Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 697

મથુ(-પ્ )રિયું
મથુ(-)રિયું વિ. [+ ગુ. ‘ઇયું’ ત.પ્ર.] મથુરાંને લગતું. (ર) હિંદુ પ્રૌઢ સધવાની એક પ્રકારની સાડી મથાટી જુએ ‘માથાવટી.’ [જાય તેટલું ઊંડું મથેાઢા-પૂર વિ. [જુએ ‘મથાડું' + પૂરવું.'] માથું ખંડી મથાડું જુએ ‘માથાડું,' મથેામથ ક્રિ.વિ. [જુએ ‘માથું,’ટુર્ભાવ.] માયા સુધી પૂર ભરેલું હોય એમ, લેાછલ, (ર) સંપૂર્ણ, પૂરું મદ પું. [સં.] કેફની પ્રબળ અસર. (ર) હાર્થીના ગંડસ્થળમાંથી ઝરતા ચીકણેા રસ, (૩) (લા.) ગર્વ, ભારે ખુમારી. [॰ ઊતરવે। (રૂ.પ્ર.) ઢીલું ઢફ થઈ જવું. ૰ ચર્ચા(-ઢ)વા (રૂ.કે.) અભિમાની થવું. • ઝરવા (રૂ.પ્ર.) જવાનીના કે* ચઢવે. ૦માં આવવું (૩.પ્ર.) ગર્વીલું ખનવું] મદ-કલ વિ. [સં.] મદ-બેલું
મદ±ારી વિ. [સં.,પું.] મદ કરનારું
મદ-ખેર વિ. [+ ફ્રા. પ્રત્યય] કેફી પીણું પીનાર. (ર) કાઈ પણ ફી પદાર્થનું વ્યસની
મગલ જએ ‘મુદ્ગલ,’
૧૭૩૨
મદગળ પું. [સં. મરૂ-નાજી હાથી, મેગળ મદ-ગળતું વિ. [+જએ ‘ગળવું’+ગુ, ‘તું' વર્તે. કૃ.] જએ ‘મદ-ઝર.’
મદ-ગ્રંથિ (-ગ્રન્થિ) સ્ત્રી. [સં.,પું.] માથાની પાછળ ડોકના ખાડામાંની એક ગાંઠ [દ્યાન્મત્ત મદ-ઘેલું (-ઘેલું) વિ. [+ જ આધેલું.'] મદમાં “કેલું, મદ-વેંધ(-ધૂ)ટ (È'ધ (-ધ્⟩ટ) વિ. [+ જએ ‘ધંધ(-)ટ.'] જેણે નશા કર્યાં હોય તેવું. (ર) મદાન્મત્ત મદ-જલ(-ળ) ન. [સં.] (હાથીના) મદના રૂપનું પાણી મદ-ઝર વિ. [+ જએ ‘ઝરવું.'] (જેના માથામાંથી) મદ ઝરી રહ્યો હોય તેવું (હાથી”નું વિ.)(૨) પું. હાથી મદત જ ‘મદદ.' મતિયું જએ ‘મદિયું.’ [મસ્તીખોર અનેલું. (ના..) મદ-તફાની વિ. [સં. માઁ + જ ‘તફાની.’] મદને કારણે મદદ(-ત) શ્રી. [અર. મદદ ] સહાય. (૨) કુમક. (૩) સહાયરૂપ દાન, રગી, ‘ગ્રાન્ટ’ સ્ટિન્ટ' મદદ-કારી વિ. [+ સં.,પું.] મદદ કરનાર, સહાયક, ‘ઍસિમદદ-ખર્ચ પું. ન. [+જુએ ‘ખર્ચ.’] સહાયક થઈ પડવા કરવામાં આવતા આર્થિક વ્યય મદદ-ગાર વિ. [+ રૂા. પ્રત્યય] જુએ ‘મદદકારી,’ ‘હૅપર,' મદદગારી સ્ત્રી. [+ગુ. ‘ઈ” ત.પ્ર.] સહાય કરવાની ક્રિયા,
સહાયકતા
મદદ-નીશ વિ. [+ ફ્રા. પ્રત્યય] સહાયક, ‘ઍસિસ્ટન્ટ’ મદદિ(-ત)યું વિ. [ + ગુ. ઇયું' ત.પ્ર.] મહઃ આપનાર,
સહાયક
Jain Education International_2010_04
મદ્ર-માણું
મદન-ચતુર્દશી. [સં.] ચૈત્ર સુદિ ચૌદસની તિથિ. (સંજ્ઞા.) મદન-ચાપ ન. [સં,,પું.] કામદેવનું પુષ્પા વગેરે રૂપનું ખાણ, (ના.૬.)
સદન-ચેર પું. [સં.] એક પ્રકારનું પક્ષી, ‘એજ્યુટન્ટ' મદન-છત્ર, મદન-છત્ર ન. [સં.] નીચેનિનું અંદરનું લિંગ, કામાંકુર, યાનિ-લિંગ, ‘કલિટાન્સ’ મદન-જન્ય વિ. સં.] કામાતુરતાને લઈ થાય તેનું મદન-ત્રચાદશી સ્ત્રી. [સં.] ચૈત્ર સુદિ તેરસની તિથિ. (સંજ્ઞા.) મદન-દ્રુતી ી. [સં.] કામદેવની દૂતી-રૂપ કાયલ, (કે.હ.) મદન-દ્વાદશી સ્ત્રી. [સં.] ચૈત્ર સુદિ ખારસની તિથિ. (સંજ્ઞા.) મદન-નવમી શ્રી, [સં.] માધ સુદિ નામની તિયિ. (સંજ્ઞા.) મદન-પુષ્પ ન. [સં] પુરુષની જનનેંદ્રિયનું ફૂલ મદન-પ્રરાહ પું. [સં.] કામવાસના ખીલવી એ, કામાતુરતા થી એ. (‘વૃક્ષ' કહ્યું છે.) મદન-ફૂલ(-ળ) ન. [ä,] મીંઢળ
મદન-બાણુ ન. [સં.,પું.] કામાતુરતા-રૂપી તીર, અત્યંત કામાતુરતા. (૨) આંખના કામાતુર ઇશારા [(oriil.) મદન-ભવન ન. [સં.] જન્મકુંડળીમાંનું જન્મથી સાતમું ઘર. મદન-ભેર ન. [સં. °fTM, સ્ત્રી.], -૨(-રી) સ્ત્રી, [સં.] એક પ્રકારનું રણશિંગા જેવું વાદ્ય
મદન-મદ પું. [સં,] કામાતુરતાની મસ્તી, (કે.હ.) મદન-મત્ત વિ. [સં.] કામાતુરતાને કારણે માતી ગયેલું, અત્યંત કામાતુર [મત્ત થયેલું, મદન-ઘેલું
મદનમદ-માતું વિ. [+જુએ માતું.”] કામાતુરતાને લીધે મદન-મધુર વિ. [સં.] કામદેવના જેવું મીઠડું. (કે.હ.) મદન-મનેાહર વિ. [સં.] કામદેવના જેવું સુંદર. (કે.હ.) મદન-મત વિ. [સં.] કામાતુરતાને લઈ મસ્તીમાં ચડેલું,
મદન મત
મદન-મહોત્સવ પું. [સં.] હાળાના ઉત્સવ મદન-મૈાહન પું. [સં] કામદેવને પણ મુગ્ધ કરે તેવા શ્રીકૃષ્ણ. (સંજ્ઞા.)
મદન-રાજ પું. [સં.] કામદેવ મદન-લેખ પું. [સં.] પ્રિયા-પ્રિયતમના પરસ્પરના પત્ર મદન-વૃક્ષ પું. [સં.] જુએ ‘મદન-પ્રરાહ.’ (૨) મીંઢળનું ઝાડ મદન-શર ન. [સં., પું.] જઆ મદન-ખાણ.' [‘એઇડર’મદનાતુર વિ. [+ સં, માઁતુર] કામવેદનાથી વિહ્વલ, કામાતુર મદનાંતક (મદનાન્તક) પું. [+ સં, મન્ત] કામદેવને સળગાવી દૈનાર શંકર (શિવ, મહાદેવ) મનિયું ન. [+]. ‘ઇયું' ત.પ્ર.] હાથીનું બચ્ચું મદનેત્સવ પું. [+સં.રક્ષ્વ] ચૈત્ર સુદિ તેરસ-ચૌદસને ઊજવાતા કામદેવના ઉત્સવ. (સંજ્ઞા.)
મદન પું. [સં.] કામદેવ. (સંજ્ઞા.) [(ના.હ.) મદન-કટારી સ્ત્રી, [+જુએ ‘કટારી.'] (લા.) કામેાત્તેજના. મદન-ગેાપાલ(-ળ) પું. [સં.], શ્રીકૃષ્ણનું એક નામ. (સંજ્ઞા.) મદન-ગોર હું. [+સં. મૌર્] (લા.) પાપટને મળતું
પાંખવાળું એક પક્ષી, પેરેકટ'
મદન-ગ્રહા હું. [સ. મન-ગ્રહ] એક માત્રામેળ છંદ. (પં.)
મદ-ભર, ર્યું. વિ. [સં. મદ્દ + ગુ. ભરવું' અને + ગુ. ‘કું’ભૂ. કૃ.] મદથી ભરેલું, મદ-મસ્ત
મદ-મત્ત વિ. [સં.], -સ્ત વિ. [+ જએ મસ્ત.’] જુએ મદ-ઘેલું,' [તાફાન, મદોન્મત્ત-તા
ભૂરીમ-મસ્તી સ્ત્રી. [સં. મર્ + જુએ ‘મસ્તી.'] મઠથી ભરેલું મદ-માતું વિ. સં. મરૂ + જએ ‘માતું.’] જુએ ‘મદ-મત્ત.’ અદ-મીણું વિ.સં. મz + જુએ ‘મીણુ’ + ગુ. ‘@'' તન્ત્ર.]