________________
४४९
४ भूमिकाण्ड: ।
अस्यां तु प्रतानिन्यां गुल्मिन्युलप - वीरुधः ।
अस्यामिति लतायाम् प्रतानोऽस्त्यस्यां प्रतानिनी तस्याम् ॥१॥ गुल्मोऽस्त्यस्या गुल्मिनी ॥ २ ॥ वलते वेष्टते वलपः “विष्टपालप - " ॥ ( उणा - ३०७ ) ॥ इत्यपे निपात्यते ॥ ३ ॥ विरोहति वरुित्, स्त्रीलिङ्गः “वीरुन्न्यग्रोधौ” ॥ ४ । १ । .१२१ ॥ इति धत्वे साधुः, विरुणद्धीति वा बाहुलकाद्दीर्घः ॥ ४ ॥
स्यात् प्ररोहोऽङ्कुरोऽङ्कुरो रोहश्च
प्ररोहति प्ररोहः ॥ १ ॥ अङ्कयतेऽनेन इति अङ्कुरः “वाश्यसि -” ॥ ( उणा४२३.) ॥ इत्युरः, बाहुलकाद्दीर्घत्वेऽङ्करः, पुंलिङ्गावेतौ, क्लीबेऽपि वैजयन्ती, यदाह- ‘स्यादङ्करोऽङ्कुरोऽस्त्रियौ' इति ॥ २ ॥ ३ ॥ रोहति रोहः ॥ ४ ॥
स तु पर्वणः ॥ १८४ ॥ समुत्थितः स्याद् बलिशं
;
स तु अङ्कुरः पर्वणो प्रन्थेः समुत्थितः बलति प्राणिति बलिशं “बलेर्णिद्वा" ॥ ( उणा - ५३६ ) ॥ इतीशः ॥ १ ॥ ॥ १८४ ॥
शिखा - शाखा - लताः समाः ।
श्यति शिखा, शाखा “श्यतेरिच्च वा " । ( उणा - ८५ ) इति खे साधू, शाखति व्याप्नोतीति वा शाखा || १ || २ || लाति लता ॥ ३ ॥
साला शाला स्कन्धशाखा
सीयते साला दन्त्यादिः || १ || इयन्त्येनां शाला "शामाश्या - " ॥ ( उणा४६२ ) ॥ इति लः, शलतीति वा ज्वलादित्वात् णः, तालव्यादिरयम् ॥ २ ॥ क• न्धाद् निःसृता शाखा स्कन्धशाखा ।। ३ ।।
स्कन्धः प्रकाण्डमस्तकम् ॥ १८५ ॥
स्कन्दते स्कन्धः 'स्कन्द्यामिभ्यां - " ॥ ( उणा - २५१ ) ॥ इति धः, बाहुलकाद्दस्य लुक् ।। १ ।। १८५ ॥
मूलात् शाखाबधिर्गण्डिः प्रकाण्डः
मूलतः स्कन्धशाखामवधीकृत्य या गण्डिका स प्रकाम्यते प्रकाण्डो वृक्षजङ्घा पुंक्लीबलिङ्गः । अमरस्तु-'अस्त्री प्रकाण्डः स्कन्धः स्यात्' इति प्रकाण्ड-स्कन्धौ तुल्यावाह ॥ १ ॥
अथ जटा शिफा ।
जटति जटा वृक्षादिमूलम् ॥१॥ शिनोति शेतेऽधः यन्त्येनामिति वा शिफा
