________________
८४
अभिधानचिन्तामणौ
कूटकृद् मन्दरमणिर्नवशक्तिर्महाम्बुकः ॥ २ ॥ कोणवादी शैलधन्वा विशालाक्षोऽक्षतखनः । उन्मत्तवेषः शबरः शिताङ्गो धर्मवाहनः ॥ ३ ॥ महाकान्तो वह्निनेत्रः स्त्रीदेहा? नृवेष्टनः। महानादो नराधारो भूरिरेकादशोत्तमः ॥ ४ ॥ जोटी जोटीङ्गोऽर्धकूटः समिरो धूम्रयोगिनौ। उलन्दो यजतः कालो जटाधरदशाव्ययौ ॥५॥ संध्यानाटी रेरिहाणः शंकुश्च कपिलाञ्जनः। .. जगद्रोणिरर्धकलो दिशांप्रियतमोऽतलः ॥ ६ ॥ जगत्स्रष्टा कटाटङ्कः कटप्रूहीरहृत्कराः ॥
कपर्दोऽस्य जटाजूटः अस्य शंभोः, कं शिरः पिपर्ति कपर्दः “शाशीप-" ॥ ( उणा--२३७ ) । इति बहुवचनाद् दः ॥१॥ जटानां जूटो रचनाविशेषो जटाजूटः ॥ २ ॥
खटाङ्गस्तु सुखंसुणः ॥ ११४ ॥ खट्वाया अङ्गमिव सरलत्वेनेषासदृशत्वात् खट्वाङ्गः, क्लीवेऽपि, ययाडि:खट्वाङ्गं शिवपांशुलम् ॥ १ ॥ सुष्ठु खं सुनोति संबध्नाति सुखंसुणः “भ्रूणतृण-" ॥ (उणा-१८६)॥ इत्यादिशब्दाद् णान्तो निपात्यते ॥ २ ॥ ११४ ॥
पिनाकं स्यादाजगवमजकावं च तद्धनुः । पिनष्टि अरीन् पिनाकं पुंक्लीबलिङ्गः “ पिषेः पिपिण्यौ च" ॥ ( उणा३६) ॥ इत्याकः ॥ १॥ अजगवोऽस्थिविकारः तस्येदं आजगवं, यत्कात्यःधनुर्वदन्त्याजगवं पिनाकिकरगोचरम् ॥ २ ॥ अजका- ग्रहणस्थानमस्याऽस्ति अजकावं “ मण्यादिभ्यः "॥ ७ । २ । ४४ ॥ इति वः, अमरस्तु-"पिनाकोऽजगवं धनुः" इत्याह; प्राच्यास्तु-"अजगावं धनुः प्रोक्तम्" इत्याहुः ॥ ३ ॥ ... ब्राह्म्याद्या मातरः सप्त
ब्रह्मण इयं ब्राह्मी, ब्रह्माणीति शैवप्रसिद्धम् , सा आया आसां ब्राम्याद्याः । मान्ति वर्तन्ते मातृनाम्न्यः शम्भोः परिकरभूताः, यदुक्तम्
स्मृताद्या ब्रह्माणी सिद्धी माहेश्वरी च कौमारी। वैष्णव्यथ वाराही चामुण्डा मातरः सप्त ॥ १॥
प्रमथाः पार्षदा गणाः ॥ ११५॥ प्रमथन्ति अरीन् प्रमथाः ॥ १॥ पर्षदि साधवः पार्षदाः “ पर्षदो ण्यणौ " ॥ ७।१।१८ ॥ इति णः, पारिषदा इत्यपि, यद् व्याडि:-गणास्तु प्रमथाः पारिषदाः कूष्माण्डकादयः ॥२॥ गण्यन्ते दिव्यपदप्राप्त्येति गणाः ॥३॥११५॥