Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 698

મદ-મેચન
મદની ચીકાશવાળું, ખૂબ મદીલું. (ના.૪.) મદ-મોચન વિ. [સં.] મદમાંથી મુક્ત કરાવનારું મદ-માહિની સ્ત્રી. [સં.] મદરૂપી મેાહ કરનારી વસ્તુ. (ના.૬.) મદરણી શ્રી. મદમાતી સ્ત્રી. (ન.લ.)
[મદ્રેસા મદરેસા, સે। પું. [અર. મદ્રસહ ] ઇસ્લામી શાળા-નિશાળ, મદ-લેખા પું. [સં., સ્ત્રી.] એ નામના એક સમવૃત્ત અક્ષરમેળ છંદ. (પિં.]
૧૭૩૩
મદ-લાલ વિ. [સં.] જુએ ‘મદ–મત્ત,’ મદ-વિકાર હું. [સં.] ક્રેકની વિકૃતિ, કેફની ખરાબ અસર મદ-વિક્ષિપ્ત વિ. [સં.] મદને લઈ માનસિક રીતે અસ્તચૂસ્ત થઈ ગયેલું
મદ-વિલિ વિ. [સં.] મદને કારણે આકુળ-વ્યાકુળ થયેલું મઠવું અ.ક્રિ. [સં. મચ્, તત્સમ] મ કરવેશ, (૨) અહંકારી અનવું
મદ-વૃત્તિ શ્રી. [સં.] અભિમાનની લાગણી મદ-શાલી(-ળી) વિ. [સં”,પું.] મવાળું, મદીલું
મદ-હેતુ પું. [સં.] મઢનું કારણ. (૨) અભિમાનનું કારણ મદળ (ન્ય) શ્રી. [સં, મા] બારસાખને મથાળે મુકાતી એક શિલ્પની રચના, (સ્થાપત્ય.)
મદંતી (મદન્તી) સ્ત્રી, [સં.] સંગીતની બાવીસમાંથી અઢારમી શ્રુતિ. (સંગીત.)
મદાકુલ(-ળ) વિ. [સં, મર્ + આs] જુએ મદા ન. લીલું નાળિયેર સદાર છું., સ્ત્રી. [અર.] આધાર, ટેકારૂપ સ્થિતિ. (ર) પાયા. [॰ બાંધવા, ॰ રાખવા (રૂ. પ્ર.) ભરેાસેા કરવા, વિશ્વાસ રાખવા]
મદારગદા યું. તડકામાં સૂકવેલું આકડાનું દૂધ (એક ઔષધ) મદારત . [અર. મુદારત્] ખાતર-અરાસ્ત, પરાણાચાકરી, અતિથિ-સત્કાર, મહેમાનનીરી, ખાતરદારી મદાર-મુખ વિ.,પું. [સં.] ડુક્કરના જેવા મેઢાવાળા નારદ ઋષિ (પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે) મદારિયું વિ. [જુએ ‘મદારી' + ગુ. ‘ઇયું' ત.પ્ર.] મઠારીને લગતું. [-રિયા હુક્કો (રૂ.પ્ર.) લાંબી નળીવાળા હુક્કો] મદારી છું. [અર.] માંકડાં રીંછ વગેરેના ખેલ કરનાર કલંદર મદારી-ગત (ત્ય) સ્ત્રી, [+જુએ ગત.’] મારીપણું,
મદારીની ચાલબાજી
મદાથઞ વિ. સં. મ ્ + મ] મદને કારણે તંદ્રામાં પડેલું, મદને લીધે સુસ્ત બનેલું મદાલસા સ્રી, [સં.] એ નામની એક પૌરાણિક રાજપત્ની (સંજ્ઞા.) (ર) એક સતી. (સંજ્ઞા.) (૩) એક અપ્સરા, (સંજ્ઞા.)
સદ્ગુ ન. [સં.] એક દરિયાઈ પક્ષી
‘મદ-વિવલ.’મડ઼ેનજર વિ. [અર.] નજરમાં લેવા જેવું, ધ્યાનમાં લેવા
જેવું. (૨) શ્રી, જાહેર ખબર, વિજ્ઞાપન મદ્-ભક્ત પું. [સં.) મારા ભક્ત
મદ્-દ્ભાવ હું, [×.[ મારું અસ્તિત્વ, મારું હાવાપણું મઘ ન. [સં.] જએ ‘મિદરા,’ મઘતા-માપક ન, [સં.] દામાંનું માદકપણે માપવા વર્ષરાતું યંત્ર, ઇને મીટર’ મદ્ય-નિવેધ પું. [સં.] દારૂ-બંધી
મદ્ય-નિષેધક વિ, [સં.] દારૂ પીવાની બંધી કરનાર મદ્યપ વિ. [સં.] દારૂ પીનાર, દારૂઢિયું મદ્ય-પાત્ર ન. [સં.] દારૂની પ્યાલી મદ્ય-પાન ન. [સં.] દારૂ પીવે। એ મદ્યપાન-નિષેધ છું. [સં.] જએ ‘મદ્ય-નિષેધ,’ મદ્યપાન-નિષેધક વિ. [સં.] જએ ‘મદ્ય-નિષેધક.’ મદ્યપાન-વિકૃતિ., મદ્યપાન-વિકાર છું. [ä,] દારૂ પીવાને કારણે થતા વિકાર, આકાÈાલિઝમ' મદ્યપાની વિ, વિ, સં.,પું.] જુએ ‘મદ્ય-૫.’ મદ્યપી શ્રી. [સં. મઘવ+ગુ. ‘ઈ' ત.પ્ર.] જઆ મદ્ય-પ.' મધ-પ્રતિબંધ (-ખ-ધ) પું. [સં] જએ ‘મદ્ય-નિષેધ,’ મદ્ય-પ્રતિબંધક (અન્યક) વિ. [સં.] જુએ ‘મદ્ય-નિષેધક,’ મધ-ભાગી વિ. [સ..પું,] જુએ ‘મદ્ય-પ.’ મદ્યમાપક ન. [સં.] જુએ ‘મદ્યતા-માપક.’ મદ્ય-સાર પું. [સં] જુએ ‘મદ્યાર્ક,’ મદ્યાર્ક હું. [સં. મદ્ય + જુએ અૐૐ'] દારૂમાંથી કાઢેલું સત્ત્વ, આÈાહેાલ,’ ‘સ્પિરિટ’ [પ્રદેશ. (સંજ્ઞા.) મદ્ર, જેશ પું. [સં.] શિયાળકાટની આસપાસના પ્રાચીન મદ્ર-રાજપું. [સં.] પ્રાચીન મદ્ર દેશના રાજા—શચ. (સંજ્ઞા.)
મદાંધ (મહાન્ધ) વિ. [સં, માઁ.+ અ] મદને લીધે આંધળું લાગતું, મદને લીધે વિચાર ગુમાવી બેઠેલું, મદ-વેલું દિ(-દ્ધિ)યા પું. [જુએ ‘મધ’ + ગુ. ‘ઇયું’ ત.પ્ર.] આંબા કપાસ વગેરેને અસર કરતા એક રેગ. (એમાં મધ જેવા મીણેા રસ જામે છે.)
મંદિર વિ. [સં.] કેક કરાવે તે પ્રકારનું, કેફી મદિરા ી, [સં.] મદ્ય, સુરા, દારૂ (પીવાના). (૨) એક
Jain Education International_2010_04
મદ્રરાજ
(પિ.)
સમવૃત્ત વર્ણમેળ છંદ. માંદરાક્ષી . [સં. મહિંદ્ + અક્ષિન., સમાસમાં અક્ષ + સં. ‘' સ્રીપ્રત્યય] મદિરા પીધાથી ઘેરાયેલી હોય તેવી ખાવાળી સ્ત્રી, મદની મસ્તીવાળી સ્ત્રી [ઝ¢ મદિરા-ગંધ (ગન્ધ) પું. [સં.] દારૂની વાસ. (ર) કડંખનું મદિરાગાર ન. [સં. મહ્રિરા + આયા], મદિરા-ગૃહ ન. [સં.,પું.,ન.] દારૂનું પીઠું, કલાલની દુકાન મદિરા-પાન ન. [સં.] દારૂ પીવેા એ, મદ્ય-પાન, સુરા-પાન મરિક્ષા સ્ત્રી. [સં. મ!િ + *ક્ષળ અને સમાસમાં સ્ત્રી. થતાં ‘આ' પ્ર.] જુએ ‘મદિરાક્ષી.’ મદી વિ. [સં.,પું.] મતવાળું, મડ઼ે ભરેલું મદીના ન. [અર. મદીન] અરખસ્તાનમાંનું મુસ્લિમેાનું એક તીર્થં-ધામ. (સંજ્ઞા.)
સદીય વિ. સં.] મારું, મારી માલિકીનું મદીલું વિ. [સં. મ ્ + ગુ. ‘ઈલું' ત.પ્ર.] મદવાળું, મઢેલર્યું મદુરા, રાઈ ન. [સં, મથુરા નું તામિળ] દક્ષિણ-મથુરા (જ્યાં ‘મીનાક્ષી’નું સુપ્રસિદ્ધ મંદિર આવેલું છે.) (સંજ્ઞા.) મદોત્કટ વિ.સં. મચ્ + ], મદોન્દ્રત વિ. સં. મ ્ + ૩ãત], મદોન્મત્ત વિ. [+Ä, ઉન્મત્ત] મદને કારણે મત્ત થયેલું, મદ-ઘેલું