Ashok Ane Ena Abhilekh

SR No.: 020057
Original Sutra Author: N/A
Author: Hariprasad Gangadhar Shastri
Publisher: Gujarat University
Publication Year: 1972
Total Pages: 206
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 108

૯૨
અશોક અને એના અભિલેખો
આપી હોવાનું જણાવ્યું છે; ખરી રીતે આ લેખમાં પણ અશોકે બુદ્ધના આ જન્મસ્થાનની યાત્રા અને પૂજા કરી હોવાનું લખ્યું છે.
કુસિતારાના સતંભ પર બુદ્ધના પરિનિર્વાણને લગતો લેખ હતો. ત્યાંના એક બીજા સ્તંભ પરના લેખમાં બુદ્ધનાં અસ્થિના આઠ હકદારો વચ્ચે થયેલા વિભાજનની હકીકત હતી. હાલ આ બેમાંને એક સ્તંભ મળ્યો નથી. સારનાથના માર્ગ પર આવેલા સ્તંભ પરની પૉલિશ અરીસા જેવી ચળકતી હતી. આ સ્તંભ ૧૯૦૮ના હુલ્લડમાં તોડી નાખેલી વારાણસીની ‘લાટ ભરો' હોવા સંભવે છે. સારનાથનો સ્તંભ ૭૦ ફટ ઊંચે હતો; ને તે ધર્મચક્રપ્રવર્તનના સ્થળ પર સ્થપાયો હતો. આ સ્તંભ હાલ ખંડિત દશામાં છે ને હજી ત્યાં મોજૂદ છે; તેની સુપ્રસિદ્ધ શિરાવટી સારનાથના મ્યુઝિયમમાં રાખેલી છે.
મહાશાલાના પની મોખરે સ્થપાયેલા સ્તંભની ટોચ પર સિંહ હતા ને તેના પર લેખ કોતરેલો હતો. વૈશાલીમાં લગભગ ૫૦ ફટ ઊંચો સંભ હતો; તેની ટોચ પર સિંહની આકૃતિ હતી. બસાઢ (વૈશાલી) પાસે આવેલા કોલુહા (પ્રાચીન કોલ્લાગ) ગામમાં સ્તંભ આ છે. એના પર લેખ કોતરેલ નથી. રાજગૃહમાં ૫૦ ફૂટથી વધુ ઊંચા સ્તંભ હતો; તેની ટોચ પર ગજની આકૃતિ હતી ને સ્તંભ પર લેખ પણ હતો. આ સ્તંભ હાલ મળ્યો નથી.
અશોકે બધા મળીને ત્રીસેક સ્તંભ કરાવ્યા લાગે છે. એમાંના કેટલાક ચીની પ્રવાસીઓના જોવામાં આવ્યા નહોતા, જ્યારે તે આપણા જાણવામાં આવેલા છે. હાલ અશોકના લેખ કોતરેલા દસ સ્તંભ મળ્યા છે. મુઝફફરપુર જિલ્લાના કોલુહા ગામને સ્તંભ લેખ વિનાને છે. એ સ્તંભ હજીય એના મૂળ સ્થાને અખંડિત ઊભે છે (આકૃતિ ૫). એવી રીતે લૌરિયા-નંદનગઢ( કે માથિયા)નો લેખવાળો સ્તંભ
. Watters, op. cit., ii, 14. ૨. Ibid., p. 28. ૩. Ibid., p. 42. ૪. Ibid., p. 48. 4. Mookerji, op. cit., p. 85. 6. Watters, op. cit., ii, 50. ૭. Ibid. p. 60. ૮. Ibid., p. 65. ૯. Ibid p. 162.