________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
- 5 ગુજરાતમાં ખંભાતના શ/નિમાબ બંડારી વિ.સ.૧૬૪ માં લખાયેલી "જીવસમા૨વૃત્તિ અને વિ..૧૧૮૧ માં લખાયેલી નિ ચારિ રચિત "ઘમ બિન્દુ ટીકા નામની પ્રાચીન તાડપતીય હસ્તપ્રતો ઉપલબ્ધ છે. ઈ.સ.ની ૧૧મી શતાબદી ને ત્યારબાબી અનેક તાડપત્રીય હસ્તપ્રતો ગુજરાત, રાજસ્થાન, નેપાલ તેમજ યુરોખા શાનભંડારીમી સંગાડાયેલી જોવા મળે છે. દક્ષિણ ભારતીય શેલીથી લખાયેલી ઈ.સ.ની ૧૫મી શતાબ્દી પહેલાની તાડપત્રીય હસ્તપ્રતો દક્ષિણ ભારતની ગરમ અને ભેજવાળી વાહવાને કાજે નાશ પામી હોવાથી પ્રાપ્ત થતી નથી. ૨૦
ગુજરાતમાં હસ્તપ્રતભંડારોમાં જે હસ્તપ્રતો પ્રાપ્ત થાય છે તે બધી તાડપત અને કાગળ પર લખાયેલી જ જોવા મળે છે. મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજીના મને પાલ, લીંબડી, ખંભાત, જેસલમેર, ખા જોના પુસતકરગાહો, મી ડીપો, રિપોર્ટ યાદિ જોયા પછી એમ ખાતરીપૂર્વક જણાવ્યું છે કે નભંડારોમાં અત્યારે મળતી તાડપતીય પ્રતિભા - જેના અંતમ સંવતનો ઉલ્લેખ થયેલો છે બધી પછી એક પણ પ્રતિ વિકમતી બારમી સદી પહેલાની લાઠી નથી. તેરમી સદીથી કાગળનો પ્રચાર વધતી અને તાડપતો પ્રમાણમાં મોંધા પડતા હોવાથી તેમ જ દૂમા પ્રદેશમાંથી મંગાવવા પડતા હોવાથી ધીમેધીમે મા પએ લેખ મોડું થતું ગયું. અને તેને સ્થાન કાગળે લેવા માંડ્યું. લગm પંદરમી સદી સુધી તાડપત્ર પર લખવાનું ચાલું રહ્યું. પંદરમી સદીના અંત સાથે તાડપત ઉપજી લેખન પણ માથમી ગયું.
૧૯. પાબંધ ૧૭ મુજબ, પૃ.૧૪૫. ૨૦. પાબંધ ૪ મુજબ, ૪૦. ૨૧. પાધોધ ૧૧ મુજબ, ૨.
For Private and Personal Use Only
