________________
३१२
अमरकोषः।
[द्वितीयं काण्डम्
मुल्मुके न स्त्री पुंलिङ्गस्तु महीसुते' इति विश्वः (मेदिनी) ॥ भाण्डभेदे ना दर्पणे कठिने त्रिषु' इति विश्वः (मेदिनी)॥ (१)॥॥ एकम् 'अङ्गारस्य' ॥
(१) ॥ ॥ आ लुनाति । 'लूञ् छेदने' (श्या० उ० से.)।
अलातमुल्मुकम्।। क्विप् (३।२।७६) ॥*॥ ह्रखपाठे-आलाति । 'ला दाने (अ. अलेति ॥ लानम् । 'ला दाने' (अ.प. अ.)। क्तः १० स०)। मितवादत्वात् (वा० ३।२।१८०) डः। आलु(३।३।११४)। न लातमस्य ॥ (१) ॥*॥ ओषति । 'उष
गलन्तिकायां स्त्री क्लीबं मूले च भेलके' इति विश्वः (मेदिनी) दाहे' (भ्वा०प० से.)। 'उल्मुकदर्वि-' (उ० ३।८४) इति
॥ (२) ॥॥ गलति । 'गल अदने' (भ्वा०प० से.)। साधुः ॥ (२)॥॥ द्वे 'अर्धदग्धकाष्ठस्य' ।-त्रयोऽपि
शता (३।२।१२४)। 'उगितश्च' (४।१।६) इति ठीप् । 'शपपर्यायाः-इति मुकुटः॥
श्यनोः- (१९८१) इति नुम् । स्वार्थे कन् । (ज्ञापि० ५।४।
५)॥ (३) ॥॥ त्रीणि 'गलन्तिकायाः' 'करवती' क्लीबेऽम्बरीषं भ्राष्ट्रः
इति ख्यातायाः ।-कन्दोघृतपक्कनिष्काशनसाधनस्य. नीति ॥ अम्ब्यतेऽत्र वा। 'अबि शब्दे' (भ्वा० आ०
| इत्येके ॥ से०)। 'अम्बरीषः' (उ० ४।२९) इति साधु:-'शिरीषादयश्च'-इति त्वपाणिनीयम् । 'अम्बरीषपुरुषोषरौषधम्'
| पिठरः स्थाल्युखा कुण्डम् इति षभेदान्मूर्धन्यान्तोऽयम् । 'अम्बरीषं रणे भ्राष्ट्रे क्लीबं | पीति ॥ पेठति । 'पिठ बन्धे' (भ्वा०प० से०) 'इगुपुंसि नृपान्तरे। नरकस्य प्रभेदे च किशोरे भास्करेऽपि च। पध-' (३।१।१३५) इति कः । पिठं राति । 'रा दाने (अ. आम्रातकेऽनुतापे च' 'अनिमिषो मत्स्यदेवयोः' (इति | प० अ०)। 'आतोऽनुप-' (३।२।३) इति कः ॥ (१) ॥* मेदिनी)॥ (१) ॥॥ भृज्यतेऽत्र । 'भ्रस्ज पाके' (तु. उ. तिष्ठत्यत्रौदनादि । 'ठा गति निवृत्तौ' (भ्वा० प० अ०)। अ०)। 'भ्रस्जिगमिनमि-' (उ० ४।१६०) इति ष्ट्रन्वृद्धी ॥ 'स्थाचति- (उ० ११११६) इत्यालच् । स्थलत्यत्र वा। 'ठल (२) ॥॥ द्वे 'भर्जनपात्रस्य॥
स्थाने' (भ्वा०प० से.)। ज्वलादीण (३।१।४०)। 'जाते:-' ना कन्दुर्वा वेदनी स्त्रियाम् ॥३०॥
(४।१।६३) इति ठीष् । 'स्थालं' च।'स्थालं भाजनभेदेऽपि
स्थाली स्यात्पाटलोखयोः' (इति मेदिनी) ॥ (२) ॥१॥ नेति ॥ स्कन्दिति । 'स्कन्दिर गतिशोषणयोः' (भ्वा०प०
ओखति । 'उख गतौ' (भ्वा०प० से.)। 'इगुपध-' (३।१।अ०)। 'स्कन्देः सलोपश्च' (उ० ११४) इति कुः। 'वा'
१३५) इति कः ॥ ॥ ('उषा' इति) मूर्धन्यपाठे-'उष दाहे' इत्यस्यात्राप्यन्वयः । पक्षे स्त्रीसाहचर्यात् ॥ (१) ॥*॥ खिद्यते
(भ्वा० प० से.) ॥ (३) ॥*॥ कुण्डयति । 'कुडि रक्षायाम्' ऽस्मात् । अधिकरणे ल्युट (३।३।११७) ।-'वा स्त्रियाम्' इत्यन्वयात् 'खेदनः' अपि-इति मुकुटः ॥ (२)॥*॥ द्वे
(चु. ५० से.)। अच् (३।१।१३४) ।-कुणति । 'कुण 'मद्यनिर्माणोपयोगिपात्रस्य' 'कराही' इति ख्यातस्य ॥
शब्दोपतापयोः' (तु०प० से.)। 'कुणादिभ्यः कित्' इति
ड:-इति मुकुटः। तन्न। उक्तसूत्राभावात् । 'कादेः कित्' आलिंजरः स्यान्मणिका
(उ० १।११५) इति सूत्रस्य सत्त्वात् । 'कुण्डमन्यालये - अलीति ॥ अलनम् । 'अल भूषणादौ' (भ्वा०प० मानभेदे देवजलाशये। कुण्डी कमण्डलौ जारात्पतिवत्नीसुते से.)। 'इक्ष्यादिभ्यः' (वा० ३।३।१०८) इन् (उ० ४।- | पुमान् । पिठरे तु न ना' इति विश्वः (मेदिनी) ॥ (४) ॥*॥ ११८) वा । अलिं सामर्थ्य जरयति, जृणाति, वा । 'जृष् | चत्वारि 'ओदनादिपचनपात्रस्य॥ वयोहानौ' (भ्वा०प० से.)। 'जृ वयोहानौ' (क्या० ५० से.) वा । अण् (३।२।१)। अच् (३।१।१३५) वा ॥ (१)
कलसस्तु त्रिषु द्वयोः ॥३१॥ ॥॥ मणति । 'मण शब्दे' (भ्वा०प० से.)। 'सर्व- | घटः कुटनिपी धातुभ्यः- (उ० ४।११८) इतीन् ।खार्थे कन् (ज्ञापि० ५।४।- केति ॥ केन जलेन लसति । 'लस श्लेषणक्रीडनयोः' ५) 'संज्ञायां कन्' (५।३।७५) वा ॥ (२) ॥*॥ द्वे "महा- (भ्वा०प० से.)। पचाद्यच् (३।१।१३५)॥॥ तालव्यान्तकुम्भस्य' 'माट' इति ख्यातस्य ।
पाठे-कलं शवति । 'शु गतौ' ( )। 'अन्येभ्योऽपि-' कर्कर्यालुर्गलन्तिका।
(वा० ३।२।१०१) इति डः । 'तालव्या अपि दन्त्याश्च शम्ब
शूकरपांशवः। कलशः शम्बलं चैव जिह्वायां रशना तथा' केति ॥ कर्कणम् । 'कर्क हासे' ( )। घञ् (३।३।
इति शभेदः । स्त्रियां जातित्वान्छीष् (४।१।६३) ॥ (१) १८)। कर्क राति । 'रा दाने' (अ०प० अ०)। 'आतो
॥*॥ घटति । 'घट चेष्टायाम्' (भ्वा० आ० से.)। अच् ऽनुप-' (३।२।३) इति कः । गौरादिः (४११४१) 'कर्करी
(३।१।१३४)। स्त्रियां घटी। 'घटाः समाधिभेदे ना शिरः१-उचितमिदम् । उक्तमेदिन्याङ्गारस्योल्मुकार्थकतोक्तेः । कूटकुटेषु च । घटा घटनगोष्टीभघटनासु च योषिति' ( इति २-अनिमिषशब्दार्थपरमिदं प्रसङ्गेनोक्तम् । न त्वस्यानोपयोगः॥ [ मेदिनी)॥(२)॥*॥ कुटति। 'कुट कौटिल्ये' (तु. प० से.)।