________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
रघुवंश
159
निदाध 1. ग्रीष्म :-[ग्रसते रसान्-ग्रस्+मनिन्] गरम, उष्ण, गर्मी का मौसम।
विहर्तुमिच्छा वनितासखस्य तस्याम्भसि ग्रीष्म सुखे बभूव। 16/54 एक दिन कुश की इच्छा हुई कि गर्मी में सुख देने वाले सरयू के जल में अपनी
रानियों के साथ विहार करें। 2. धर्म :-[घरति अङ्गात्-घृ+मक नि० गुणः] ताप, गर्मी, गर्मी की ऋतु, निदाध।
निःश्वास हाशिक मा जगाम घर्मः प्रियावेषमिवोपदेष्टम्। 16/43 इतने में ग्रीष्म ऋतु आई, जिसने अपनी उस प्रिया का स्मरण करा दिया, जो साँस
से उड़ने वाले महीन कपड़े पहने हुए हो। 3. निदाध :-[नितरां दध्यते अत्र-नि+दह+घङ] ताप, गर्मी, धूम, ग्रीष्म ऋतु।
अभिपेदे निदाधार्ता व्यालीव मलय दुमम्। 12/32 जैसे धूप से घबराकर कोई नागिन चंदन के पेड़ के पास पहुंच गई हो। संबजता कामिजनेषु दोषाः सर्वे निदाधावधिना प्रमृष्टाः। 16/52 ग्रीष्म ऋतु ने कामी पुरुषों की सब कमी पूरी कर दी।
निद्रा 1. निद्रा :-[निन्द्र क+टाप, नलोपः] सुप्तावस्था , नींद। शय्यां जहत्युभय पक्ष विनीत निद्राः स्तम्बरमा मुखरशृंखलकर्षिणस्ते।
5/72 तुम्हारी सेना के हाथी, दोनों ओर करवटें बदलकर खनखनाती हुई साँकल को खींचते हुए नींद से उठ खड़े हुए हैं। इति विरचितवाग्भिर्बन्दिपुत्रैः कुमारः सपदि विगत निद्रस्तल्पमुज्झांचकार।
5/75 वैसे ही चारणों की सुरचित वाणी सुनकर राजकुमार अज की नींद खुल गई और
वे उठ बैठे। 2. संवेश :-[सम्+विश्+घञ्] निद्रा, विश्राम।
अथ प्रदोषे दोषज्ञः संवेशाय विशां पतिम्। 1/93 रात हो चली थी, राजा दिलीप को सोने की आज्ञा दी।
For Private And Personal Use Only