________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कवायपकरणम् ]
चतुर्थों भागः
पाठा विल्वं समगा च कुटजत्वक् फलं तथा । (६५५६) वृहत्पिप्पल्यादिक्काथः धान्यकं धातकीक्वायं विषा जीरकसंयुतम् ॥ ( भा. प्र. । ज्वर. ; वृ. नि. र. । वातकफज्वर.) पिबेत् ज्वरातीसारे च सरक्ते वाप्यरक्तके। पिप्पली पिप्पलीमूलं चव्यचित्रकनागरम् । अपि योगशतैस्त्यक्ते चासाध्ये सर्वरूपके ॥ वचा सातिविषाजाजी पाठावत्सकरेणुका ॥
पञ्चमूल (बेल, अरलु, खम्भारी, पाढल, | किराततिक्तको मूर्वा सर्पपा मरिचानि च । अरणी ), सोंठ, सिंघाड़ा, कश्चट ( जल चौलाई ), कट्फलं पुष्करं भाी विडङ्ग कर्कटाहयम् । नागरमोथा, जामनके पत्ते, अनारके पत्ते, खरैटी, | अर्कमलं बृहत्सिही श्रेयसी सदुरालभा। सुगन्धबाला, गिलोय, पाठा, बेलगिरी, मजीठं,
दीप्यकश्चाजमोदा च शुकनासा सहिङ्गुका ॥ कुड़ेकी छाल, इन्द्रजौ, धनिया और धायके फूल एतानि समभागानि गण एकोऽष्टविंशतिः । समान भाग ले कर क्वाथ बनावें । | एषां काथो निपीतः स्याद्वात्श्लेष्मज्वरापहः ॥
इसमें अतीस और जीरका चूर्ण मिला कर | हन्ति वातं तथा शीतं प्रस्वेदमति वेपथुम् । पीनेसे रक्तसहित तथा रक्तरहित ज्वरातिसार नष्ट प्रलापञ्चाति निद्राश्च रोमहर्षारुची तथा ॥ हो जाता है।
महावातेऽपतन्त्रे च शून्यत्वे सर्वगात्रजे । ___सैकड़ों योगोंसे आराम न होने वाला असाध्य | पिप्पल्यादि महाकाथो ज्वरे सर्वत्र पूजितः। ज्वरातिसार भी इससे नष्ट हो जाता है ।
पीपल, पीपलामूल, चव, चीता, सेठ, बच, बृहत्पञ्चमूल्यादिक्वाथः अतीस, जीरा, पाठा, इन्द्रजौ, रेणुका, चिरायता, ( भा. प्र. । ज्वरा.)
मूर्वा, सरसों, काली मिर्च, कायफल, पोखरमूल, प्रयोग संख्या ३६९८ देखिये । भरंगी, बायबिडंग; काकड़ासिंगी, आककी जड़, (६५५५) वृहत्पटोलादिकाथ:
बड़ी कटेली, गजपीपल, धमासा, अजवायन, (यो. र. । मसूरि; वृ. यो. त. । त. १२६)
अजमोद, कौंच और हींग समान भाग ले कर पटोलं सारिवा मुस्तं पाठाकटुकरोहिणी ।
क्वाथ बनावें । खदिरः पिचुमन्दश्च बळा धात्री विकङ्कतः ॥ यह क्वाथ वातकफ, ज्वर, शीत, प्ररवेद, एषां कषायपानं तु हन्ति वातममूरिकाम् ॥ अत्यन्त कम्पन, प्रलाप, अति निद्रा, रोमहर्ष,
पटोल, सोरिवा, नागरमोथा, पाठा, कुटकी, अरुचि, महावात, अपतन्त्रक, समस्त शरीरकी खैरकी छाल, नीमकी छाल, खरैटी, आमला और
शून्यता और हर प्रकारके ज्वरको नष्ट करता है । विकङ्कत ( कण्टाई ) समान भाग ले कर क्वाथ वृहद्गुडूच्यादिकाथः बनावें।
(वै. र. ; भा. प्र. म. खं. । ज्वरातिसार.) यह क्वाथ वातज मसूरिकाको नष्ट करता है।। प्रयोग संख्या ११७४ देखिये ।
For Private And Personal Use Only