Page Text
________________
नानार्थवर्गः ३]
व्याख्यासुधाख्यव्याख्यासमेतः।
पचाद्यच् (३।१११३४)। 'प्रवालोऽस्त्री किसलये वीणादण्डे मन्त्री सहायः सचिवौ च विद्रुमे (इति मेदिनी)॥
सह अयते, अयति वा । 'अय गतौ' (भ्वा० आ० से.)। त्रिषु स्थूलं जडेऽपि च ॥२०४॥ 'ई गतौ' (भ्वा० प० से.) वा। पचाद्यच् (३।१।१३४)।
सचनम् । 'षच समवाये' (भ्वा० उ० से.)। 'सर्वधातुभ्य स्थूलयति । 'स्थूल परिबृंहणे' चुराद्यदन्तः । पचाद्यच् |
इन्' (उ० ४.११८)। सचिं वाति । 'वा गत्यादौ' (अ. (३।१।१३४)। 'स्थूलं कूटे च निष्प्रज्ञे पीवरेऽप्यन्यलिङ्ग
प० अ०)। 'आतोऽनुप-' (३॥२॥३) इति कः ॥ कम्' (इति मेदिनी)॥
पतिशाखिनरा धवाः॥२०६॥ करालो दन्तुरे तुङ्गे
धवति, धुवति, धूनोति, धुनाति वा । 'धूञ् कम्पने' (चु० करेणालाति । 'आतश्चोपसर्गे (३।१।१३६) इति 'सुपि- उ. से०, खा० उ० से०, त्या० उ० से.)। 'धू विधूनने' (३।२।४) इति योगविभागाद्वा कः । यद्वा,-करमलति । 'अल ('तु. प० से.)। पचाद्यच् (३।१।१३४)। यद्वा,-धूयते । भूषणादौ' (भ्वा०प० से.) । 'कर्मण्यण' (३।२।१)। 'करालं | 'ऋदोरप्' (३।३।५७)। 'धवः पुमानरे धूर्ते पत्यो वृक्षादन्तुरे तुङ्गे भीषणे चाभिधेयवत् । (स सर्जरसतैले ना क्लीबं न्तरेऽपि च' (इति मेदिनी)॥ कृष्णकुठेरके) (इति मेदिनी)॥'दन्तुरस्तून्नतरदे तथोन्नतनते | अवयः शैलमेषार्काः । त्रिषु' (इति रान्तेषु मेदिनी)॥
| अवति, अव्यते वा । 'अव रक्षणादौ' (भ्वा० प० से.)।
चारौ दक्षेच पेशलः। इन् (उ०४।११८)। 'अवि थे रवौ मेषे शैले मूषिककम्बले' 'पिश अवयवे' (तु. प० से.)। भावे (३।३।१८) घन (इति मेदिनी)। ('अविर्भूपुष्पवत्योः स्त्री वायुप्राकारभःसु पेशं लाति । बाहुलकात् पिशेरलज् वा ॥
ना' (इति वैजयन्ती)॥ मोऽर्भकेऽपि बालः स्यात्
आज्ञाह्वानाध्वरा हवाः।
'हे स्पर्धायां शब्दे च' (भ्वा० उ० अ०)। 'भावेऽनुपबलति । 'बल प्राणने' (भ्वा०प० से.)। 'ज्वलिति-'.
सर्गस्य' (३।३।७५) इति हः, संप्रसारणमप् च । हूयते(३।१।१४०) इति णः । यद्वा,-वाडते । 'वाड़ आप्लाव्ये'
ऽत्रेति वा ॥ (भ्वा० आ० से.)। पचाद्यच् (३।१।१३४)। यद्वा,-वल्यते।।
भावः सत्तास्वभावाभिप्रायचेष्टात्मजन्मसु॥२०७॥ 'वल संवरणे' (भ्वा० आ० से.)। कर्मणि घञ् (३।३।१९)। 'बालः कचे शिशौ मूर्ख ह्रीवेरेऽश्वेभपुच्छयोः' इति विश्वः।
भावयति । पचाद्यच् (३।१।१३४)। भवनं वा । 'श्रिणी'बालो ना कुन्तलेऽश्वस्य गजस्यापि च बालधौ। वाच्यलिङ्गो
भुवोऽनुपसर्गे' (३।३।२४) इति घञ् । 'भावः सत्ताखभावाऽर्भके मूर्खे ह्रींबेरे पुनपुंसकम् । अलंकारान्तरे मेध्ये बाली
भिप्रायचेष्टात्मजन्मसु । क्रियालीलापदार्थेषु विभूतिबन्धुजन्तुषु । बाला त्रुटिस्त्रियोः' (इति पवर्गीयादौ मेदिनी)॥
रत्यादौ च' (इति मेदिनी)॥ लोलश्चलसतृष्णयोः॥२०५॥ |
| स्यादुत्पादे फले पुष्पे प्रसवो गर्भमोचने ।
। प्रसवनम् , प्रसूयते वा। 'घूङ् प्राणिप्रसवे' (दि. आ. लोडति । 'लोड़ उन्मादे' (भ्वा० प० से.)। पचाद्यच्
से०)। 'ऋदोरप्' (३॥३॥५७)। पचाद्यच् (३।१।१३४) वा। (३।१।१३४)। 'लोलश्चले सतृष्णे च लोला तु रसना
'प्रसवो गर्भमोचने' । उत्पादे स्यादपत्येऽपि फलेऽपि कुसुमेश्रियोः' (इति हैमः)॥
ऽपि च' ( इति मेदिनी)॥ इति लान्ताः॥
अविश्वासेऽपह्नवेऽपि निकृतावपि निहवः ॥२०८॥ दवदावौ वनारण्यवह्नी
निह्नवनम् । 'ढुङ् अपनयने' (अ० आ० अ०)। 'ऋदोरप्' दनोति. दवति वा । 'दुदु उपतापे' (खा०प० अ०)। ( ५७)। 'निहवः पंसि निकृतावविश्वासापलापयोः' 'दु गतौ' (भ्वा०प० अ०)। 'दुन्योरनुपसर्गे (३।११४२)
(इति मेदिनी)॥ इति वा णः। पक्षे अच् । यत्तु-दूयन्तेऽनेनेति । 'दुजो
उत्सेकामर्षयोरिच्छाप्रसवे मह उत्सवः। विभाषा' इति घञ्-इत्युक्तं खामिना । तन्न । उक्तवचना
उत्सेकः उद्रेकः । इच्छायाः प्रसवः उत्पत्तिः। महः उद्धवः। भावात् ॥
उत्सवनम् । 'षु प्रसवैश्वर्ययोः' (भ्वा० प० अ०)। 'ऋदोजन्महरौ भवौ।
रप' (३३३५७)। 'उत्सवो मह उत्सेक इच्छाप्रसवकोपयोः' भवति । पचाद्यच् (३।१११३४)। अन्तर्भावितण्यर्थो वा।।
। (इति मेदिनी)॥ जन्मनि तु भावे 'ऋदोरप' (३।३।५७) । 'भवः क्षेमेशसंसारे सत्तायां प्राप्तिजन्मनोः' (इति मेदिनी)॥
१-''सि' इति न प्रकृतोपयोगि । अग्रे 'पुमान्' इत्युक्तेः । अमर० ५५
| SR No. | 016111 |
| Book Title | Namalinganusasan Amarkosa |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhanuji Dikshit, Shivdatt Pandit |
| Publisher | Satya Bhamabai Pandurang |
| Publication Year | 1944 |
| Total Pages | 548 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 17 MB |