________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
218
कालिदास पर्याय कोश 3. प्रासाद :-[प्रसीदन्ति अस्मिन्-प्रसद्+घञ्, उपसर्गस्य दीर्घः] महल, भवन,
राजभवन। प्रासाद वातायन संश्रितानां नेत्रोत्सवं पुष्पपरांगनानाम्। 6/24 तब वहाँ की स्त्रियाँ भवन के झरोखों में बैठकर तुम्हें देखेंगी और तुम्हारी सुन्दरता देखकर उनकी आँखों को मुख मिलेगा। प्रासाद जालैर्जलवेणिरम्यां रेवां यदि प्रेक्षितुमस्ति कामः। 6/43 तुम यदि राजभवन के झरोखों से उस सुन्दर लहरों वाली नर्मदा का मनोहर दृश्य देखना चाहती हो। प्रासाद वातायन दृश्यवीचिः प्रबोधयत्यर्णव एव सुप्तम्। 6/56 उसकी लहरें राजभवन् के झरोखों से स्पष्ट दिखाई देती है, जब ये अपने राज भवन में सोते हैं, तब वह समुद्र ही नगाड़े की ध्वनि से भी गंभीर अपने गर्जन से इन्हें प्रातः जगा देता है। प्रासादकालागुरुधूमराजिस्तस्याः पुरो वायुवशेन भिन्ना। 14/12 भवनों के उपर वायु से छितराया हुआ काले अगर का धुआँ ऐसा लग रहा था। प्रासादवातायन दृश्य बन्धैः सकित नार्योऽञ्जलिभिः प्रणेमुः। 14/13 भवनों के झरोखों में हाथ बाँधे दिखाई पड़ने वाली अयोध्या की महिलाओं ने हाथ जोड़कर प्रणाम किया। आलोकयिष्यन्मुदितामयोध्या प्रसादमभ्रंलिहमारुरोह। 14/29 सुन्दर अयोध्या की छटा निहारने के लिए आकश से बातें करने वाले अपने ऊंचे
राजभवन की छत पर जा चढ़े। 4. भवन :-[भू+ल्युट्] आवास, निवास, घर, भवन।
संतानकामयी वृष्टिर्भवने चास्य पेतुषी। 10/77
उनके राजभवन पर आकाशसे कल्पवृक्षों के फूलों की जो वर्षा हुई। 5. मंदिर :-[मन्द्यतेऽत्र मन्द+किरच] रहने का स्थान, आवास, महल, भवन। ___ हाग्रसंरूढ तृणांकुरेषु तेजोऽविषह्यं रिपु मन्दिरेषु। 6/47
जब रावण ने सब कांड सुना, तब वह अपने राजभवन से निकल कर रण-भूमि
में आया। 6. वेश्म :-[विश+मनिन] घर, आवास, भवन, महल।
वेश्मानि रामः परिबर्हवन्ति विश्राण्य सौहार्दनिधिः सुहृद्भयः। 14/15
For Private And Personal Use Only