Darshanik Kosh Part 01

SR No.: 020173
Original Sutra Author: N/A
Author: Chhotalal N Bhatt
Publisher: Gujarat Varnacular Society Ahmedabad
Publication Year: 1937
Total Pages: 124
Language: Gujarati
Classification: Dictionary
File Size: 8 MB

Page 49

(૪૪) સોગ, આદિક છે. માટે તે દંડ, ચક્રાદિક, વ્યાપ્તિનું જ્ઞાન સંભવતું નથી, માટે એ ઘટરૂપ કાર્યની પ્રતિ અસાધારણ કારણ અસાધારણ હેતુનું જ્ઞાન વ્યાપ્તિનું પ્રતિબંધક છે. કહેવાય છે. તેમજ પટરૂપ કાર્યમાં પણ તંતુ, શનિવામાન –આ હેત્વાભાસ તંતુ સંગ, તુરી (કાંદલો), વેમ (સાળ), ત્રણ પ્રકાર છેઃ (૧) આલયાસિદ્ધ, (૨) તંતુવાય (સાળવી), આદિક અસાધારણ કારણ સ્વરૂપસિહ, અને (૩) વ્યાપ્યત્વાસિદ્ધ. ( આ છે. એ પ્રમાણે ઈશ્વરાદિક નવ સાધારણ : ત્રણેના લક્ષણે તે તે શબ્દોમાં જેવાં. ) કારણે સિવાય જે જે કાર્યનું જે જે કારણ પરિદ્ધિ-( આસુરી સંપત્તિમાંની એક હેય તે તે કાર્યનું અસાધારણ કારણ સંપત) ધર્મ, જ્ઞાન, અને વૈરાગ્ય વગેરે કહેવાય છે.
- પ્રાપ્ત ન થવાં તેને અસિદ્ધિ કહે છે. અસાધારકત્વલક્ષણરૂપ ધર્મમાં કુfમiાંધઃ–પ્રતિવૈદ્રની મધઃ | લક્ષ્મતા અવછેદક ધર્મનું સમનિયતપણું. જે ગંધ પ્રતિકૂળ છે એવું જ્ઞાન થાય તે ગંધ જેમ, ગંધર્વવ પૃથ્વીનું લક્ષણ છે. એ ' અસુરભિ કહેવાય છે. લક્ષણમાં લક્ષ્યતાનું અવચ્છેદક જે પૃથ્વીત્વ અટૂથ-ળg iાવિારઃા ગુણોમાં (સમનિયતત્વ શબ્દ જુઓ, તેનું નિયત- દેષ પ્રકટ કરે છે અથવા રચષિ પણું એટલે નિયમ કરીને હોવાપણું છે, એનું રેષા: બીજાના ગુણમાં ષમાં આપ નામ અસાધારણપણું છે.
0 કરો તે. ૨. તમાત્રવૃત્તિ ધર્મયુtત્યમ્ | જે પદાર્થને તમ-(પદાર્થ) કાળ સાથે જે ધર્મ હોય તે માત્ર તેજ પદાર્થમાં રહેતો સંબંધ તે અસ્તિત્વ. હોય તે.
તિવિધિનાર –છ ભાવવિકારમાને ૩raધરાન્તિત્વમra –– બીજો ભાવ વિકાર. જન્મ પામ્યા પછી સર્વ વિપક્ષત્રાવૃત્ત હેતુઃ અસાધારણ: 1 ( ઉત્પન્ન થયા પછી ) બે ક્ષણ એટલે કાળ. નિશ્ચિત સાધ્યવાળા જેટલા પક્ષ છે, તે સર્વે પ્રસ્તાઃ –રવાનYરણમ્ I (બળત્કારથી વિપક્ષમાં તથા નિશ્ચિત સાધાભાવવાળા અથવા છળકપટથી) પરાયા વ્યાદિક જેટલા વિપક્ષો છે તે સર્વ વિપક્ષમાં જે હેતુ પદાર્થોનું હરણ ન કરવું તેનું નામ અસ્તેય. આવૃત્તિ છે (એટલે રહે કે હોતો નથી), ૨. સત્તાવાનાપરવા પરાત્રિમ | તે હેતુ સાધારણ અનૈકાન્તિક કહેવાય છે. “કેઈ એ આપ્યાવિના લેવું” એ પી પરજેમ- રદ્ધઃ નિત્યઃ વવાત !’ ‘શબ્દ કે દ્રવ્ય હરણથી રહિતપણું તે. નિત્ય છે, શબ્દ ધર્મવાળો હોવાથી.’ આ સ્થિરપ્રજ્ઞા –પૂર્વ પુષ્યના ચોગથી અનુમાનમાં નિત્યત્વ રૂપ સાધ્યના અનુભવમાં “તત્ત્વમસિ” મહા વાયના શ્રવણથી જેને ઘટાદિક વિપક્ષ કહેવાય છે. એવા સપમાં “અરેં ત્રહ્માસ્મિ' એવું જ્ઞાન ઉપજે છે, પણ કે વિપક્ષોમાં શબ્દવ હેતુ રહેતું નથી. પણ વિષયાસક્તિ વગેરેથી પાછું વિસારે પડે છે, કેવળ શબ્દરૂપ પક્ષમાં જ રહે છે. માટે એ એવું જ્ઞાન અસ્થિર પ્રજ્ઞા કહેવાય છે. શબ્દવરૂપ હેતુ અસાધારણનકાંતિક હેવા- ૨. સંશય, અસંભાવના, અને વિપરીત ભાસ કહેવાય છે.
| ભાવના સહિત જે જ્ઞાન તે અસ્થિર પ્રજ્ઞા એ શબ્દ હેતુમાં ઉપર કહ્યું તેમ સાધ્ય. કહેવાય છે. વાળા પદાર્થમાં અવૃત્તિ (વ્યાવૃત્તિ) ને વચ્ચે પંચામ-હાડકાં અથવા નિશ્ચય થવાથી સાધ્ય પદાર્થમાં વૃત્તિત્વરૂપ પંદર વસ્તુઓને સમૂહ–જેનાથી સ્થૂલ દેહ