Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 661

ભૂત-કણ
ભૂતલ(-ળ-વેત્તા
.(૧) મહમ,
પ્રકારને દિવ્ય નિને એક જીવ. (૭) રુદ્રનો એક ગણ ભૂત-ધાડે . સિં. + જ ધાવડે.”] એ નામનું એક અને એની તે તે વ્યક્તિ. [૦ આવવું, ૧ ચડ(-૮)વું (રૂમ) ઝાડ, ભૂત-બકરો ભૂત વળગ્યું હોય તે આવેશ આવવો. (૨) ખૂબ ગુસ્સે ભૂત-નાથ, ભૂત-પતિ મું. [સં.] મહાદેવ, શિવ, રુદ્ર થવું. ૦ કાહવું (.પ્ર.) વહેમ દૂર કરવા. ૦૫ર ચિઠી ભૂત-પલીત ન., બ.વ. [સં. + જ પલીત.”] ભૂત પ્રેત -ઠ્ઠી) (ઉ.પ્ર.)જો વાયદે. ૦ ભમવાં(રૂ.પ્ર.) પાછળ પાછળ પિશાચ વગેરે. (૨) પં. (લા. બેડોળ માણસ બાતમીદારોનું ભમવું. ૦ થવું (રૂ.પ્ર.) ગાંડા જેવું કે ભ્રાંત ભૂત-પૂર્વ વિ. [સ.] પૂર્વે થઈ ચુકેલું, પૂર્વના સમયનું. (૨) થઈ જવું. ૦નો ભાઈ (રૂ.પ્ર.) જડથા જેવું. ૦ બનવું (લા) નિવૃત, માજી, એકસ,' “રિટાયર્ડ.” (૩ (ઉ.પ્ર.) તન્મય થઈ કામ કરવું. ૦ભરાવું (રૂ.પ્ર.) ઘેલું સદગત. (બેઉને માટે “લેઇટ (આ.બા.) લાગવું. (૨) ધન લાગવી. (૩) રિસાવું. ૦ ભૂસકા મારે ભૂત-પ્રકૃતિ સી. [સં.] પ્રાણીઓને લાક્ષણિક સ્વભાવ, (રૂ.પ્ર.) ખાલી ઘર. વળગવું (રૂ.પ્ર.) ગાંડા જેવું થઈ “કેરેટરિસ્ટિક' (દ.ભા.) જવું. (૨) ભ્રમ થા. ૦ વળગાડવું (રૂ.પ્ર.) લપ વળગાડવી1 ભૂત-પ્રેત ન, બ.વ. [સં.] અવગતિયા ગણાતા જીવ ભૂત-કણ છું. [સં.] ભૂતકાળના બનાવને એક પણ અવશેષ ભૂત-બલિ-ળિ) . [સં.] પ્રાણીઓને ઉદેશી નિત્ય આપતું ભૂતકાલ(ળ) . સિં.] વીતી ગયેલો સમય, પૂર્વને સમય. નૈવેદ્ય વગેરે. (૨) બાકળા (૨) ક્રિયાપદના વીતી ગયેલે કાળ. (વ્યા.) [બની ગયેલું ભૂતબકરે છું. (સં. મૃત દ્વારા જ “ભૂત–ધાવો.” ભૂતકાલીન વિ. [સં] ભૂતકાળને લગતું, પૂર્વના સમયમાં ભૂત-બાધા સ્ત્રી. [સં.] ભૂત વગેરે તરફથી થતી પીડા ભૂતકાળ એ “ભત-કાલ.'
ભૂત-બિહામણું વિ. [સં. + એ “બિહામણું.”] ભૂતના ભૂત-કૃદંત (કદત) ન. [૨] ભૂતકાળનો અર્થ બતાવતું જેવું ડરામણું. (૨) (લા.) ન.કોઈ ને ખાટું ઠરાવવાની ક્રિયા ક્રિયાજન્ય અપૂર્ણ રૂપ. (વ્યા) (એના “પહેલું અને ભૂત-ભકામણું વિ. [સં. + એ “ભડકામણું.] ભૂતની જેમ
બીજ' એવા બે ભેદઃ “કર્યું” અને “કરેલું. ઉપરાંત કરું (જેને જોતાં ડર લાગે.) અવ્યયાત્મક સંબંધક ભૂતકૃદંતઃ “કરી-કરીને.')
ભૂત-ભો છું. [સં. + એ “ભડકો.'] ભડકાની ભ્રાંતિ. ભૂતખાનું ન. [+જ “ખાનું.”] અવાવરુ અને ઉજજડ ઘર (૨) રમશાન વગેરેમાં ફૉસ્ફરસને કારણે થતી અગ્નિની જવાળા ભૂત-ગણું છું. [સં.) રૂદ્રના એ તને સમૂહ
ભૂતભર્તા વિ, પૃ. [સંપું.] પ્રાણીઓનું ભરણ-પોષણ ભૂત-ગ્રસ્ત વિ. [] જેને ભૂત વળગેલું હોય તેનું, ચિત્ત-ભ્રમ કરનાર પરમેશ્વર ભૂત-ગ્રહ પૃ. [સં.] ભૂતનો વળગાડ
ભૂત-ભવિષ્ય વિ. સં. મવિષ્યa 1તકાળ અને ભવિષ્યનું ભૂત-ગ્રામ પં. [] જડ પદાર્થો અને ચેતન પ્રાણીઓને (ર) ક્રિયાના મિશ્ર કાળમાં સંશયાળે કેટને એક સમૂહ. (૨) ચેતન પ્રાણુઓને સમૂહ
કાળ (કર્યું હશે” “થયું હશે' વગેરે પ્રકારને). (વ્યા) ભૂત-જવર કું. [સં.] કામણમણથી થયેલ મનાતે તાવ ભૂત(તા)-ભાઈ પું. [સં. + જ “ભાઈ.](લા) બલા-રાત ભૂતડી વિ, સ્ત્રી, જિએ “ભૂતડું' + ગુ. “ઈ' પ્રત્યય] ભૂત-ભાવન વિષે. [સં.] પ્રાણું માત્ર સરજનહારડાકણ, પિશાચણી. (૨) (લા) બેડોળ સી. (૩) ભેંસની પરમેશ્વર એક જાત. (૪) લેડીની એક જાત
ભૂત-ભાવી વિ. [૪] જએ “ભૂત-ભવિષ્ય (૧).” ભૂતડું ન. [સ. મત + ગુ. ‘ડું સ્વાર્થે ત.પ્ર] ભૂત પિશાચ ભૂત-ભાષા રહી., ષિત ન. સિં.] પ્રાકૃત ભાષાઓમાંની એક વગેરે પ્રકારનું અદૃષ્ટ પ્રાણું. (૨) (લા.) જેનાથી ડરી પ્રાચીન પ્રાકૃત-પિશાચ ભાષા, પૈશાચી (ભાષા) જવાય તેવું ગંદું અને વિકૃત અંગે વાળું પ્રાણી ભૂત-મહેશ્વર પું. [૩] સમગ્ર સચેતન સૃષ્ટિના સ્વામી–પરમેશ્વર ભત છું. [એ “ભૂતડું.”] જુઓ “ભૂતડું.” (૨) એક ભૂત-માત્ર ન. [સં.] બધાં જ પ્રાણીઓ, સમગ્ર સૃષ્ટિ પ્રકારની નાહવા-ધોવામાં કામ લાગતી ઘોળી ધળ (સગર્ભા ભૂતયજ્ઞ છું. [૪] નિત્યના પાંચ યજ્ઞમાં અપૂસણુ અને ઓ એ શેકીને કેટલેક સ્થળે ખાય છે)
વૈશ્વદેવના પ્રકારને નિત્ય-ચાગ (‘ભતબલિ'ના રૂપન) ભૂત-તત્વ ન. [સ.] પાંચ મહાભૂતોમાંનું તે તે તત્ત્વ. (૨) ભૂત-પાનિ જી. સિ.] ભૂત-માત્રનું ઉત્પત્તિ-સ્થાન. (૨) ભત ભૌતિક વિજ્ઞાન. (૩) (લા.) અસુરવિદ્યા
પિશાચ વગેરે પ્રકારને જમ
નુિં શાસ્ત્ર ભૂતતત્વ-જ્ઞ વિ. સં.3, -વિદ વિ. [+{. °f4] વિજ્ઞાન- ભૂત-વિદ્યા સી. [સં.] ભૂત-પ્રેત વગેરે નિઓના વિષયનું જ્ઞાન ધરાવનાર, (૨) અસુર-વિદ્યાનું જાણકાર
ભૂ-તલ(ળ)ન. [સં] પૃવોની સપાટી, જમીન ઉપરનું તળિયું, ભૂતનવ-વિદ્યા ની. [.] ભૂસ્તરશાસ્ત્ર, જપેલેંજી ભેય–તળિયું
રહેવું એ ભૂત-દયા શ્રી. [સં.] પ્રાણી માત્ર તરફની અનુકંપાની વૃત્તિ, ભૂતલ(ળ)-વાસ [છું. [૩] જમીનની સપાટી ઉપર પડયા જીવ-દયા, “હ્યુમેનિટી' (આ.બા.)
ભૂત(–ળ)વાસી વિ. સંપું.] ભૂતળ-વાસ કરીને રહેલું ભૂત-દશા સ્ત્રી. સિં.] ભૂતકાળની પરિસ્થિતિ
ભૂત(-ળ)-વિદ્યા સ્ત્રી. [1] પૃથ્વીની સપાટી વિશેનું જ્ઞાન ભૂત-દષ્ટિ સી. [.] ભૂતકાળના વિષયમાં કરવામાં આવતી
આપનાર શાસ્ત્ર, પૃથ્વીની સપાટી ઉપરના કુદરતી પદાર્થોનું વિચારણા. (જૈન)
જ્ઞાન આપનાર શાસ્ત્ર. (૨) પ્રાકૃતિક ભૂગોળ, “ફિઝિક્લ ભૂત-દ્રોહ પું. [સં.] જીવંત સમગ્ર પ્રાણીઓ તરફની અવજ્ઞા-વૃત્તિ ગ્રાફી' (મ.ન.) ભૂતદ્રોહી વિ. [સવું.] ભૂત-દ્રોહ કરનાર
ભૂતલ(ળ)ના નિ, [સ,પું.] પૃથ્વીની સપાટી વિશેના