________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अज्झोहट
अञ्जन अज्झोहट त्रि., अधि + अव + हर का भू. क. कृ. क.- कुक्कुटो पथविं खणित्वा खणित्वा अज्झोहारं अज्झोहरति. [अभ्यवहत], गले के नीचे उतारा हुआ, निगला हुआ, मि. प. 333. निगीर्ण - टा पु., प्र. वि., ब. व. - गिलितो खादितो भुत्तो. अञ्चति ।अञ्च का वर्तः, प्र. पु.. ए. व. [अञ्चति], 1. भक्खिताज्झोहटासिता, अभि. प. 757; - टं नपुं., प्र. वि., खींचता है, अपनी ओर घसीटता है - अञ्छामि नं न ए. व. - तहि मूलफलादि ओदनकुम्मासादि वा अज्झोहट मुञ्चामि, थेरगा. 750; पाठा. अञ्छामि; उदकं अञ्चन्ति कुच्छि वित्थम्भेति,ध. स. अट्ठ. 361; -टो पु., प्र. वि., ए. एतायाति उदञ्चनी, जा. अट्ट, 1.399; 2. सिकोड़ता है, व. - अज्झोहटो व बळिसं मच्छो आमिसतण्हया, सद्धम्मो. संकुचित करता है - याचके दिस्वा कटुकभावेन चित्तं 610.
अञ्चति सङ्कोचेतीति, ध. स. अट्ठ. 401. अज्झोहरण नपुं.. अज्झोहरति से व्यु. [अभ्यवहरण], प्रयोग, अञ्छति ।अञ्छ का वर्त.. प्र. पु., ए. व. [अञ्छति], खींचता समाचरण, भोजन-ग्रहण, भोजन का निगलना - णं द्वि. है, अपनी ओर घसीटता है - दक्खो भमकारो वा वि., ए. व. - अस्साजानीयो .... पतोदस्स अज्झोहरणं भमकारन्तेवासी वा दीर्घ वा अञ्छन्तो दीर्घ अछामीति पजानाति. समनुपस्सति, अ. नि. 3(2)291; अत्तनो अभिमुखस्स पतोदस्स दी. नि. 2.215; म. नि. 1.72. अज्झोहरणसङ्घातं पतनं विपस्सतोति अत्थो, अ. नि. अट्ठ. अञ्चित त्रि., अञ्च का भू. क. कृ.. गति करने वाला, जाने 3.342; द्वत्तिक्खत्तुं अज्झोहरणमतेनेव कम्मजतेजो उपादिन्नकं वाला - ता पु., प्र. वि., ब. व. - उद्धं अनुगेन्वा तिरियं मुञ्चित्वा अनुपादिन्नकं गण्हाति, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) अञ्चिताति तिरच्छाना, विभ. अट्ठ. 428. 1(1).267; स. उ. प. में ब्राह्मणज्झोहरण के अन्त. द्रष्ट.. अञ्जति अञ्ज से व्यु., वर्त. प्र. पु., ए. व., व्यक्त करता अज्झोहरणीय त्रि., अज्झोहरति का सं. कृ. [अभ्यवहरणीय]. है, अञ्जन लगाता है, मालिश करता है, चमकाता है, निगलने योग्य, भोजन में ग्रहण करने योग्य - अहं एते सम्मानित करता है, लीपता है, स्पष्ट करता है, तैयार मनुस्से निस्साय अज्झोहरणीयमत्तं आहारं लभामि लूखे वा करता है -न्ति ब. व. - भिक्खु अङ्गलिया अञ्जन्ति, महाव. पणीते वा, ध. प. अट्ठ. 1.160; तत्थ अज्झोहरणीयाहारो 279; - जापेसि अद्य., प्रेर., म. पु., ए. व. - इमं भेसज्ज मंसविभूसा नाम, जा. अट्ठ.7.149; स. उ. प. में गलज्झोहरणीय अजेही ति अजापेसिध. प. अट्ठ. 1.13; - जेय्यासि के अन्त. द्रष्ट., तुल. अज्झोहरितब्बो.
विधि., म. पु., ए. व. - अक्खीनि च अजेय्यासि. स. नि. अज्झोहरति अधि + अव + Vहर का वर्त, प्र. पु., ए. व. 1(2).2543; - जेत्वा पू. का. कृ. - अक्खीनि अञ्जत्वा [अभ्यवहरति], निगलता है, गले के नीचे उतारता है, नीचे अच्छं पत्तं गहेत्वा येन भगवा तेनुपसङ्कमि, स. नि. 1(2).254. की ओर खींचता है - येन च असितपीतखायितसयितं अञ्जन' नपुं.. [अञ्जन]. काजल, विलेपन, आंजन, चूर्ण - अज्झोहरति, म. नि. 2.93; - हारेय्यु विधि., प्र. पु.. ब. व., अञ्जनं तु कज्जलं, अभि. प. 306; - नानि प्र. वि.. ब. व. प्रेर. - इमा च मे देवता दिबं ओज लोमकूपेहि अज्झोहारेय्यु - तेन खो पन समयेन भिक्खू पिट्ठानि अञ्जनानि चरुकेसुपि म. नि. 1.313; - हरेस्साम भवि.. उ. पु.. ब. व. - तस्स सरावकेसुपि निक्खिपन्ति, महाव, 278; - नानं ष. वि., ब. ते मयं दिब्बं ओजं लोमकूपेहि अज्झोहरेस्साम, म. नि. व. - अञ्जनानं खयं दिस्वा, ध. प. अट्ठ. 1.264; स. उ. 1.313; - हरी अद्य, प्र. पु., ए. व. - को मं अज्झोहरी भूतो, प. में अक्ख., अलङ्कार., कण्ह., काळ., खार., तेल., रस.,
ओगाळ्हं यमुन नदि, जा. अट्ठ. 7.43; - रितब्बं सं. कृ., सोत. के अन्त. द्रष्ट; - टि. पांच प्रकार के अञ्जनों का नपुं.द्वि. वि., ए. क. - पच्चवेक्खित्वा अज्झोहारं अज्झोहरितब उल्लेख - अनुजानामि, भिक्खवे, अञ्जनं - काळञ्जनं. मि. प. 333; - रित्वा पू. का. कृ. - सिङ्गालो सब्बपच्छिम रसञ्जनं, सोतञ्जनं, गेरूकं, कपल्लन्ति, महाव. 278; - मूसिकं गहेत्वा मंसं खादित्वा अज्झोहरित्वा मुखं पुञ्छित्वा कम्मनाथ पु.. एक प्रमुख व्यक्ति का नाम - अजनकम्मनाथं तिट्ठति, जा. अट्ठ. 1.440; - रीयति कर्म. वा., वर्त. प्र. पु., सो धातुरक्खाय योजयि, चू. वं. 74.168; - क्खिक त्रि., ब. ए. व. - कवळं कत्वा अज्झोहरीयतीति अत्थोध. स. अट्ठ. 361. स. [अञ्जनाक्षिक]. अञ्जन से रंगी हुई आंखों वाला या अज्झोहार पु.. [अभ्यवहार]. भोजन निगलने का कृत्य, वाली - का स्त्री., प्र. वि., ए. व. - चपला अजनक्खिका, भोजन-ग्रहण, भोजन - रे सप्त. वि., ए. व. - अज्झोहारे थेरगा. 960; - गिरि पु., अञ्जन की तरह काले रंग वाले अज्झोहारे आपत्ति दुक्कटस्स, पाचि. 312; - रं द्वि. वि., ए. एक पर्वत का नाम - काळपब्बतं नाम अजनगिरि गन्तवा,
For Private and Personal Use Only