________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
पल्लव्
पल्लव् (अक० ) बुद्धि को प्राप्त होना, बढ़ना, विकास करना, अंकुरित होना। स च पल्लवतान्मनोरथाङ्करस्त्वच्चरणोदकैस्तथा' (जयो० १०/६)
पल्लव: (पुं० ) [ पलू क्विप् पल् लू अप्लव, पल चासौ लवश्च ] अंकुर, कोंपल, टहनी, पत्र, विटप, श्रृंग, किसलय । (जयो० १/४७) (सुद० ८२) पल्लवाणां पत्राणां पक्षे विटपानां यद्वा शृङ्गाराणां कुलैः समूहैः । (जयो०वृ० २४ / ११५) पल्लो विस्तरे खङ्गे शृङ्गारेऽलक्तकरागयो । चलेऽप्यस्त्री तु किसले विटपेऽपि च पल्लवः । (विश्वलोचन) (जयो०वृ० २४/११५)
www.kobatirth.org
०कली, मंजरी ।
• लाल रंग, महावर, अलस्त । श्रृंगार (श्रृंगारेऽपि दले पुनरिति जयो० ३/९)
० सामर्थ्य, शक्ति, विस्तार। पल्लवः शब्दविस्तारे । (जयो ०३ / ९)
०घास के अंकुरण |
०जल (सुद० १ / १८ )
०कंकण, बावजूद।
० प्रेम, केलि, क्रीड़ा।
० पदांश (जयो० ५/९५)
० चपलता, वाचालता ।
० विस्तार, अभिवृद्धि, अभिस्तुति (जयो० ४/४)
पल्लवलेश: (पुं०) चपल स्वभाव चलेऽप्यस्त्री तु किसले विटपेऽपि च पल्लवः । इति विश्वलोचनः' (जयो०वृ० ४/४) पल्लवकः (पुं०) स्वेच्छाचारी ।
०गांडू, लौडा, रंडीप्रिय । ● अशोक तरु
पल्लदेश: (पुं०) पल्लव राज्य (वीरो० १५ / ३५ ) पल्लवराट् (पुं०) पल्वव राजा । (वीरो० १७ / ४३) पल्लवतार (वि०) कोंपलता, किसलयता । पदोर्लव एकदेश पल्लवः इति तद्भावं व्यनक्ति प्रकटीकरोति किसलयः (जयो० १२ / ३)
पल्लविकः (पुं० ) [ पल्लव:, श्रृंगारो रसः अस्ति अस्य पल्लव+ठन् ] स्वेच्छाचारी, गांडू, लौंडा, छैला । पल्लवित (वि० ) [ पल्लव + इतच् ] ० अंकुरित होने वाला, कोंपल युक्त (जयो० १/९१)
० विस्तृत ०कुसुमित, प्रफुल्लित, ०विकसित ० शृंगारित, सुसज्जित |
६२९
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पल्लवितः (पुं०) लाख का रंग।
पल्लविन् (वि० ) [ पल्लव + इनि] कोंपल युक्त, अंकुरित, विकसित।
पवि:
पल्लविन् (पुं०) वृक्ष, तरु ।
पल्लि / पल्ली (स्त्री० ) [ पल्ल+इन् पल्लि ङीष्] छोटा गांव, घास-फूस की झोंपड़ी वाला गांव, पर्वतीय गांव। ०घर, पड़ाव, बस्ती। (दयो० ५६)
०नगर, कस्बा |
० छिपकली ।
पल्लिका (स्त्री०) (पल्लि कन्+टाप्] छोटा गांव, ०पड़ाव,
+
० छिपकली।
*
पल्लकं (नपुं०) [पल्+ववच्] छोटा तलाबा, पोखर, जोहड़ । पल्वकपंकः (पुं०) छप्पड़ का कीचड़, पोखर का गारा । पल्ल्वकावासः (पुं०) कच्छप, कछुवा । पवः (पुं०) [पू. अप्] हवा, पवन पवित्रीकरण, धान्य शोधन। पव ( अक० ) पवित्र करना, स्वच्छ करना, शोध करना । ( पवमान एष सुद० ११८) पलं (नपुं०) गोबर ।
पवनं (नपुं०) [पू+ ल्युट् ] हवा, वायु, तिर्यक् बाही।
० पवित्रीकरण, फटकना, शोधना चालना, साफ करना।
०झरना ।
०जल, बारि, नीर
० कुम्हार का आवा।
पवनदेवः (पुं०) वायुदेव । (दयो० २८ ) पवननाशः (पुं० ) ०गरुड़ ।
० मयूर, मोर
For Private and Personal Use Only
पवनतनयः (पुं०) हनुमान ।
"
।
पवनसुत (पुं०) पवनपुत्र हनुमंत पवनाशः (पुं०) सर्प, अहि, सांप पवनाशन: (पुं०) सर्प, अहि । (वीरो० १२/२८) पवनात्मजः (पुं०) हनुमान । पवमानः (पुं०) हवा, वायु ।
पवर्गः (पुं०) पवर्ग अक्षर (जयो० १/२४ ) पवर्गज्ञातृता (वि०) पवर्ग का ज्ञान वाला पञ्चवर्णात्मकपवर्गज्ञातृताभावश्च (जयो०वृ० १/२४)
पवर्गपरिणामः (पुं०) पवर्ग समूह का भाव। (जयो०वृ०३/२०) पवाका (स्त्री०) [पू. आप्] बवंडर, आंधी, झंझावत पवि: (पुं० ) [ पू+ इ] इन्द्र का वज्र । ०विद्युत, बिजली। (जयो० २४/४१ )