति अभिसेकारहोपि संसार की अनादिता एवं अनन्तता-विषयक कथन या वक्तव्य काणकुणिआदिदोसरहितो सकिं अभिसित्तो पुन अभिसेके - अन्तलिक्खे ठितो तत्थ, देसेसि अनमतग्गियन्ति, पारा. आसं न करोति, अ. नि. अट्ठ. 2.79.
अट्ठ. 1.48; थेरो ... नन्दनवने अनमतग्गियानि कथेसि, अनमतग्ग त्रि., ब. स. [बौ. सं. अनवराग्र], अवर-कोटि, पारा. अट्ठ. 1.58; - सुत्त नपुं.. [सूक्त, सूत्र?], उपरिवत् अग्र-कोटि से रहित और अग्र-रहित, निचली और ऊपरी -- अनमताग्गियसुत्तं च चरियापिटकं अनुत्तरं दी. वं. सीमाओं से रहित, प्रारम्भिकतम एवं अन्तिम कोटि से 14.45, तुल. म. वं. 15.186. विनिर्मुक्त, अनादि, अनन्त - अनमतग्गोयं, भिक्खवे, संसारो, अनमस्सनभाव पु., नमस्सनभाव का निषे., तत्पु. स. स. नि. 1(2).161; अनमतग्गोति अनु अमतग्गो, वस्ससतं [अनमनभाव], उद्दण्डता, अशालीनता, अविनम्रता, अशिष्टता वस्ससहस्सं जाणेन अनुगन्त्वापि अमतग्गो अविदितग्गो, - ... नमस्सनभावं वा अनमस्सनभावं वा तुम्हेव जानाथ,ध. नास्स सक्का इत्तो वा एतो वा अग्गं जानितु प. अट्ठ. 2.369-370. अपरिच्छिन्नपुब्बापरकोटिकोति अत्थो, स. नि. अट्ठ. 2.139%; अनम्बिल त्रि., अम्बिल का निषे०, ब. स. [अनाम्ल]. 1. अथ वा संसारचक्कन्ति अनमतग्गं संसारवट्ट वुच्चति, विसुद्धि. खटाई के बिना तैयार किया हुआ - अम्बिलानम्बिलमच्छमसानं 1.190; तत्थ अनमतग्गं संसारवट्टन्ति अनु अनु अमतग्गं धूपनवासं घायित्वा, जा. अट्ठ. 1.236; 2. निषे. तत्पु. स., अविआतकोटिकं संसारमण्डलं. विसुद्धि. टी. 1.2083; - अम्लरहित, खटाईरहित- यथा अनम्बिलं तक वा कजिक टि. इसका प्रयोग सामान्यतया संसार-सागर के संकेतक के वा परिणामवसेन परिवत्तित्वा अम्बिलं होति, जा. अट्ठ. 4.11. रूप में प्राप्त, आधुनिक विद्वानों द्वारा व्युत्पत्ति-परक निर्वचन अनम्हिकाल पु., व्यु. अनिश्चित, अम्हिकाल का निषे., अनेक रूपों में प्राप्त, द्रष्ट. पिशेल, प्राकृत भाषाओं का [अस्मयकाल, अमास्मिकाल?]. विपत्ति का काल, दुर्गति व्याकरण (जर्मन) पृ. 251, पा. टि. 1 तथा सद्द. 2.396, पा. का समय, अप्रसन्नता का काल, रोदनकाल - अनम्हिकाले टि. 10; - कथा स्त्री., [अनवराग्रकथा], अनादि एवं ससोणि, किन्न जग्घसि सोभने जा. अट्ठ. 3.194; अनम्हिकालेति अनन्त सांसारिक यात्रापथ से सम्बद्ध कथा - अनमतग्गकथं रोदनकाले, जा. अट्ठ. 3.195. कथेसि, ध. प. अट्ठ. 2.101; - ता स्त्री॰, भाव., संसारचक्र अनय' पु., नय का निषे., तत्पु. स. [अनय], दुराचार, की अनादिता एवं अनन्तता - एवं वृत्तेन वारेन संसारस्स अनीति, दुर्नीति, कुमार्ग, विपत्ति, व्यसन - अनयं नयति अनमतग्गता साधिता होति, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).2343; दुम्मेधो, अधुरायं नियुञ्जति, जा. अट्ठ. 4.216; अनयं नयतीति - त्त नपुं., भाव., उपरिवत् - संसारं अनमतग्गतो संसारस्स अकारणं कारणन्ति गण्हाति, जा. अट्ठ. 4.217; नयिदं अनयेन अनु अमतग्गत्ता आणेन अनुगन्त्वापि अमतअग्गत्ता जीवितं, नाहारो हदयस्स सन्तिको, थेरगा. 123; इदं मम अविदितग्गत्ता, थेरीगा. अट्ठ. 312; - धम्मदेसना स्त्री., जीवितं अनयेन अञायेन वेळुदानपुप्फदानादिअनेसनाय न [अनवराग्रधर्मदेशना], संसार की अनादिता एवं अनन्तता होति जीवितकन्तिया अभावतो, थेरगा. अट्ठ. 1.266... के विषय में धर्मोपदेश- सत्थारं उपसङ्कमित्वा अनमतग्ग- अनय पु., न एत्थ अयो ति अनयो [अनय], क. कुमार्ग, धम्मदेसनं सुत्वा .... ध. प. अट्ठ. 1.268; - परियाय पु., विपत्ति, अनीति, दुर्नीति, अर्थहानि, व्यसन - अनयो व्यसने [अनवराग्रपर्याय], संसार की अनादिता एवं अनन्तता के चेव सन्दिस्सति विपत्तियं, अभि. प. 979; एत्थ न अयोति विषय में धर्मोपदेश का एक प्रकार - एवं सत्थरि अनयो, अवड्डिया एतं नाम, दी. नि. अट्ठ. 2.95; अनयमापन्ना अनमतग्गपरियायं कथेन्ते .... ध. प. अट्ठ. 1.393; - व्यसनमापन्ना यथाकामकरणीया पापिमतो. म. नि. 1.233; परियायकथा स्त्री., [अनवराग्रपर्यायकथा], उपरिवत् - अयं सकलस्स यूथस्स अनयो अवुद्धि महाविनासो कतोति, रक्खितत्थेरो पन ... अनमतग्गपरियायकथाय वनवासिके जा. अट्ठ. 3.315; ख. त्रि, महाविनाशकारी, महाविनाश पसादेसि, पारा. अट्ठ. 1.48; - भाव पु., संसार की अनादिता करने वाला - तस्मा तेसं अनयो महाविनासकारको हुत्वा, एवं अनन्तता - अनमतग्गतोति संसारस्स अनमतग्गभावतो, जा. अट्ठ. 4.163; तुल. अगति; - व्यसन नपुं.. द्व. स. थेरीगा. अट्ठ. 313; - संयुत्त नपुं., स. नि. के एक संयुत्त [अनयव्यसन], अनय और व्यसन, हानि और दुर्भाग्य - का शीर्षक- संयुत्तं अनमतग्गं कथेसि जनमज्झगो म. वं 12.31. अनयब्यसनं आपादेस्सामी ति, दी. नि. 2.56; हितञ्च सुखञ्च
For Private and Personal Use Only