SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 196
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org उचित्तवृत्तं उचित्तवृत्तं ( नपुं०) उत्तम छन्द रूप, स्पष्ट गोलाकार, श्रेष्ठ वृत्त भाव (सुद० २/३० ) उचितविधि (स्त्री०) योग्य विधि उचित कर्तव्य 'क्षन्तव्योऽस्मि तवोचितचिविधी सद्भावनामण्डिते' (सुद० पृ० ९५ ) उचित - संस्थानं (नपुं०) उत्तम स्थान। (सुद० पृ० ८३) 'पुन्नागोचित संस्थानं' उचितस्थलं (नपुं०) उत्तम स्थान (सुद० वृ० ७६) 'नात: स्थातुं शशाकेदं मनागप्युचितस्थले' (सुद० ७६ ) उचितात्मरीति: (स्त्री०) स्वकुलाचार नियम (जयो० २ / ४९ ) ० योग्य रीति, अनुकूल एवं प्रचलित परम्परा । उचितोचित (वि० ) [ उद् + चित्+ड] उन्नत, उत्कृष्ट, (सुद० १/१३) ऊपर, ऊँचा (जयो० वृ० १/५) उच्चकैः (अव्य०) उन्नत, ऊँचा, उच्च। उच्चखान (भू०) उखाड़ना, निकालना, खोदना (समु०९/४) (जयो० २८/७) उच्चगोत्रं (नपुं०) उच्चकुल। उच्चक्षुस् (वि०) ऊपर नेत्र करने वाला, निकाली गए नेत्रों वाला । उच्चण्ड (वि०) भीषण, उग्र, कठिन, तीव्र, प्रचण्ड, भयंकर, भयावह। उच्चपदं (नपुं०) उच्चस्थान (वीरो० १८/४२) उच्चन्द्रः (पुं०) रात्रि का अंतिम प्रहर । उच्चतर (वि०) उच्चैस्तन। (जयो० १५/१३) + उच्चयः (पुं०) [ उद्• चि• अच्] १. समुदाय, समूह, संग्रह, राशि २. स्कन्धच्युत। श्री गैरिकस्योच्चय एव भानोः ' (जयो० १५/१३) उच्यते कहना (सम्य० ११५ ) उच्चर् (सक०) उच्चारण करना, बोलना, प्रतिभाषित करना । उच्चरतु सुद० ९९. वचसोच्चरतामिदम् (हित०२) 'देवध्वनिं नित्यमनूच्चरन्ति' (जयो० १/८७) 'महर्षि - पठितमनुवदन्तीत्यर्थः ' (जयो० वृ० १ / ८७) उच्चरथ: (पुं०) उत्तमरथ, सुरथ श्रेष्ठ यान (जयो० ० १३/७) उच्चरणं (नपुं०) उच्चारण । (जयो० २/३५) उच्चल (अक० ) चलना, हटना अलग होना, दूर होना (जयो० २/४६) पान्थ उच्चलति किं कदा पथ' (जयो० ७/५५) चंचल होना - उच्चलेत् (जयो० २/१५२) उच्चारणपूर्वकं (नपुं०) कथन पूर्वक विवेचन पूर्वक (सुद० 2 ४/४६) १८६ उच्चलनं (नपुं० ) [ उद्+चल+ ल्युट् ] चलना, कूच करना, उत्पथगामी (दयो० ४० ) उच्चलित (भू० क० कृ० ) [ उद् चलु+क्त] प्रस्थान करने वाला, चलने में तत्पर । उच्चवर्णः (पुं०) श्रेष्ठवर्ण, सुवर्णभाव। (जयो० वृ० १२ / ८८ ) उच्चाटन (नपुं० [ उद्-चट् णिच्+ ल्युट्] मन्त्र विशेष, उन्मूलन, निस्सरण, जादू चलाना । 'णमो विज्जाहराणं' (जयो० वृ० १९/६९) For Private and Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir उच्चालकं (वि०) उच्च स्थान वाला। (दयो० ४८ ) उच्चालन (वि०) चलायमान करने वाला। (सुद० ११६ ) डिगाने वाला | उच्चारणं (नपुं०) कथन, प्रतिपादन भाषण। यावच्छ्रीजिननामोच्चारणात्' (सुद० ९६ ) उच्चार: (पुं० ) [ उद्+चर + णिच्+घञ्] १. मल-मूत्र विष्ठा, गोबर । २. उच्चारण, कथन, अभिभाषण । ३. विसर्जन, छोड़ना । । उच्चारणपूर्वक (नपुं०) कथनपूर्वक, विवेचनपूर्वक । उच्चारणं (नपुं०) कथन, प्रतिपाद, प्ररूपणा भाषण । उच्चार-प्रसवणं (नपुं०) मल मूत्रादि का विसर्जन (मूला ०५/१२४) उच्चावच (वि० ) [ उदक् च अवाक् च अनियमित ऊँचा-नीचा ऊपड-खाबड़ उच्चूड (वि० ) [ उद्गता चूडा यस्य ] ध्वज, ऊपर फहराने वाला ध्वज / झण्डा । उच्चैः (अव्य० ) [ उद्+चि+डैस् ] उन्नत, ऊपरीगत, ऊपरी, उत्तुंग ऊँचा (सुद० १ / १३ ) उच्चैः कुलं (नपुं०) उत्तम कुल । उच्चैः स्तनं (नपुं०) १. पृथुलस्तन, पीनतम पयोधर (जयो० ३/७२, सुद० १२२) 'उच्चैस्तनफलोदयप्रायत (जयो० ११/९५) (जयो० ११/३) "उच्चैः स्तनानां पृथुलानां फलानामुदयप्रायो यस्याः " या उच्चैस्तन उपरिप्रदेशे' (जयो० वृ० ११/९५) उच्चैर्लम्यमान (व०कु० ) ऊर्ध्वायत, उच्चता प्राप्त (जयो० वृ० १३/३६) उच्चैः बाद (पुं०) उत्तम वचन, मधुरालाप उच्चैः शिरस् (वि०) हे महाभाग, महानुभाव, सज्जन । उच्छ (सक०) १. वांचना, पढ़ना। २. त्यागना, छोड़ना। (जयो० वृ० ११/४३) 2 उच्छ ,
SR No.020129
Book TitleBruhad Sanskrit Hindi Shabda Kosh Part 01
Original Sutra AuthorN/A
AuthorUdaychandra Jain
PublisherNew Bharatiya Book Corporation
Publication Year2006
Total Pages438
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationDictionary
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy