SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 123
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra अवचयः अवचयः (पुं० ) [ अव+चि+घञ्] इकट्ठा करना, चयन, चुनना, तोड़ना, ग्रहण करना 'कुसुमावचयार्थमिहाऽऽगता।' (दयो० पू० ६३) अवचारणं (नपुं०) इकट्ठा करना। अवचूड (पु० ) [ अवनता चूडा अग्रं यस्य वा डो लः] ऊपरी वस्त्र, ध्वज - वस्त्र, लहराता हुआ वस्त्र । अवचूल देखो ऊपर। विश्लेषण, विवेचन। अवचूर्णनं (नपुं०) [ अवचूर्ण ल्युट् ] पीसना, चूर्ण करना, विभक्त करना, पृथक-पृथक करना। अवचूर्णिन् (वि०) चूर चूर किया गया, पृथक्-पृथक् किया गया, पीसा गया। * www.kobatirth.org अवचूलक: (पुं० ) [ अवनता चूडा यस्य, डस्य लत्वम् ] चंवर, उड़ाने का पंखा । + , अवच्छ (वि० ) [ अव+छद्+क] आवरण, ढक्कन । अवच्छिन्न (भू०क०कृ० ) [ अव छिद्+क्त] पृथक किया, विनष्ट किया, विकृत, सीमित निश्चित अवच्छेदः (पुं०) [ अब छिन्] १. बिच्छेद, भेद, विभाजन, खण्ड, भाग, सीमा, विवेचन, २. निर्णीत, निश्चय, दृढ़, स्थितिकरण। + अवच्छेदक (वि० ) [ अव+छि+ण्वुल्] १. विवेचक, वियोजक, प्रतिपादक २. सीमा बांधने वाला, निर्धारक । अवजय ( पुं० ) [ अव+जि+अच्] पराजय पराभूत, दूसरों पर विजय। अवीजति (स्त्री०) [ अवि.जि. क्तिन्] विजय पराजय अवज्ञा ( स्त्री० ) [ अव+ज्ञा+क] अनादर, असम्मान, अपमान, तिरस्कार अवहेलना, अवमति (जयो० २७/४५) 'अवज्ञानेक हेतुतया ।' (जयो० ६ / ७० ) + अवज्ञान (नपुं०) अनादर असम्मान, तिरस्कार, अपमान। अवज्ञायक (वि०) अनभिज्ञ, अनजान, नहीं जानने वाला। (जयो० वृ० १/४० ) अवट (पुं०) [ अव अटन्] १. अघटनीय 'विज्ञैरवाचीत्यवट: प्रयोग: । ' ( सुद० १०७) २. कूप, गर्त, ०गुफा, ०गड्ढा, ० वियर, ३. देहव्रत आच्छादितव्रण "तिरोभवत्येव भुवोऽवटे च वटे" (पृथ्वी के रूप में तिरोहित हो रहा है।) अवटि ( स्त्री०) [अव्+अटि-डीप] कूप, गुहा, ०गर्त, ०विवर, ० छिद्र । अवटी देखो अवटः । अवटुः (पुं० ) [ अव + टीक्+ङ] कूप, गुहा, गर्त, विवर । + 7 ११३ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir अवडीनं (नपुं० ) [ अव + डी+क्त] पक्षी उड़ान, खग विचरण। अवत् ( अक० ) रक्षा करना, सम्भालना देख-रेख करना। (जयो० २/९७) कार्यपात्रमवताद्यथोचितं। (जयो० २/९७) कार्यपात्रं भृत्यभवताद् रक्षते (जयो० वृ० २/९७) 'न कलितं किल गर्वबतावता' (जयो० ९/७६) तेन अवता रक्षकेण (जयो० वृ० ३ / ७६ ) अवतंसः (पुं०) [ अवतंस्+घञ्] (सुद०२/१) व्हार, • कर्णाभूषण, आभूषण, ०मुकुट । समङ्गनावर्गशिरोऽवतंसो । (जयो० १/६९) शिरांसि मस्तकानि तेषु अवतंसो मुकुटरूपो गुण: । (जयो० वृ० १/६९) अवतंसकः (पुं० ) [ अव+तंस् + ण्वुल् ] कर्णाभूषण, आभूषण । अवतंसोत्पादक : (पुं०) कर्णाभूषण । (जयो० ६ / ६५ ) अवततिः (स्त्री० ) [ अव+सम्+ क्तिन्] प्रसार, फैलाव, विस्तार, o अवतानः व्यापक । अवतप्त (भू०क० कृ० ) [ अव राप्क्त] चमकाया गया, संतप्त किया, तपाया, गरम किया। अवतमसं (नपुं०) अन्धकार । अवतर् (सक०) उतारना, उद्धृत करना, आना। अवतरन्ती (जयो० ३ / ११२) (जयो० वृ० ८०) अवतर : (पुं०) १. विरत, निर्वाह, २. उतारना । मकरतोऽवतरस्य सरस्वति भवितुमर्हति। (जयो० ९/६१) अवतरणं (नपुं०) १. उत्तारना, उद्धृत करना, अनुवाद करना, उद्धरण, २. अवतार, स्नान के लिए उतरना । ३. कार्य, पद्धति "प्रक्रियावतरणं न दोषभाक" (जयां० २ / २९) अवरतणपद्धति (स्त्री०) ०निःश्रेणी, ०सीढ़ी, ०सोपान (जयो० वृ० १२/५) अवतरणिका (स्त्री० ) [ अवतरणी+कन्+हस्व: टाप्] ग्रंथारंभ मंगलाचरण, भूमिका, प्रस्तावना, प्रारम्भिकी। अवतरित (वि०) [ अव+तृ+क्त] व्याप्त, जन्म लिया, 'अवतरिता सर्वत्र व्याप्तास्तीत्यर्थः' (जयो० वृ० ६/६५) उदरे तवावतरितो (चीरो० ४/४०) (दयो० ४३) अवतरणी (स्वी०) [ अवतरित ग्रन्थोऽनया अवतु करणे ल्युट् ] भूमिका, प्रस्तावना, प्रारम्भिकी। अवतर्पणं (नपुं०) [ अव तृप+ ल्युट् ] शान्तिभाव, आनन्दभाव, + For Private and Personal Use Only तृप्तभावा अवताडनं (नपुं० ) [ अव तद् णिच् ल्युट् ] कुचलना, रौंदना, + प्रहार करना, मारना । अवतानः (पुं० ) [ अव + त् + घञ्] १. समागमन, समागम, २.
SR No.020129
Book TitleBruhad Sanskrit Hindi Shabda Kosh Part 01
Original Sutra AuthorN/A
AuthorUdaychandra Jain
PublisherNew Bharatiya Book Corporation
Publication Year2006
Total Pages438
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationDictionary
File Size14 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy