Dharmkosh Vyavaharkandam Vol 01 Part 01

SR No.: 016113
Original Sutra Author: N/A
Author: Lakshman Shastri Joshi
Publisher: Prajnapathshala Mandal
Publication Year: 1937
Total Pages: 858
Language: Sanskrit
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 21 MB

Page 383

साक्षी
कुशीलवः नर्तकः।
अप.१७१ सहभोजनो वेति यावत् । अरिषु चरतीत्यरिचरः। शत्रु(३) कुशीलवः रङ्गोपजीवी। व्यक.४६ संबन्धीति यावत् । सनाभयस्तु कात्यायनेन दर्शिताः । . (४) सामुद्रवणिक् वहित्रयायी। स्मृच.७८ 'मातृष्वसुः सुताश्चैव सोदर्यासुतमातुलाः । एते सनाभय
(५) एकः श्रोत्रियः, द्वयोः श्रोत्रिययोः विहित- स्तूक्ताः साक्ष्यं तेषु न योजयेत्' इति ॥ *स्मृच.७८ त्वात् । सोऽपि अननुमतः।
व्यचि.४३ (४) व्रात्यः उपनयनसमयेऽकृतोपनयनः, एकस्थाली (६) महापथिको दीर्घावनिकः । सोऽपि कार्यगौर- वादिना सहैकपाकभोजी, अरितरः परमवैरी, ज्ञातिः वान्न धर्ममपेक्षते अस्वतन्त्रश्चेति । सामुद्रवणिक, सामुद्र- सनाभ्यतिरिक्तसपिण्डः ।
चन्द्र.१४० श्वासौ वणिक् चेति सामुद्रवणिक् । अप्सु मूत्रपुरीषाद्य- (५) एतेऽपि धर्मनिरपेक्षत्वान्न प्रमाणम् । सनाभयो त्सर्गात् सामुद्रश्च वणिक् चेति वा । प्रव्रजितः श्रोत्रि- मात्रा योनिसंबद्धाः।
नाभा.२।१५९ यादिसाहचर्यात् परिव्राजकः । इह श्रमणकादिः (६) एकस्थालीसहायः एकपाकभोजी । सहायः प्रव्रजितः । आतुरो व्याधितः । तयोर्धर्मापेतत्वाद् अन्य- अन्यतरसाहाय्यकारीति मित्रचण्डेश्वरौ । मदनरत्नाचित्तत्वादसामर्थ्यात् प्रमादप्रसङ्गाच्च । लुब्धः एकश्च। करस्तु एकस्थाली सहाय इति विशेषणद्वयं पृथककृत्य लुब्धोऽर्थार्थमकार्य न परिहरेत् । एकोऽपि प्रमादात्तत्त्वं स्थाली स्थाल्यधिकरणकः पाको लक्ष्यते स एको यस्येनावधारयेत् । श्रोत्रियः, पूर्वत्र 'श्रोत्रिया' इति बहुवचन- त्येकस्थालीति व्याचख्यौ । समासान्तविधेरनित्यत्वादेकनिर्देशात् त एव मिश्राः प्रतिषिद्धाः । प्रव्रजितानामय- स्थालीत्यत्र 'नद्युतश्च' (व्यासू. ५।४।१५३) इति न मपि विशेषः इह मिश्रोऽपि प्रतिषिध्यते । आचारहीनः कप् । अर्धपिप्पलीत्या दिवन्न ह्रस्व इति च समादधे । स्वधर्मपरिभ्रष्टः किमकार्य न कुर्यात् ।क्लीब उपहतपुंस्त्वः अरिचरः भूतपूर्वः शत्रुः । 'भूतपूर्वे चरट्' (व्यासू. पूर्वकृतदोषात् । कुशीलवो रङ्गोपजीविविशेषः अनृत- ५।३।५३)। ज्ञातयः सगोत्राः। व्यप्र.११८ प्रधानत्वात् ।
नाभा.२।१५८ प्राग्दृष्टदोषशैलूषविषजीव्याहितुण्डिकाः। नास्तिकत्रात्यदाराग्नित्यागिनोऽयाज्ययाजकाः। गरदाग्निदकीनाशशूद्रापुत्रौपपातिकाः ।। एकस्थालीसहायारिचरज्ञातिसनाभयः ॥ (१) तत्र प्राग्दृष्टो दोषो यस्य स प्राग्दृष्टदोषः । प्राग्
(१) तत्र नास्तिको मिथ्यादृष्टिः । व्रात्योऽकृत जन्माशुभदोषकर्मपरिणामप्राप्तरोगचिह्नः, तत्कर्मा वा संस्कारः। दाराग्नित्यागिनः धर्मभायावतानाग्नित्यागिनः । तदाऽत्रासीत् हत्यास्तेनादिदृष्टदोषोऽपीति । शैलूषो अयाज्ययाजकाः निन्दितयाजकाः। एकस्थाली सह- नटः । विषजीवी विषक्रेता (विक्रेता?) वा । आहिभोजनः । सहायारी मित्रशत्रु । चरो राजनियुक्तः । ज्ञातिः तुण्डिकः सर्पादिदन्दशूकग्राही । गरदो द्वेषसंबन्धाद्विपस्य बन्धुः । सनाभिः सोदर्य इति ।
अभा.६८ दाता । अग्निदो गृहादिदाहकः । कीनाशः क्षुद्रः कदों (२) एकस्थाली एकपाकभोजी । अरिधरः शस्त्र- वा। शूद्याः पुत्रः शद्रीपुत्रः । औपपातिकः उपपातकधारी ।
व्यक.४६ * पमा., व्यचि. स्मृचगतम् । (३) एकस्थालीत्यस्य द्वेधा विग्रहः । एका पाकसाधन- (१) नासं.२।१६० त्रौ (त्रो) ति (त); नास्मृ.४।१८१ स्थाली यस्य पुरुषस्य विप्रतिपन्नयोरन्यतरेण पुरुषेण व्या (व्य); अभा.६८. द्रापुत्रौ (द्रीपुत्रो); अप.२१७१ ण्डि सह यस्य वा एकं भोजनस्थालं स एकस्थाली । एकपाकः (ण्ड) पुत्रौ (पत्यौ); व्यक.४५-४६ ग्नि । न्यु) त्रा. (त्रो);
स्मृच.७८ पुत्रौ(पत्यु) ति (त); पमा.९७ प्राग् वाग्) लूष (१) नासं.२।१५९ ली (लि); नास्मृ.४।१८०; अभा. (लूषा) व्या (व्य) (गरदछम्यग्निदाता शूद्रापत्युपपातिकाः); ६८; अप.२७१ ली (नि) रि (नि) चर (चार); व्यक.४५; व्यचि.४३ ण्डि (ण्ड) त्रौ (त्रो) तिकाः (तिताः); चन्द्र.१४० स्मृच.७७; पमा.९७ यारी ( वासी); व्यचि.४२, चन्द्र. त्रौ (त्रो) तिकाः (दिताः ); व्यसौ.४३ त्रौ (त्रो) तिकाः १४० (= ) दाराग्नि (कुष्ठयाग्नि) चर (तर); व्यसौ.४३ दारा (तिताः); व्यप्र.११७ व्या (व्य) त्रौ (त्रो) तिकाः (तिताः); (कुहका); व्यप्र.११७; प्रका.५०; समु.२८.
प्रका.५० स्मृचवत् ; समु.२८-२९ स्मृचवत् .