SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 43
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir अधिनाथ: ३३ अधीतिः अधिनाथः (पुं०) स्वामी, परमेश्वर। (जयो० ८/७) अधिपः (पुं०) [अधि+पा+क] अधिपति (सम्य० १००) नरपति, राजा, स्वामी, नायक, शासक, प्रभु प्रधान, ०सम्राट्। अधिपस्य बभौ तनूदरी। (सुद० ३/३) अधिपतिः (पुं०) [अधि+पा+इति] ०नरपति, राजा, प्रभु, शासक, नायक, प्रधान स्वामी। यथाऽधिपतिरेष विशां स्वदृशा तथा। (सुद० २/४९) फुल्लल्यलङ्गाधिपति। (जयो० १८८१) अधिपत्नी (स्त्री०) शासिका, स्वामिनी। अधिपायमानः (वि०) अधिपति बनाते हुए। द्वीपेषु । सर्वेष्वधिपायमानः। (सुद० १/११) । अधिपा (वि०) नीतिविद्। (जयो० १५/७८) अधिपुः (पुं०) स्वामी, प्रभु, परमेश्वर। अधिपोदः (पुं०) सूर्योदय (जयो० १९/१) अधिभूः (वि०) स्वामी, प्रभु, परमेश्वर, नाथ। अभिभुव (वि०) बढ़ाने वाला। (सुद० ३/१४) वृद्धि को प्राप्त हुए (वीरो० १८/४५) अधिभित्तिः (वि०) विभक्ति का आश्रय। अधिमात्र (वि०) [अधिका मात्रा यस्य] अपरिमित, अत्यधिक। अधिमासः (पुं०) अधिकमास, मलमास, लौंद का महिना। अधियज्ञः (पुं०) प्रधान यज्ञ। अधियोगः (पुं०) ध्यान विशेष ध्यानधिकृत्यम् (जयो० २७/३) अधिरथ (वि०) [अध्यारूढो रथं] रथारूढ़ सारथि, सूत। अधिराजः (पुं०) (अधि+राज्+क्विप्) परमशासक, सम्राट्र। हस्तिपुराधिराजः। (जयो० १/५) अधिराज्यं (नपुं०) [अधिकृतं राज्यम्] साम्राज्य, सर्वोच्च शासन। अधिरूढ (वि०) अधि+रूह ल्युट्। चढ़ना, सवार होना, बिठाना। अधिरूहू (सक०) बिठाना, स्थापित करना, आरूढ करना। (जयो० १३/७) सुरथ स्वयमध्यरू रुहन्निति स प्रांशुतरं सुखाशयः। (जयो० १८/७) अध्यरूरुहत्। (जयो० वृ० १३/७) अधिरोहणं (नपुं०) [अधि+रूह+ल्युट्] चढ़ना, सवार होना। अधिरोहिन् (वि०) [अधि+रूह्+णिनि] सवार होने वाला, आरूढ़ होने वाला। अधिलोकम् (नपुं०) विश्व से सम्बंध रखने वाला। अधिवचनं (नपुं०) [अधि+व+ल्युट] पक्षसमर्थन, उपनाम, अभिधान। अधिवासः (पुं०) ०वासस्थान, निवास, संस्कार विशेष, ____ आवास। (जयो० ८/७) अधिवासनम् (नपुं) [अधि+वस्+णिच्+ल्युट्] सुगंध रखना, सुरभि रखना। अधिवेशः (पुं०) अधिवेशन, समारोह। भो सुभद्र! भवतामधिवेशः। (जयो० ४/३६) अधिवेशोऽधिवेशनम्। (जयो० वृ० ४/३६) अधिश्रयः (पुं०) [अधि+श्रि+अच्] आधार, आश्रय। अधिश्रयणं (नपुं०) [अधि+श्रि ल्युट्] गरम, उबालना। अधिश्रित (वि०) तत्पर, उद्यत, आश्रित। सम्यक्त्वसूर्योदय भूभृतेऽहमधिश्रितोऽस्मि। (सम्यक्त्वसार श० पृ० १) अधिश्री (वि०) [अधिका श्रीर्यस्य] उच्च प्रतिष्ठा, उन्नत लक्ष्मी। अधिष्ठ-शरीरम् (नपुं०) मृदुलशरीर, सुकुमार देह। (वीरो० २१/२०) अधिष्ठान (नपुं०) [अधि+स्था ल्युट्] ०परिनिर्वाण, निवास स्थान, आवास, आसन, नगर, पद, उपनिवेश। तमप्यधिष्ठानमहीधरं। (जयो० २४/३१) श्री नाभेयस्याधिष्ठान् महीधरं परिनिर्वाणस्थल। भगवान वृषभदेव का निर्वाणस्थान। (जयो० वृ२०२४/३१) अधिष्ठात्रीदेवी (स्त्री०) ०इष्टदेवी। (मुनि०वृ० २) कुलदेदेवी, ०अधिदेवता। अधिष्ठित (वि०) [अधि+स्था+क्त] स्थित, विद्यमान, अधिकृत, निदेशन, ०परिरक्षित, सुरक्षित, अधीक्षित। (सम्य ९३) परमार्थमधिष्ठितः (हित०सं० पृ० ५) अधि+स्था (अक०) बैठना, रहना, स्थित होना (वीरो० २२/५) शिक्षा प्रदातुमधितिष्ठति सर्वकृत्वः (वीरो० २२/५) अधीट् (पुं०) स्वामी, नायक, प्रभु। (जयो० ७) अधीत (वि०) योग्य, पढ़ा लिखा। (सुद० १३५) स्तुताञ्जन तयाऽधीतः। (सुद० १३५) अधीतारे-पढ़ी (अधीत) विशेष रूप से पढ़ी गई। 'प्रभवति कथा परेण पथा रे युवते रते मयाऽधीतारे।। (सुद० पृ० ८८) अधीतिन् (वि०) [अधीत+इनि] अध्ययन की गई, पढ़ी गई, रची गई। उपसकानामधीतिश्च। (जयो० २/४५) उपासकाध्ययन का अध्ययन करें। अधीतिबोधाऽऽचरणप्रचारैश्चतुर्दशत्वम्। विद्या विशद रूप अधीति/ ०अध्ययन, बोध/ज्ञान, आचरण और प्रचार के द्वारा चतुर्दशत्व को प्राप्त हुई। अधीतिः (स्त्री०) ०अध्ययन, अनुशीलन। स्मरण, प्रत्यास्मरण, For Private and Personal Use Only
SR No.020129
Book TitleBruhad Sanskrit Hindi Shabda Kosh Part 01
Original Sutra AuthorN/A
AuthorUdaychandra Jain
PublisherNew Bharatiya Book Corporation
Publication Year2006
Total Pages438
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationDictionary
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy