Dashvaikalika Sutram

SR No.: 020178
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Publisher: Shripalnagar Jain S M P Trust
Publication Year: 2012
Total Pages: 466
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & agam_dashvaikalik
File Size: 94 MB

Page 358

श्रीदशवैकालिकं
श्रीहारि०
वृत्तियुतम्
।। ३३४ ।।
भाषा तथाभूतोक्ता, साम्प्रतं यथाभूता वाच्या तथाभूतामाह- 'असच्चमोस' ति सूत्रम्, असत्यामृषां उक्तलक्षणां सत्यां च उक्तलक्षणामेव, इयं च सावद्यापि कर्कशापि भवत्यत आह- असावद्यां अपापां अकर्कशां अतिशयोक्त्या ह्यमत्सरपूर्वी संप्रेक्ष्य स्वपरोपकारिणीति बुद्ध्याऽऽलोच्य असंदिग्धां स्पष्टामक्षेपेण प्रतिपत्तिहेतुं गिरं वाचं भाषेत ब्रूयात् प्रज्ञावान् बुद्धिमान् साधुरिति सूत्रार्थः ।। ३ । साम्प्रतं सत्यासत्यामृषाप्रतिषेधार्थमाह- 'एअं च'त्ति सूत्रम्, एतं चार्थं अनन्तरप्रतिषिद्धं सावद्यकर्कशविषयं अन्यं वा एवंजातीयम्, प्राकृतशैल्या यस्तु नामयति शाश्वतं य एव कश्चिदर्थो नामयति- अननुगुणं करोति शाश्वतं मोक्षं तमाश्रित्य ससाधुः पूर्वोक्तभाषाभाषकत्वेनाधिकृतो भाषां सत्यामृषामपि पूर्वोक्ताम्, अपिशब्दात्सत्यापि या तथाभूता तामपि धीरो बुद्धिमान् विवर्जयेत् न ब्रूयादिति भावः । आह- सत्यामृषाभाषाया ओघत एव प्रतिषेधात्तथाविधसत्यायाश्च सावद्यत्वेन गतार्थं सूत्रमिति, उच्यते, मोक्षपीडाकरं सूक्ष्ममप्यर्थमङ्गीकृत्यान्यतरभाषाभाषणमपि न कर्तव्यमित्यतिशयप्रदर्शनपरमेतददुष्टमेवेति सूत्रार्थः ॥ ४ ॥
वितहपि तहामुत्तिं, जं गिरं भासए नरो। तम्हा सो पुट्ठो पावेणं, किं पुणं जो मुसं वए ? ।। सूत्रम् ५ ।।
तम्हा गच्छामो वक्खामो, अमुगं वा णे भविस्सइ । अहं वा णं करिस्सामि, एसो वा णं करिस्सइ । सूत्रम् ६ ।। एवमाइ उ जा भासा, एसकालंमि संकिआ संपयाइ अमठ्ठे वा, तंपि धीरो विवज्जए । सूत्रम् ७ ॥
साम्प्रतं मृषाभाषासंरक्षणार्थमाह- 'वितहंपि' त्ति सूत्रम्, वितथं अतथ्यं तथामूर्त्यपि कथंचित्तत्स्वरूपमपि वस्तु, अपिशब्दस्य व्यवहितः संबन्धः, एतदुक्तं भवति- पुरुषनेपथ्यस्थितवनिताद्यप्यङ्गीकृत्य यां गिरं भाषते नरः, इयं स्त्री आगच्छति गाय वेत्यादिरूपाम्, तस्माद् भाषणादेवंभूतात्पूर्वमेवासौ वक्ता भाषणाभिसन्धिकाले स्पृष्टः पापेन बद्धः कर्मणा, किं पुनर्यो मृषा
सप्तममध्ययनं वाक्यशुद्धिः, सूत्रम ५-७ वितथादि
भाषा
विवर्जनम्।
।। ३३४ ।।