________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
पृथिवीदेवी
पृथिवीदेवी (स्त्री०) मगध देशान्तरर्गत गोबर ग्राम निवासी वसभूति ब्राह्मण की पत्नी । (वीरो० ) पृथिवीधर : (पुं०) राजा, अधिपति । पृथिवीपालः (पुं०) नृपति, राजा । पृथिवीपालक : (पुं०) राजा, नृप, भूपालक । पृथिवीभुजः (पुं०) नृप, राजा, अधिपति । पृथिवीमण्डल (पुं०) भू-मण्डल, भूभाग, पृथिवीरुहः (पुं०) वृक्ष, तरु । पृथिवीलोकः (पुं०) भूलोक, भूधरा पृथिवीश (पुं०) राजा, नृपति । पृथिवीशर: देखो ऊपर। पृथु (वि० ) ० विस्तृत, चौड़ा, प्रशस्त ।
० विस्तीर्ण, फैला हुआ। (सम्य० १५२)
० लम्बी । (समु० २ / ३)
० विशाल । (सुद० ३/७ )
० महत्। (वीरो० ३ / २१ )
• विवरणयुक्त, अतिसंख्यक ।
www.kobatirth.org
भौममण्डल।
पृथुकः (पुं०) [पृथु+कै+क] चौले, चिवड़े। पृथुकं (नपुं०) चौले, चिवड़े।
पृथुर्तुज: (पुं०) पुत्र, लड़का। (समु० ७/२२) पृथुदानवारि (नपुं०) महादान रूपी जल। (सुद० १ / ३९ ) पृथुताश्रित (वि०) महत्त्वरूपार्थ (जयो० २ / २४ ) पृथुल (वि० ) [ पृत्यु+लच् ] प्रशस्त, चौड़ा, विस्तृत । (वीरो० ४ / ३७)
पृथुल-कथनं (नपुं०) विस्तृत प्रतिपादन। (वीरो० ) पृथुलराज : (पुं०) विशद राज, विस्तृत राज। (जयो० ४ / ३९ ) पृथुलस्तनी (वि०) उन्नत स्तन वाली, पृथुलौपीनामाप्तो स्तनौ यस्याः सा (जयो० १२ / ११४)
पृथुलोमतः (पुं०) वृषलोमत, गूढ़ रहस्य। (जयो०वृ० १ / ४० ) पृथुवेणी (स्त्री०) लम्बी चोटी । (समु० २/३ ) पृथुसानु (पुं०) समुन्नत गिरि । (जयो० ४ / ३३) पृथुस्तनी (वि०) विशालकुची। (जयो० १०/६१) पृथ्वी (स्त्री० ) [ पृथु + ङीष् ] धरा, भूमि, भू, सन्दलिता। (जयो०वृ० ७३ / १०८) मही
० पृथ्वी नामक स्त्री पृथ्वीमती। (जयो० १२ / ८८ ) पृथ्वीका ( स्त्री० ) [ पृथ्वी+कन्+टाप्] बड़ी इलायची, छोटी
इलायची एला ।
पृथ्वीखातं (नपुं०) गुफा, गुहा, कंदरा ।
६६८
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पृथ्वीगृहं (नपुं०) गुफा, गुहा, कंदर । कृत्रिम खोह पृथ्वीज: (पुं०) वृक्ष, रुह, तरु, पादप ।
० मंगल ग्रह |
पृथ्वीतलं (नपुं०) भू भाग। मृत्युं पुनर्जीवनमीक्षमाणः पृथ्वीतलेऽसौ
जयतादकाण: । (सुद० ११७ )
पृथ्वीतत्त्वं (नपुं०) भूमण्डल।
पृथ्वीतिलकः (पुं०) भू भाग का अलंकरण, भू शोभा, धरा सौन्दर्य । (समु० )
● पृथ्वी तिलक नामक नगर ।
० पृथ्वीतिलक नामक राजा । रामात्र पृथ्वीतिलकाधिपस्य नाम्राऽतिवेगस्य खगेश्वरस्य (समु० ८ / २५ ) पृथ्वीदर्शक (वि०) महीक्षित, भू देखने वाला। (जयो० १० / ५६ ) पृथ्वीनाथ (पुं०) नृप, राजा । 'पृथ्वीनाथः सिद्धार्थ : ' (वीरो०वृ० ४ / ३७)
पृथ्वीपतिः (पुं०) राजा, नृप, अधिपति । 'पृथ्वीपतिं परमपूततनुः शुभायाम्' (वीरो० ४/२९)
पृथ्वीभृत् (पुं०) राजा, भूपति, नृप। (जयो० १/१३) पृथ्वीविकारः (पुं०) पार्थिव। (जयो० २४/९९) पृथ्वीविभवं (नपुं०) भूसम्पत्ति, भू धन। (जयो० १ / ३८ ) ०धात्रीफल, आंवला ।
पृषताज्यं
पृदाकु: (पुं० ) [ पर्द+काकु] ०विच्छ, ०सर्प, वृक्ष, ० हस्ति, ० व्याघ्र, चीता ।
पृदाकुवर्ग: (पुं०) सर्प समूह। (समु० ४ / १३) पृश्नि (स्त्री०) ०छोटा, बौना, ठिगना।
पृषत्कः (पुं०) उद्भट योग्य। पृषत्पति (पुं०) पवन, वायु ।
० सुकुमार, क्षीणकाय ।
● पृथ्वी भू, धरा । ०जल ।
पृश्निीका ( स्त्री० ) [ पृश्नौ जले कायति शोभते पृश्निकै+क+टाप्] जलकुंभ, जल में पैदा होने वाली घास । पृषत् (नपुं०) [पृष्+अति] जलबिन्दु, मृग, बारहसिंहा (जयो०
१७/५१)
० उत्तमबाण । (जयो० ८/५४)
पृषत्बल: (पुं०) पवन अश्व, तीव्रगति वाला घोड़ा। पृषतिः (स्त्री०) जल बिन्दु ।
पृषतांशः (पुं०) पवन, वायु ।
पृषताश्वः (पुं०) पवन, वायु । पृषताज्यं (नपुं०) दहि में मिला हुआ घी ।
For Private and Personal Use Only