________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कपायप्रकरणम् ]
तृतीयो भागः।
[१९]
(२९१०) द्राक्षादिकाथ: (१) दश ओषधियोंका काथ लघु, दीपनपाचन और (वृ. नि. र. । वात.)
वातपित्त-वर नाशक है। द्राक्षापटोलत्रिफलापिचुमन्दकृषैः कृतः । (२९१४) द्राक्षादिकाथ: (५) काय एकाहिकं हन्ति परार्थमिव दुर्जनः ।
(वं. से. । तृषा.) ___ दाख (मुनक्का), पटोल पत्र, त्रिफला, नौमकी
द्राक्षाचन्दनखजूरीपीतं मधुयुतं जलम् । छाल और बासेका काथ पिलानेसे इकतरा (एकाहिक) तृष्णाहरं पिबेदापि मधुना तण्डुलोदकम् ॥ ज्वर शीघ्र ही नष्ट हो जाता है।
मुनक्का, लालचन्दन और खजूरके काथमें (२९११) द्राक्षादिकाथः (२)
शहद मिलाकर पीनेसे अथवा तण्डुलोदक (चाव(वै. जी. । वि. ४)
लोंके धोवन) में शहद मिलाकर पीनेसे तृष्णा शान्त द्राक्षापथ्याकृतः काथः शर्करामधुमिश्रितः।।
हो जाती है। श्वासकासहरो देयो रक्तपित्तपशान्तये ॥
(तण्डुलोदक बनानेकी विधि प्रथम भागके ___मुनक्का (दाख) और हरैके काथमें मिश्री और शहद मिलाकर पिलानेसे श्वास, खांसी और
| पृष्ठ ३५३ पर देखिये।) रक्तपित्तका नाश होता है।
(२९१५) द्राक्षादिकाथ: (६) (२९१२ ) द्राक्षादिकाथः (३)
(वृ. नि. र.; वं. से. । पित्तज्वर.) (वृ. नि. र. । वा. पि. ज्वर.)
| द्राक्षाशम्पाककटुकामुस्तं ग्रन्थिकधान्यकम् । द्राक्षाकिरातामृतावासासठी
| पक्वं हन्यादुदावः शूलं पित्तकफज्वरम् ॥ काथं पिबेत्पित्तमरुज्ज्वर हरेत् ॥
___मुनक्का (दाख), अमलतास, कुटकी, मोथा, दाख (मुनक्का), चिरायता, गिलोय, बासा पीपलामूल और धनियेका काथ पीनेसे उदावर्त, और सठी (कचूर) का काथ पिलानेसे वातपित्त | शूल और पित्त कफज ज्वर नष्ट होता है। ज्वर नष्ट होता है।
( २९१६) द्राक्षादिकाथ: (७) (२९१३) द्राक्षादिकाथः (४) (हा. सं.; वै. र.; भा. प्र.; वृ. नि. र.; ग. नि. (यो. र. । ज्वर.)
___. मा.; वं. से. । ज्वर.; यो. चि.। अ. ४) द्राक्षालवगशुण्ठीत्वग्धनिका च हरीतकी। द्राक्षाभयापर्पटकान्दतिक्ता मिसी गुस्ताऽमृता चैव कृतमालकषायकः ॥ काय: ससम्पाकफलो विदध्यात् । पातपित्तज्वर हन्ति पाचनो लघु दीपनः। प्रलापमू भ्रमदाहशोष दशभिश्चौषधेरेतेः सर्वज्वरविनाशनः॥
तृष्णान्विते पित्तभवे ज्वरे च ॥ ___ दाख (मुनक्का), लौंग, सोंठ, दालचीनी, धनिया मुनक्का (दाख), हर्र, पित्त पापड़ा, नागरमोथा, हर, सौंफ, मोथा, गिलोय और अमलतास; इन ! कुटकी, और अमलतासका काथ पीनेसे प्रलाप,
For Private And Personal Use Only