________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
58
કa &
કાગળની બાવ૮ સો પ્રથમ ઇ.સ.૧૫ મી જીનમાં થઈ એમ મનાય છે. પરંતુ મા ૪૩૨ વર્ષ પહેલાં એટલે કે ઈ.સ.૧૩૨૬ માં ભારત પર ચઢાઈ કરનાર રિકંદરની સાથે સ્મો સેનાપતિ નિયાક પણ ભારત આવેલો જે થોડો ૨મય પજાબી રહેલો. એ મી વ્યકિતગત ધમાં લખ્યું છે કે તે સમયે ભારતના લોકો ને પડીને કાગળ બનાવતા. ગારીયકર મોઝા મારા૨ નિયાકરની નોધ પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે ઈ.પૂ. થોથી રદીમાં ભારતન્ના લોકો અથવા ચપરામાંથી કાગળ બનાવતા હતા. પરંતુ હાથથી બનાવેલા કાગળ ચસ્તા મને સહેલાઈથી પ્રાપ્ત ન હોવાને લીધે તેમજ તેની પેટા તાડપત્ર અને પત્ર વધારે માછમાં ૫લબ્ધ હોવાને કાફે કાગળનો પ્રચાર લેખનકાર્ય માટે મોટો થયો હશે. ભારતમાં પ્રાચીન સમયથી હાથબનાવબા કાગળ બનાવવાનો ગૂડધોગ વિસ્તરેલો હતો. ભારતની આબોહવામાં કાગળ બબુ લાબા સમય સુધી ન ટકી શકવાને કારણે તેના પર લખાયેલા બહુ પ્રાચીન ગ્રંથો પ્રાપ્ત થતા નથી.
મુખ્ય એશિયાના ચારકંદ નામના શહેરથી ૬૦ માઈલ દરિણમી 'કુરિયર નામના સ્થળની કી તેનાએ જમીનમાં દટાયેલા ચાર થિ મહોલા ને કાગળ પરના સંસ્કૃત ભાષાના ગુપ્ત લિપિના લખાયેલા હોવાનું મનાય છે. મખ્ય એશિયાના નક્ષત્ર વિકલ્લામાં ચાલી હજા૨ બુધની ગુલામોમીની એક ગુલામીથી વિ વિધ્વાન પેલીયોપ્લે થીની, તોખારી, તિબેટી, લધુર અને સંસ્કૃત ભાષામાં કાગળ ઉપર લખાયેલી વટાવાળી ૧૫,જેટલી હસ્તપ્રતો પ્રાપ્ત થઈ હતી. મની મોટાભાગની ઈતિહાસ, mોળ, તત્વજ્ઞાન, શિષ્ટસાહિત્ય, લલિતસાહિત્ય જોરે વિદાયને સ્પલ્લી બાધ્ય પ્રતો છે. એ પ્રતો લગm ૮૦૦ વષ સુધી અજાણ અવસ્થામાં પડી રહી છે એવું માન થાય છે. ૨૪ ૨૨. પાછૉષ ૪ મુજબ, પૃ.૧૪. ૨૩. જન, પૃ.૧૪૫. ૨૪, રહે. જમીનદાર, મુગશિયા, ગુજરાત યુનિવર્સિટી, અમદાવાદ,૧૯૭૭,
૪.
For Private and Personal Use Only
