Desi Shabda Sangraha

SR No.: 016081
Original Sutra Author: N/A
Author: Bechardas Doshi
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1974
Total Pages: 1028
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 15 MB

Page 685

3४८
દેશી શબ્દસ ગ્રહ
- અભિમાનચિહ નામને દેશીસંગ્રહકાર મને અર્થ બતાવતાં નેધે. छ, “रंभ मेट महसनना-डियाना-३०-पाटिया-मुंहार"
GIRYमाथा-- मुक्त्वा राअलदलनम् , भक्त्वा रत्तिं च रल्लभोज्ज ! त्वम् । रफमुख ! रमचटिताम् , रालकरः रंगकुण्डलां पश्यसि ॥४८६॥
હે કાંગને ખાનારા ! તું, કાંગને દળવાનું પડતું મૂકીને, અને માલિકની આજ્ઞાનો ભંગ કરીને હે રાફડા જેવા મોંવાળા ! તું સોનાના કુંડળવાળી અથવા કથીરના કુડલવાળી તથા હિંચકાના પાટિયા ઉપર ચડેલી તેણીને હાથમાં કાંગ રાખીને જોયા કરે છે. रद्धी वरे, रसाला मार्जिता, नापिते रत्तीओ ।
भ्रमरे रसाउ-रोलंबा च, रसदं च चुल्लिमूले ॥६१२॥ रद्धी-उत्तम-प्रधान-वर-श्रेष्ठ
रसाउ -भमरो-रसने खानारो-रसाद. रसाला-म जिंता-रसाला-शीखंड-दहीं ।
| रोलंब मांथीं बनतुं सरस भोज्य
रसद्द-चूलानुं मूळ-जे रस वडे भीनु रत्तीभ-हजाम-नावी-रात
थयेल छे-रसोईघरमां विविध रसोनो उपयोग थाय छे तेथी चूलानु मूळ-हमेशां ते रसोवडे भीनुं रहे
छे-रस+आर्द्र-रसाई. બીજા સંગ્રહકાર શાક શબ્દને બદલે સામ શબ્દ નેંધે છે. पास नभनी संघहर ४३ छ है “अलिः अपि रसाओ स्यात्''[ ] અર્થાત્ ભમરા અર્થ માટે રામ શબ્દ વપરાય છે.
| શબ્દોની ચર્ચામાં 'ગતાનું ગતિક પ્રવાહ પ્રમાણે ચાલનારા કેટલાક सहारे। संस्कृत भाषामा ५९ 'रोलम्ब शने प्रयास ४रे छे.
१. आचार्य श्री, हेमचन्द्र अहीं एम कहे छे के, केटलाक संग्रह कारो गतानुगतिकपणे 'रोलम्ब' शब्दने संस्कृत समजे छे पटले संस्कृत भाषामा 'रोलम्ब' शब्दनो प्रयोग करे छे. पण खुद आचार्ये पोते अ पोताना 'अभिधानचिंतामणिकोश'मा 'इन्दिन्दिरः अलो रोलम्बो द्विरेफः" (भूमिकांड, श्लो० २७८) एम कहीने 'भ्रमर'मा पर्यायरूपे रोलम्ब शब्दने मूकैलो छे एटलं ज नहीं पण 'रुदन लम्बते रोलम्बः' पृषोदरादित्वात्" एम कहीने रोलम्ब शब्दनी व्युत्पति पण बतावेल छे. आचार्य हरिभद्रसुरिए (समय विक्रमनी ७-८ सदी) तो पोताना 'षड्दर्शन पमुच्चय' ना मूळमां ज ("रोलम्ब. गवलव्याल." षड्दर्शन मूळ श्लो. २०) एवो निर्देश करीने रोलम्ब शन्दने मेघना वर्णनमां बापरेल छे. आचार्य हरिभद्र, श्रीहेमचन्द्रना पूर्ववर्ती श्रुतधर असाधारण समन्वयदर्शी महापंडित थयेला छे.