Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૬૩) ૨. પુત્રતાર્થચાત્રાચાર્યનુ: એક . . સ્વતાવાણાપન્નવાર્ચગનવમ્ ! પિતાની જોએ કૃતિમાં કહેલા અર્થને સંબંધને સાથે તાદાભ્યપણાને પામેલા કાર્યનું જે જનક અર્થે બીજે સ્થળે પણ ગણી લે-લાવી ! હેય તે. મૂકે છે. જેમ–શાંકર ભાષ્યના ત્રીજા અધ્યા- બ. સ્વામિનાર્યનનમ્ પિતાનાથી યમા કહેલ “ગુણો પસંહાર’
| અભિન્ન એવા કાર્યનું છે કે હોય તે. guથાન[– ગ્રંથમાં ન કહ્યો હોય ' ૭ વધારત્વે સતિ નહેતુત્વનું એવા અર્થનું જે બીજા કેઈ ગ્રંથમાંથી કાર્યને આધાર ૩૫ હેઇને જે કાર્યની ઉત્પકથન કરવું તે ઉપસંખ્યાન કહેવાય છે. ત્તિને હેતુ હોય તે ઉપાદાન કારણ
૩. ફાઈનમુ-ગૌણ, અપ્રધાન. ૨. ૩પવાનારત્રય-અનાત્મ વસ્તુ(શાબ્દિકોને મતે ) વિગ્રહ વાક્યમાં જે | એની ઉત્પત્તિમાં ઉપાદાન કારણે ત્રણ નિયત વિભક્તિવાળું પદ હોય તેને ઉપ- પ્રકારનાં છે-(૧) આરંભ=ઉપાદાન, (૨) સર્જન કહે છે.
પરિણામી ઉપાદન, અને (૩) વિવોંપાદાન. ૩. પદના પિતાના મુખ્ય અર્થના વિશે- લક્ષણો તે તે શબ્દોમાં જોવાં.) પણવાળું અર્થાત નું બોધક પદ તે પણ ૩પ જૂ–ઉપાદાનમાંથી ઉપજેલું કાર્ય ઉપસર્જન કહેવાય છે.
તે ઉપાદેય. જેમ તંતુઓમાંથી ઉપજેલું પટ ૩ઃ -સુખ ક્રિયાનું સાધન ઇન્દ્રિય. તે ઉપાદેય કહેવાય છે. અથવા-ચાવાયાનઃસાધનગિરિમા સ્ત્રી - ૨. વાચિવિષયત્વચમ્ ગ્રહણ કરવાની ગના આનંદનું સાધન ઇકિય.
ક્રિયાને જે વિષય હોય તે ઉપાદેય. દતષ ઉપાધિમાં પ્રતિબિંબિતઃ યુવધિઃ- નિમિત્ત, પ્રાજક, કારણ. ઉપાધિવાળું.
૨. ધર્મ માત્રને પણ ઉપાધિ કહે છે. જેમ ૩પસ્થિરમ્--પૂર્વવૃત્તાન્તના પૂર્વના “ આકાશત્વ” એ અખંડ પાધિ છે; અને વૃત્તાંતનું કથન. ૨. તથા ર્થસ્થ થનમ્ | ‘પ્રમેયવ’ ‘કુંડલિત્વ', “ પ્રતિયોગિત્ય' સાંભળેલી હકીકત કહી બતાવવી તે. | એ આદિ અખંડ પાધિ છે.
પાન (વે)-પુરાણ, ન્યાય, (૩) જે પદાર્થ પોતાનામાં રહેલા ધર્મોને મીમાંસા અને ધર્મશાસ્ત્ર, એ ચાર વેદનાં પિતાના સંબંધવાળા આપણું કરે છે તેને ઉપાંગ ગણાય છે.
પણ “ઉપાધિ ' કહે છે. જેમ રાતું ફૂલ ઉપાડ્યાનમ–જેમાંથી કોઈ પદાર્થ ઉત્પન્ન | પોતાનામાં રહેલી રતાશને પોતાના સંબંધથાય છે. જેમ પરનું ઉપાદાન તંતુઓ (તાંતણ.) વાળા સ્ફટિકમાં આરોપણ કરે છે માટે
૨. જે કારણ કાર્યમાં મળેલું જોવામાં “રાતું ફૂલ' એ ઉપાધિ છે. આવે છે તે ઉપાદાન કારણ જેમ-માટીએ ૪. શ્રેમતત્વમાવઃ ૩૫ધિ: અનેક ઘડાનું ઉપાદાન કારણ છે, કેમકે ધડામાં માટી વ્યક્તિઓમાં જે ધર્મ સમવાય સંબંધ વડે ભળેલી જોવામાં આવે છે
રહે છે તે ધર્મ જાતિ કહેવાય છે. એવા રૂ. ર્યાન્વિત કારકુપાતાનમ્ કાર્યમાં જાતિરૂપ ધર્મના અભાવ રૂપ જે ધર્મ હોય અન્વિત એટલે તાદામ્યપણને પ્રાપ્ત થયેલું તે ઉપાધિ. જેમ આ ઘડે, આ ઘડે, એ જે કારણ છે, તે ઉપાદાન કારણ કહેવાય છે. | પ્રકારની ઘટન્દુ ધર્મ પ્રકારક એકાકાર પ્રતીત
૪. શામિત્રારમ્ | કાર્યથી અભિન્ન થાય છે, એ પ્રતીતિ એનેક વ્યક્તિઓમાં (જુદુ નહિ) એવું છે કારણ તે ઉપાદાને કારણ. થાય છે-એક વ્યક્તિમાં થતી નથી. માટે તે
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020173 |
| Book Title | Darshanik Kosh Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chhotalal N Bhatt |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society Ahmedabad |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 124 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 8 MB |