Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 866

રાજકાય
ત.પ્ર.], રાજ-કારાબાર પું. [જુએ 'રાજનૈ' + કારાબા.’] જુએ ‘રાજ-કારભાર.' (૨) રાજકારભારીના હોદ્દો કે અધિકાર
રાજ-કાર્ય ન. (જુઓ ‘રાજર' + સં.] રાજ્યને લગતું કામકાજ રાજ-કાલ(-ળ) પું. જુએ ‘રાજનૈ’+ સં, હ્રાઇ] રાજય
કરવાના સમયના ગાળા
રાજકીય વિ. [સં] રાજાને લગતું, રાજ અને રાજ્યને લગતું, રાજ્યને લગતું, ‘પોલિટિકલ,' [॰ કૈદી (કેદી) (રૂ.પ્ર.) મનાતા રાજ-દ્રોહ કે રાજ્ય-દ્રોહને કારણે પકડાયેલ રાજકારણી વ્યક્તિ, પોલિટિકલ પ્રિઝનર.’૦ સમષ્ટિવાદ (રૂ પ્ર.) સામ્યવાદ, ‘કોમ્યુનિક્રમ' (આ.ખા.)] રાજ-કુટુંબ (-કુટુમ્બ) ન. [સં.] રાજા અને રાજાનાં
સગાંવહાલાં
રાજ-કુમાર પું. [સં.] રાજાના પુત્ર, કુંવર રાજકુમારી સ્ત્રી. [સં,] રાજાની પુત્રđ, રાજ-કુંવરી, કુંવરી રાજ-કુલ(-ળ) ન. [ä.] રાજાના કુટુંબકબીલાને સમહ અને રહેવાનું સ્થાન, રાવળું રાજ-કુલા(-ળા)ચાર પું. [+ સં. મા-વાર] રાજવંશની રીતભાત રાજ-કુલી(-ળી) સ્ત્રી. [+ગુ. ઈ’સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જએ ‘રાજકુલ(૧).’
રાજ-કુશલ(-ળ) વિ. [જુએ 'રાજ'+સં.] રાજકારણમાં નિષ્ણાત, રાજ્ય ચલાવવાનું જ્ઞાન ધરાવનાર, કુશળ મુત્સદ્દી રાજ-કુળ જુએ ‘રાજ-કુલ,’ રાજકુળાચાર જુએ ‘રાજકુલાચાર,’ રાજકુળી જુએ રાજ કુલી.’ રાજ-કુંવર પું. 'સં. રા(ન્)+જુએ ‘કુંવર.']જુએ રાજ-કુંવરી શ્રી. [સં. રાત્) + જ આ‘કુંવરી]. ”આ
રાજ-કુમારી.’
૧૯૦૧
રાજ-કૃપા શ્રી. [સં.] રાન્તની મહેશ્માની રાજ-કેદી (-કૅદી) વિ.,પું. [જુએ ‘રાજ’+ Èદી.'] રાજ્યસત્તાની સામે માથું ઊંચકનાર, રાજકારણી કેદી, પોલિટિકલ પ્રિશ્નનર'
રાજ-ગુરુ પું. [સ.] રાજાના પુરાહિત
રાજ-ગુહ્ય વિ., ન. [સં.] ગુશ્રુતમ વાત કે પ્રસંગ, અત્યંત રહસ્યપૂર્ણ સમઝવાની વસ્તુ[રાજધાનીનું નગર. (સંજ્ઞા.) [‘રાજકુમાર.’રાજ-ગૃહ [સં.,પું.,ન.] પ્રાચીન મગધની એ નામની એક રાજ-ગર (-ગર) પું. [સં. રાન(ન્) + જએ ગૅર.’] જુએ ‘રા-ગુરુ.' (ર) જુએ ‘રાજ-ગર.’
રાજ-ઘરાણું ન. [સં, રાળ(ન્ ) + જુએ ‘ધરાણું,’] જુએ ‘રાજ કુલ(૧).’ રાજ-ઘાટ પું. [સં. રાળગ્) + જ ‘બ્રાટ.'] દિલ્હી(જૂની)ના બહારના અગ્નિકેણે યમુના નદીના પશ્ચિમ કાંઠે આવેલા એક ઘાટ (જ્યાં મહાત્માજી મેા. ક. ગાંધીજીને અગ્નિદાહ આપી સમાધિ-સ્થાન બાંધ્યું છે.) (સંજ્ઞા.) રાજઘાત પું. [સં.] રાજાની હત્યા
રાજ-ઘાતક વિ. [સં.] રાજાની હત્યા કરનાર
રાજ-ચંપે (-ચમ્પા) પું. [સં. રાન(ન) + જ‘ચંપા.’] ચંપા નામના ફૂલઝાડની એક ઊંચી જાત-ઝાડ અને એનું ફૂલ રાજ-ચાતુર્ય .. [સં] રાજાની ચતુરાઈ રાજ-ચિહ્ન ન. [×.] અમુક રાજા અમુક રાજ્યને કે કુળના છે એ આળખવાને એમના કુળનું નક્કી થયેલ નિશાન (જે મુખ્યત્વે સિક્કા પત્રા તામપત્રો તેમજ વજ્રમાં હાય છે.), એબ્લેમ,’ (૨) માણસના શરીરમાંનાં રાજા થવાને લગતાં સામુદ્રિક ચિહ્નોમાંનું તે તે ચિહ્ન રાજ-છત્ર, રાજ-છત્ર ન[સં.નિ-ત્ર] રાજા નીકળે ત્યારે પૂર્વે સવારીમાં રખાતી હતી તે મેઢી સુશેાલિત છત્રી રાજ-જીરું સિં રા(ન્) + જએ ‘જીરું.']જા જેવી એક વનસ્પતિ અને એનાં બિયાં, છું ને વેલા અને એનાં બી
રાજ-કંદીર (-કેદી) વિ.,પું. [સ, રાન(ન્) + જ એ ‘કેંદી.’]
કેદ કરાયેલ રાજા કે રાજાના દરજ્જાનેા ઈસમ
રાજ-કુળ (કેન્ય) શ્રી. [સં. રાન ્ન્) + જૂએ
ઊંચી જાતની એક કળ
Jain Education International2010_04
lev3*
રાજ-ખટપટ સી. [સં. ન(ન્ + જુએ ‘ખટપટ.'] રાને
ઉથલાવી પાડવાની છપી ચળવળ
રાજગઢ હું. [સં. રા(સ્) + જુએ ‘ગઢ’] રાજમહેલ કરતે
આવેલી રક્ષક ઊંચી દીવાલ અને એની અંદરતા ભાગ રાજ-ગઢી. [+ ગુ. ‘ઈ' સ્રીપ્રથય] નાના રજવાડાના રાજમહેલ ફરતી કરેલી દૌવાલ અને એની અંદરના ભાગ રાજગર પું. [સં. રાન-ગુરુ, અર્વા. તદ્દભવ] રાજાના પુરહિત હોવાને કારણે સૌરાષ્ટ્રના બ્રાહ્મણેાની એક જ્ઞાતિ અને એના પુરુષ, (સંજ્ઞા.) (૨) બ્રાહ્મણાની એક અવટંક અને એના પુરુષ. (સંજ્ઞા.)
રાજગરી શ્રી. એ નામના એક વૅલે. (૨) એ નામનું એક ધાસ, (૩) ડુંગળી, પ્યાજ
રાજ-ગરુડ ન. [સં.,પું.] ગરુડ પક્ષીની એક મેઢી જાત રાજગરું ન. ચીભડાની જાતનું કોઠીમડાંથી જરા મૈદું છાલમાં ઊભી સફેદ ઢારીવાળું આછા રાતા રંગનું નાનું ફળ (સહેજ ખટ-મધુરું હોય છે.) રાજગરે પું. એ નામનું ફરાળી ખડ-ધાન્ય રાજ-ગાદી સ્ત્રી, સં. રા(ન્) + જુએ ‘ગાદી.’] રાજાના હાદ્દાનું સ્થાન, રાજ-સિંહાસન, થ્રોન’ રાજ-ગીધ ન. [સં. ર=(ન્)+ જ નતમાંની એક માટી જાત
‘ગીધ.'] ગીધની ત્રણ
‘કુળ.’]
રાજકેપ્શ(-) પું. [સં.] રાના (અર્થાત્ રાજ્યના કે રાષ્ટ્રના) ખજાના, સંપત્તિ, ભંડાળ રાજકાશ(-૫)-નીતિ શ્રી. [સં.] રાજાના (અર્થાત્ રાજ્યના કે રાષ્ટ્રના) ખજાનાને લગતી કાર્ય-રીતિ, રાજ્યના ખાના સમૃદ્ધ કરવાની કાર્યરીતિ. (૨) રાજ્યનું ભંડોળ કે ખાના કયા કામમાં વાપરવા એ અંગેનું વલણ રજકાશા(-ષા)ગાર 1. [+ સં. મળ] રાા કે રાજ્યના ખજાના. (ર) રાજા કે રાજ્યના ખાના રાખવાનું સ્થળ રાજ-કૌશલ, હ્ય ન. [સં.] રાન્તની કાબેલિયત, શાસકીય કાબેલિયત [ક્રિયા, રાજસત્તાની ઊથલ-પાથલ રાજક્રાંતિ (ક્રાન્તિ) સી. [સં.]રાનને ઉથલાવી પાડવાની રાજક્રાંતિ-કારક (ક્રાન્તિ) વિ. [સં.] રાજ-ફ્રાન્તિ કરનાર