Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 852

૨સપતિ
૧૮૮૭
૨સર્ષિ
રૂપમાં કરવું એ
કૃતિમાં એક રસ બરાબર જામ્યું હોય એવે સમયે કાઈ રસ-પતિ મું. [સં.] ચંદ્રમાં
એવો પ્રસંગ ઘસી જાય કે જેનાથી રસ-પ્રવાહ તૂટી જાય રસ-પથ ૫. [ 1 જ એ “રસ-માર્ગ.'
એવી ક્રિયા. (આ એક દાવ છે.) (કાવ્ય). રસ-પરિક્રમણ ન. [સં.] ફેલાઈ જવાની ક્રિયા
રસ-ભાવના સ્ત્રી. [સ.] કાવ્યગત રસની લાગણી રસ-પરિત્યાગ ૫. [ ] એ “રસ-ત્યાગ.'
રસ-ભીનું વિ. [+જુએ “ભીનું.'] રસના અનુભવથી તરબોળ રસપરિત્યાગી વિ. [સં૫.] જુએ “રસત્યાગી.”
થયેલું, રસ માણી રહેલું રસ-પર્પી શ્રી. [૪] પારો અને બીજાં ૨સાયણ મિશ્ર રસ-ભેર (-૨) ક્રિ.વિ. [+ જુએ “ભરવું' દ્વાર.] રાપૂર્વક, કરી બનાવેલી એક વિશિષ્ટ દવા
રસથી, લાગણી સાથ, ઉમંગથી, ઉત્સાહથી, હોંશભેર રસ-પાટ કું. [સ.] શરીરમાં જતા ખેરાકને ચૂસવાની અને રસ-ભેગી વિ. [સવું.] રસનો આસ્વાદ માણનાર એમાંથી લેહી બનાવવાની પ્રક્રિયા
રસમ સ્ત્રી.[અર. ૨મ્ ] રીત, રિવાજ, ચાલ, ૨ , પ્રથા, રસ-પાન ન. સિં.] પ્રવાહી પીવાની ક્રિયા. (૨) કાવ્ય-ગત શિરસ્ત રસ માણવાની ક્રિયા
રસ-મય વિ. [સં] જુઓ રસ-પૂર્ણ. રસ-પ૮ (-પિ૩) પું. [] એ “રસ-ગ્રંથિ.”
રસમય-તા સ્ત્રી. [સં] સમય હોવાપણું રસ-પૂરી ન., બ.વ. [+જએ પૂરી” સ્ત્રી.] કેરીનો રસ રસ-મસ્ત, સ્તાન વિ. [+ જુઓ મસ્ત,-સ્તાન.] જુઓ અને પૂરીનું જમણ
[તત્વ હોય તેવું, સિક “ર-ઘેલું. રસ-પૂર્ણ વિ. [સં.] પ્રવાહીથી ભરેલું. (૨) જેમાં આનંદનું રસ-મં લી (-ળી) (-મણ્ડલી, -ળા) સ્ત્રી. [સં.] રસિક લોકેનું રસ-પેશી સ્ત્રી. [સં.] જુએ “રસ-ગ્રંથિ.'
ટોળું એકઠું થવું એ. (૨) ભગવદ્યાર્તા ભગવત્કીર્તન અને રસ-પોયણી સ્ત્રી. [+જુઓ “પવું' દ્વારા બાળકોને થતા ભગવરચર્ચા જેમાં થતાં હોય તેવી વણવાની થતી બેઠક. એક પ્રકારને ઝાડાને રોગ
(પુષ્ટિ.)
[કરનારું રસ-પ્યાસી [+ જ યાસી.”] એ “રસ-તરસ્યું.” રસ-માણ વિ. [+ જ એ “માણવું.'] રસને અનુભવ કર્યા રસપ્રચુર વિ. [સં.] કાવ્યગત રસથી ભરેલું
રસ-માધુરી સ્ત્રી- [+ એ “માધુરી.”], નર્ચ ન. [સં.] રસનું રસપ્રદ વિ. [સં.] કાવ્યગત રસને આસ્વાદ આપનારું નિરૂપણ કરવાની એક પ્રકારની મીઠાશ રસપ્રદ્યોતક વિ. [સં.] કાવ્યગત રસને ખીલવનારું રસ-મગ્ન વિ. [8] જાઓ “રસ-તરબોળ. રસ-પ્ર૫ સ્ત્રી. [સં.] પેટના પોલાણમાં આવેલી એક ધમ- રસમનતા સ્ત્રી. [સં.] રસમાન હોવાપણું નીની શાખા
રસ-માળી ! [ + એ “માળી.”] રસરૂપી બગીચાને રસપ્રબંધ (-પ્રબંધ) ૫. [સ.] કાવ્યગત રસવાળું કાવ્ય કે સજીવતા આપનાર માળીરપ નિરૂપક. (ગો.મા.) કઈ પણ નાટ્ય-કૃતિ
[વધે જવું એ રસ-મીમાંસા (મોમીસા) શ્રી. [સં.] કાવ્ય અને નાટયના રસપ્રવાહ !. [સ.] કાવ્યગત કે વાર્તાગત રસનું અખંડ રસોના ભાવ વિભાવ અનુભાવ અને સંચારી ભાવે વિશેની રસ-પ્રિય વિ. [સં.] રસિક
[ધાતુ-વિક્રિયા ઊડી વિચારણા (લક્ષ્ય અને લક્ષણના વિચારથી) રસ-બગઢ પું, [+ જુઓ બગાડ.”]-શરીરમાં થતી કે થયેલી રસ-મૂઢ વિ. [સં] રસિકતા ગુમાવી બેઠેલું. (“સ-મુગ્ધ રસ-બસ વિ. [સં. રસ,-ર્ભાિવ] રસથી પૂર્ણ, રસબસતું એ જ અર્થ આપે છે, અહીં તે “હતા’ અભિપ્રેત છે) રસબસવું અ.ક્ર. [જઓ “રસ-બસ, -ના.ધા.] રસથી પૂર્ણ રસ-મૂર્તિ વિ. [સં. સ્ત્રી.] તે તે રસને મૂર્ત કરનારું સાક્ષાત્ થઈ જવું, રસકવું. રસબસાવવું છે.,સ.ક્રિ.
રસ-મેધ છું. [સં.] રસ વહાવવા-રૂપી યજ્ઞ રસનબંધ (બધ) વિ. [+ ફા. બન્દ] રસવાળું, રસિક રસયુક્ત વિ. [સં.] રસવાળું, રસિક [સંમિશ્રણ રસ-બંધન (બન્ધન) ન. [સં.] શરીરમાં રસ તૈયાર થવાની રસ-વેગ [.] જુદા જુદા સ્વાદના સેનું વૈજ્ઞાનિક પ્રક્રિયા
[વચન રસાગણ (શ્ય) સ્ત્રી. [+ સં થોનિની] જએ “રસ-ગણ.” રસ-બાની સ્ત્રી. [+જ “બાની.”] રસિક વાણી, રસમય રસ-ગી વિ. [સં૫.] જ એ “સ-જોગી” રસ-બીજ ન. [સં.] કાવ્યગત રસનો વિકાસ કરવાને માટે રસ-રહિત વિ. સં. જુઓ “રસ-શુન્ય.’ સ્થાયી ભાવ ઊભો થવાને આરંભ, રસનું મૂળ
રસ-રાજ . [] પાર. (૨) શૃંગાર રસ. (૩) કવિરસ-બુદ્ધિ સ્ત્રી. [સં] રસનો આસ્વાદ લેવાની સહૃદયતા, શિરોમણિ
[પુરુષ, (ના.દ.) રજ્ઞ-તા
રસ-રાજે (-રાજેન્દ્ર [સં.] રસનું જ્ઞાન ધરાવનાર શ્રેષ્ઠ રસ-બોળ વિ. [+ જુએ “બેળવું.'] જુએ “રસ-તરબોળ.' રસ-રાક્ષી સી. [], રસ-રાણી સ્ત્રી, [+ એ “રાણી.] રસ-ભર વિ. [+ જુએ ‘ભરવું.”] રસ કે આસ્વાદવાળું રસની જ્ઞાતા-પની
કૃિતિ તેમ રાસ-ક્રીડા ૨સિક. (૨) હળવું રસિક, “લાઈટ(બ.ક.ઠા.)
રસ-રાસ પું, [સં.] કાવ્યગત વિશિષ્ટ રસથી ભરેલી રાસરસ-ભરિત વિ. [સં. રસ-મૂ], રસ-ભર્યું વિ. [+ જ એ રસ-રીત (-ત્ય) સ્ત્રી. [+ એ “રીત.'], અતિ સ્ત્રી, સિં-] ભરવું' + ગુ. “યું.” ભ ક.] એ “સ-પૂર્ણ.'
૨સ માણવાની પદ્ધતિ રસ-ભંગ (-ભ) મું. [] ચાલુ વાતમાં અસંગત આડ- રસ-રૂચિ શ્રી. [સં.] જુઓ રસાસ્વાદ–2ઇસ્ટ’ (અ.રા) વાત ઘાલી કરવામાં આવતું વિM. (૨) કાવ્ય કે નાટય- રસર્ષિ પું. [સં. રસ + ઋષિ, સંધિથી] કવિ