SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 34
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org अतिप्रसङ्ग अतिप्रसङ्ग (पुं० ) [ अति+प्र+संज्+घञ्] अति लगाव, धृष्टता, अधिक सम्पर्क | अतिबल (वि०) शक्तिशाली, विशिष्ट योद्धा, शक्तियुक्त । अतिभर (वि०) अत्यधि भार वाला। अतिभव (वि०) उत्कृष्टता । अतिभीः (स्त्री०) बिजली, विद्युत, वज्रप्रभा । अतिभीतिः (स्त्री०) सार्वत्रिक भय से भीत। अभितः समन्तात् इता प्राप्ता भी सन्त्रस्तपरिणतिः साऽभीतभीस्तस्या भावस्तस्मात् अतिभीतिभावादित्यर्थः (जयो० वृ० ६ / ५९) अतिभूमिः (स्त्री० ) पराकाष्टा, प्रमुखता, साहसिकता । अतिभैरवः (पुं०) भीषण ध्वनि, तीव्र ध्वनि । पटहादुद्विजितोऽभैरवात् । (जयो० ७ / १०८) अतिमन्थर (वि०) अत्यन्त मंदगति वाला (वीरो० २१ / १४) अतिमव्वे (स्त्री०) नागदेव की महारानी। निर्मापय्य जिनास्थानं तदर्थं भूमिदायिनी । महिषी नागदेवस्यातिमव्वेऽप्यतिधार्मिका ।। (वीरो० ) राजा नागदेव की महारानी अतिमव्वे अधिक धर्मात्मा थी, जिसने जिनालय बनवाकर उसकी रक्षा हेतु भूमि प्रदान की थी। अतिमुक्त (पुं०) तिनिशवृक्ष, वासन्ती लता । (जयो० २१ / २७) अतिमुक्तस्तु वासन्त्यां तिनिश निष्फले त्रिषु इति विश्वलोचनः अतिमुक्तक (पुं०) तिनिशवृक्ष, वासन्तीलता। (जयो० २५/२५ ) अतिमौक्तिक (पु० ) अतिमुक्तक वृक्ष, तिनिशवृक्षा (जयो० २५/२५) बकुलमप्यतिमौक्तिकमाक्षिपन् । अतिमतिः (स्त्री० ) अहंकार, घमंड, अधिक मान । अतिमनोहरः (पुं०) अमूल्य सुन्दर । (जयो० ११ / १५ ) अतिमार्दवः (वि०) अधिक सरल। (समु० २/८) ० मार्दव परिणामी अतिमात्र (वि० ) [ अतिक्रान्तो मात्राम् ] मात्रा से अधिक, अत्यधिक अतिशय, अधिकता। आममन्नमतिमात्रयाऽशितं । (जयो० २/६३) अतिमात्रशं (अव्य) अतिशय, अत्यधिक । अतिमात्रशः देखो ऊपर। अतिमानुषः (पुं०) अनर, देव। नराणां गोचरं न भवतीति अनरगोचरमतिमानुषं कार्यं साधयति । (जयो० २ / ३९ ) अतिमाय (वि० ) [ अतिक्रान्तो मायाम् ] पूर्णत: मुक्त, सांसारिक छल से रहित। अतिमुक्त (वि० ) [ अतिशयेन मुक्तः ] पूर्णमुक्त, छूटा हुआ। २४ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir अतिवाहनं अतिमुक्त: (वि०) बंजर, ऊसर । अति-मुक्त (वि०) एक लता, माधवी लता । अतिमुक्ति (स्त्री०) मृत्यु से रहित, प्राण हीन । अतियत्न (स्त्री०) प्रयत्नशील । (जयो० २/५७ ) अतिरहस् (वि०) [ अतिशयित रहो यस्मिन् ] क्षिप्रतर, शीघ्रतर । अतिरथः (पुं०) अतिरथ योद्धा । अतिरभसः (पुं०) द्रुतगमन, शीघ्रगमन । अतिराजन् (पुं०) श्रेष्ठ राजा । अतिरात्र: (पुं०) रात्रि का मध्य भाग । अतिरिक्त (वि० ) [ अति+रिच् +क्त] आगे बढ़ा हुआ, ० अत्यधिक, द्रुतगामी, अद्वितीय, उत्तुंग । अतिरेक ( वि० ) [ अति+रिच्+धञ् ] आधिक्य, अतिशयता, महत्ता, गौरव, बाहुल्य अतिरेकः (पुं०) अभाव। (जयो० ) अति रूच् (पुं० ) [ अति + रूच्+ क्विप्] घुटना । अतिलंघनं (नपुं० ) [ अति+लंघ+ ल्युट् ] अधिक उपवास रखना, अतिक्रमण | अतिलंघिन् (वि० ) [ अति+लंघ्+ णिनि ] त्रुटी करने वाला, उल्लंघन करने वाला। For Private and Personal Use Only अतिलङ्घित (वि०) गत, समाप्त, गया । जनभूमिर्नगरभूर्गताऽतिलाधिता । (जयो० वृ० १३ / ४२ ) अतिलपातिनि (वि०) तिल भर जगह से रहित । पूर्ण भरा हुआ। न तिलाः पतन्ति यस्मिन्रत्यतिलपाति । (जयो० वृ० ५ / ९) मानवैरतिलपातिनि राजवर्त्मनि । (जयो० ५/१) अतिवयस् (वि० ) [ अतिशयित वयः यस्य ] वृद्ध, जरा युक्त, अधिक आयु वाला। अतिवर्तन (नपुं० ) [ अति + वृत+ ल्युट् ] क्षम्य अपराध, सामान्य अपराध, दण्डमुक्त । अतिवर्तित (वि० ) ० अछूता, ० अतिक्रमण करने वाला, ० परागामिन्, ० अग्रगामी, अतिलंघिनि । (सुद० १०७) अतिवर्तिनी (वि०) उल्लङ्घितवती, अतिक्रमण शालिनी । (जयो० ६ / २८ सुद० ४ / ३२) रतिमतिवर्तिन्यस्मादस्यासि च वल्लभयोग्या । (जयो० ६ / २८ ) अतिवादः (पुं० ) [ अति+वद्+घञ्] अतिकठोर, भर्त्सना, अपमान युक्त वचन। अतिवादिन् (वि०) मुखरी, अधिक बोलने वाले, वाचाल । अतिवाहनं (नपुं० ) प्रेषण, यापन, अतिभार वहन ।
SR No.020129
Book TitleBruhad Sanskrit Hindi Shabda Kosh Part 01
Original Sutra AuthorN/A
AuthorUdaychandra Jain
PublisherNew Bharatiya Book Corporation
Publication Year2006
Total Pages438
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationDictionary
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy