________________
क्षत्रियवर्गः ८]
व्याख्यासुधाख्यव्याख्यासमेतः।
wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwcccccc0
0000
पञ्च त्रिषु
"भ्रष चलने' (भ्वा० उ० से.) । श्रेषणम् । घञ् (३।३।१८)॥ पेति ॥ निःशलाकान्ताः पञ्च ॥
(१)॥*॥ एकम् 'भ्रंशस्य ॥ अषडक्षीणो यस्तृतीयाद्यगोचरः। अभ्रेषन्यायकल्पास्तु देशरूपं समञ्जसम् । अपेति ॥ अविद्यमानानि षड् अक्षीण्यत्र । 'अषडक्षाशि- अभ्र इति ॥ भ्रषादन्यः॥ (१) ॥*॥ नियमेन ईयते । तंग्वलंकर्मा-' (५।४।७) इति खः खार्थे ॥ (१) ॥॥ एकं 'परिन्योर्नीणोः-' (३॥३॥३७) इति घञ् ॥ (२) ॥॥ कल्प. 'द्वाभ्यामेव कृतस्य मन्त्रस्य' ॥
नम् । 'कृपू सामर्थे' (भ्वा० आ० से.)। घञ् (३।३।१८)। विविक्तविजनच्छन्ननिःशलाकास्तथा रहः ॥२२॥
लत्वम् (८।२।१८)। 'कल्पः शास्त्रे विधौ न्याये संवर्ते ब्रह्मणो रहश्योपांशु चालिङ्गे
दिने' (इति मेदिनी)॥ (३) ॥*॥ दिश्यते । “दिश अति
सर्जने' (तु० उ० अ०)। घञ् (३।३।१९)। देशो रूपमस्य । वीति ॥ विविञ्चन्ति जना अत्र । 'विचिर पृथग्भावे' (रु. उ० अ०) ध्रौव्यार्थत्वाद्गत्यर्थत्वाद्वा 'क्तोऽधिकरणे च- (३।४।
दिश्यमानस्योचितस्य रूपम् । यद्वा,-देशनम् । घञ् (३।३।१८)।
प्रशस्तं देशनं वा । 'प्रशंसायां रूपप्' (५।३।६६)॥ (४) ७६) इति क्तः । 'विविक्तं त्रिध्वसंपृक्ते रहःपूतविवेकिषु। (वसुनन्दे ना)' इति मेदिनी ॥ (१)॥॥ विगतो जनोऽस्मात् ॥
॥*॥ सम्यगञ्जोऽत्र । 'अच् प्रत्यन्वव-' (५।४।७५) इत्यत्र
'अच्' इति योगविभागादच् । यद्वा,-संमतमञ्जसा तत्त्वमत्र । (२) ॥॥ छद्यते स्म । 'छद अपवारणे' (चु० उ० से.)। तः
'हखो नपुंसके-' (१।२।४७) इति हखत्वम् ॥ (५) ॥॥ पञ्च (३।२।१०२)। आगमशास्त्रस्यानित्यत्वान्नेट् । 'छिन्नं तु रहसि क्लीबं छादिते वाच्यलिङ्गकम्' (इति मेदिनी)। मुकुटस्तु-'वा
| "चित्तस्य ॥ दान्तशान्त-' (१२।२७) इति निपातनात्-इत्याह । तन्न ।
| युक्तमौपयिकं लभ्यं भजमानाभिनीतवत् ॥ २४ ॥ णिजन्तस्य निपातनात् ॥ (३) ॥*॥ 'शलाका शारिका मदन- |
न्याय्यं च त्रिषु षट् धारिका' इति पर्यायः । 'शल्यं श्वाविच्छलाका स्याच्छवो मदन- विति ॥ युज्यते स्म । 'युजिर योगे' (रु० उ० अ०)। शारिका' इति तालव्यादौ रभसः । निर्गता शलाकाऽप्यस्मात् । क्तः (३।२।१०२)। 'युक्तो युक्ते पृथग्भूते क्लीबं हस्तचतुष्टये' शलाकाया निर्गतो वा ॥ (४) ॥॥ 'तथा'शब्दः समुच्चये (इति मेदिनी)॥ (१)॥*॥ उपयन्त्यनेन । एरच्' (३।३।५६)। ॥*॥ रह्यते। 'रह त्यागे' (भ्वा० प० से.)। असुन् (उ० उपाय एव । 'उपायाद्रखश्च' (ग० ५।४।३४ ) इति ठक् ४॥१८९) यद्वा,-रमन्तेऽत्र । 'देशेऽह च' (उ० ४।२१५) ह्रस्वश्च ॥ (२) ॥*॥ लभ्यते । 'पोरदुपधात्' (३।१।९८) इति इत्यसुन् । होऽन्तादेशश्च । 'रहस्तत्त्वे रते गुह्ये' (इति मेदिनी)। यत् । 'लभ्यं युक्ते च लब्धव्ये' (इति मेदिनी) ॥ (३)॥॥ स्मसोऽपि-रहो निधुवनेऽपि स्याद्रहो गुह्ये नपुंसकम्' भजते फलमनुबध्नाति । 'भज सेवायाम्' (भ्वा० उ० अ०)। इति ॥ (५)* (६)॥*॥ उपगता अंशवः किरणा अत्र। 'ताच्छील्य-' (३।२।१२९) इति चानश् । शानच् (३।२।१२४) 'उपांशुर्जपभेदे स्यादुपांशु विजनेऽव्ययम्' (इति विश्व- वा ॥ (४) ॥*॥ अभिनीयते स्म । 'णीञ् प्रापणे' (भ्वा० उ० हैम-मेदिन्यः ) ॥ (७) ॥ ॥ अलिङ्गे-द्वे अव्यये ॥*॥ सप्त | अ०)। क्तः (३।२।१०२)। अभिनीतेन तुल्यम् । 'अभि'एकान्तस्य' ॥
| नीतं संस्कृत(ते) च न्याय्ये चामर्षणे(र्षिणि) त्रिषु' इति
रहस्यं तद्भवे त्रिष।। रुद्रः। 'अभिनीतं त्रिषु न्याय्ये संस्कृतामर्षिणोरपि' ( इति रेति ॥ रहो भवम् । दिगादित्वात् (४।३।५४ ) यत् । 'रहस्या स्त्री नदीभेदे गोपनीयेऽभिधेयवत्' (इति मेदिनी)॥
९२) इति यत् ॥ (६) ॥*॥ युक्तादयः षट् त्रिषु । षट् (9) ॥॥ एकम् "रहस्यस्य' ॥
'न्यायागतस्य। समौ विस्रम्भविश्वासौ
संप्रधारणा तु समर्थनम् । . सेति ॥ विस्रम्भणम्। 'सम्भु विश्वासे' (भ्वा० आ० से.)।
समिति ॥ संप्रधारणम् । 'धृञ् धारणे' (भ्वा० उ० अ०) दन्त्यादिः । तालव्यादिश्च । घञ् (३।३।१८)। 'विश्रम्भ:
ण्यन्तः । 'ण्यास-' (३।३।१०७) इति युच् ॥ (१) ॥*॥
'अर्थ उपयाच्मायाम्' (चु० उ० से.) संपूर्वः । ल्युट (३।३।केलिकलहे विश्वासे प्रणयेऽपि च' (इति विश्व-मेदिन्यौ) ॥ (१)
११५)॥(२)॥॥ द्वे 'इदमुचितमेव इति निश्चयस्य'। ॥॥ विश्वसनम् । 'श्वस प्राणने' (अ० प० से.)। घञ्
अववादस्तु निर्देशो निदेशःशासनं च सः॥२५॥ (३३३३१८)॥ (२)॥*॥ द्वे "विश्वासस्य ॥
शिष्टिश्चाज्ञा च भ्रषो भ्रंशो यथोचितात् ॥२३॥
अवेति ॥ 'अव अवलम्बने । कार्यमवलम्ब्य वदनमत्र । भ्रयिति ॥ यथोचिताद् यथाप्राप्तात् भ्रंशोऽधःपतनम् ।
- १-विश्व-हैमसंवादप्राप्तप्रामाण्यमेदिनीपुस्तके 'युतः' इति पाठस्यो.१-तालव्यादिस्तु प्रमादे गत'-इति तु सिद्धान्तकौमुदी॥ | पलम्भेन योग्यत्वेन चावास्योपन्यासः प्रामादिकः॥
अमर० ३५