________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
दुर्बुद्धि
४८२
दुराधिग
दुर्बुद्धि (स्त्री०) खोटी बुद्धि।
दुर्योनि (वि०) निम्न जाति में उत्पन्न। दुर्बुद्धि (वि०) मूर्ख, कुविद्। (जयो०१० २/१२४)
दुर्लक्ष्य (वि०) अदर्शनीय, नहीं दिखाई देने वाला। दुबोध (वि०) दुर्ग्राह्य, शीघ्र समझ में नही आने वाला। दुर्लभ (वि०) कठिन, कष्टसाध्य। (जयो०वृ० १/१०६) दुर्भग (वि०) भाग्यहीन, अभागा।
दुर्ललित (वि०) बिगड़ा हुआ, लाड़-प्यार से रहित। दुर्भगा (वि०) बुरे स्वभाव वाली स्त्री।
दुर्लाभ (वि०) कठिन लाभ। दुर्भर (वि०) अत्यधिक भार।
दुर्लेश्या (स्त्री०) १. कृष्ण लेश्या, २. अत्यधिक क्रूर प्रकृति। दुर्भाग्य (वि०) अभागा, भाग्यहीन, दुर्विधि। (जयो०९/६) दुर्वचस् (नपुं०) गाली, झिड़क। दुर्भक्ष (वि०) कठिन खाद्य, कठोर खाद्य।
दुर्वर्ण (वि०) अवर्ण, वर्ण विहीन, हीन। (जयो० ६/७४) बुरे दुर्भक्षं (नपुं०) अकाल, खाद्याभाव।
रंग गा। दुर्भिक्षभावः (पुं०) अखाद्य भाव। (दयो०१६) भीख मिलना दुवर्णता (वि०) अवर्णता। (मुनि० ९) कठिन।
दुर्वह (वि०) भारी, अत्यधिक भार वाला। दुर्भेद्य (वि०) अजेय। (जयो० १/७१)
दुर्वाच्य (वि०) उच्चारण करने में अत्यधिक कठिन। दुर्मृत्यः (पुं०) क्रूर सेवक।
दुर्वाद (वि०) अपवाद, कुख्याति, अपयश, कुवचन। दुर्भातृ (पुं०) कठोर प्रकृति वाला भाई।
दुर्वार् (वि०) निवारण करने में कठिन, असह्य, निरर्गल, दुर्मत (वि०) अपक्रम। (जयो० १२/४)
अबाधरूप। (जयो० १५/३) दुर्मति (स्त्री०) कुबुद्धि, कुमति। (जयो० ४/२०)
दुर्वासना (स्त्री०) कुवासना, अशुभ प्रवृत्ति, नीच प्रवृत्ति, नीच दुर्मति (पुं०) मंत्री नाम कुसचिव। (जयो० ४/१३) ___ कामना, निम्न कामना। दुर्मद (वि०) मद की अधिकता वाला, दुरभिमान। (जयो० | दुर्वासस् (वि०) नग्न। ___३/१९) मदोन्मत्त, दुर्मदाचलपर्वत। (जयो० ३/१४) दुर्विगाह (वि०) अगाध, गहीर, गंभीर, जिसमें अवगाहन दुर्ममनस् (वि०) खिन्न मन वाला, दुःखी, हतोत्साहित। ___ करना कठिन हो। दुर्मनुजः (पुं०) क्रूर मनुष्य।
दुर्विचिन्त्य (वि०) अचिन्तनीय, अतळ। दुर्मत्रं (नपुं०) दुःसाध्य मन्त्र।
दुर्विदग्ध (वि०) मूर्ख, मन्दबुद्धि। दुर्मन्त्रि (वि०) क्रूर प्रकृति वाला मन्त्रि।
दुर्विध (वि०) अधम, नीच, दुष्ट, हीन, तुच्छ, निर्धन। दुर्मरणं (नपुं०) अकाल मृत्यु।
दुरभिमान (वि०) दुष्टाहङ्कार, दुर्मद (जयो० २/९) दर्प (जयो० दुर्मषण: (पुं०) एक व्यक्ति। (जयो० ७/१)
२/१२४, ३/१९) दुर्मर्याद (वि०) निर्लज्ज, अशिष्ट।
दाकर्ष (वि) आकर्षित करने में असमर्थ। (जयो० १७/१३) दुर्मल्लिका (स्त्री०) एक सुखान्त प्रहसन।
दुराक्ष (वि०) कुदृष्टि वाला। दुर्मागकृत (वि०) कठिन मार्ग वाला। (वीरो० १८/४४) दुरातिक्रम (वि०) दुर्जय, दुस्तर, अजेय, दुर्लघ्य। दुर्मित्र: (पुं०) शत्रु।
दुराग्रह (वि०) कठिन भाव। (वीरो० २०/१८) शुत्र भाव दुर्मुखं (वि०) विकराल मुख वाला, अदर्शनीय मुख वाला (वीरो० ४/४३) __कटुभाषण करने वाला।
दुराग्रहलोपी (वि०) शत्रुभाव अपहारक। (जयो० ४/४६) दुर्मुद् (वि०) हर्षरहित। (भक्ति० ४८)
दुराग्रहवती (वि०) शत्रुता धारण करने वाले। तस्माद् दुर्मूल्य (वि०) अधिक मूल्य वाला।
दुराग्रहवतीर्षण शीलताऽपि (वीरो० १२/२०) दुर्मेध (वि०) मूर्ख, मन्दबुद्धि वाला।
दुराचारयुक्त (वि०) अनीतिप्रथित। (जयो०० ३/१०८) दर्मोच (वि०) मोह का कारण। (वीरो० ९/७७)
दुरात्मन (वि०) दुष्ट प्रकृति वाला। (जयो० ७/१) अशुभ दुर्यशः (पुं०) अपकीर्ति। (जयो० २/९४) (जयो० १२।८०) आत्मा (मुनि० १८) अपमान, अनादर।
दुरात्यय (वि०) कठिनाई से प्राप्त होने वाला, दुर्लभ अगाध। दुर्योध (वि०) अजेय, जो जीता न जा सके।
दुराधिग (वि०) दुष्प्राप्य, दुर्लभ।
For Private and Personal Use Only