Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 478

પ્રાતર
૧૫૩
પ્રાપ્ત-ક્રમ
શત
તે તે અંગ હાથ-પગ વગેરે
આપતે ગ્રંથ. (બૌદ્ધ) પ્રાતર- અ. [સ,; સ્વર અને ઘોષ વ્યંજનથી શરૂ થતા શબ્દો પ્રતિશિક, પ્રતિમિક, પ્રાતિ-શ્ય વિ. [સં.1 પડેલી પૂર્વે અધોષ વ્યંજનથી શરૂ થતા શબ્દો પૂર્વ વિસર્ગ રૂપે પ્રાતિશાખ્ય ન. [સં.] ચારે વેદોની તે તે શાખાની સંહિતાના પ્રચલિત છે : પ્રાતરાન’ ‘પ્રાતર્ગમન' પ્રાતઃ કાલ' વગેરે) ઉચ્ચારણને લગતો તે તે વિશદ સૂત્રગ્રંથ. (વ્યા.) સવારે
પ્રાતીતિક વિ. [સં.] પ્રતીતિને લગતું, ‘ફિનેમિનલ' (ન. દે) પ્રાતરભિવાદન ન. [+સ. અમ-વાન સવારમાં ઊઠીને પ્રત્યાક્ષિક વિ. [સં.] નજર સામેનું, નજરેનજરનું. (૨) કરવામાં આવતું નમન
[માંની આહુતિ ઇદ્રિને લગતું, ‘સેન્સરી.” (૩) ન. અમુક કાર્ય જાહેર પ્રાતરાહુતિ સમી. [ + સે, મા-] સવારમાં અપાતી અગ્નિ- જનતાના અમુક વર્ગ સમક્ષ કરી બતાવવું એ પ્રાતરુત્થાન ન. [+ સં ૩ ] સવારમાં ઊઠી જવું એ પ્રાથમિક વિ. [સં.] આરંભનું, શરૂઆતનું, પ્રારંભિક, પહેલા પ્રાતભેંજન ન [ + સે મોનન] સવારનું જમણ,શિરામણ, પગથિયા-રૂપ, “પ્રાઇમરી”
[‘પ્રાયોરિટી' નાસ્તો
| [ભિવાદન. પ્રાથમિ-તા સ્ત્રી, પ્રાથમ્ય ન. [સં.) પ્રથમ હેવાપણું, પ્રતિવંદન (પ્રાતવંદન ન. [+સં. વન્દન જુઓ “પ્રાત- પ્રાદિ વિ. [સં. પ્ર + અઢિો જેમાં પ્ર’ વગેરે ઉપસર્ગો પ્રાતઃ જેઓ “પ્રાતર....'
પ્રથમ પદમાં યા શરૂઆતમાં છે તે (ઉપસર્ગો થી ૩૬ પ્રાતઃકર્મ, પ્રાતઃકાર્ય ન. સિં] સવારનું કામ
સુધીના, તેમ સમાસે – તપુરુષ અને બહુત્રીહિ. (વ્યા. પ્રાતઃકાલ(ળ) પં. [સં] સવારનો સમય (પ્રભાત મળસકું પ્રા દુર પૂર્વ. [સં. પ્રા ; સં.માં પણ થોડા જ શબ્દ છે: પરોઢથી લઈ સૂર્યોદય સુધી, સવાર
ઘોષ વ્યંજનથી શરૂ થતા શબ્દો પૂર્વે > છે, પ્રાદુર્ભાવ' પ્રાતઃકાલિક, પ્રાતઃકાલીન વિ. [સં.] સવારને લગતું વગેરે.] પ્રગટ, ખુલ્લું પ્રાતઃકાળ એ “પ્રાતઃકાલ.'
પ્રાદુર્ભાવ . [સં. પ્રાચુસ્ + માવ, સંધિથી] પ્રગટ થવું એ પ્રાતઃકૃત્ય ન. સિં] જુઓ “પ્રાતઃકર્મ.” [ઓની ચર્ચા (ઈશ્વર આચાર્યો વગેરેના થતા-થયેલા જનમ માટે પણ આ પ્રાતઃપૂજન ન, પ્રાતઃપૂજા સ્ત્રી, [સં] સવારની દેવદેવી- શબ્દ રૂઢ છે.)
[‘પ્રાદુર્ભાવ'માં.) પ્રાતઃસમય છું. [સં.] જુએ “પ્રાતઃકાલ.'
પ્રાદુર્બેત . [. વાયુસ + મત, સંધિથી] પ્રગટ થયેલું (જીએ પ્રાતઃસવ પું, -વન ન. [૪] સવારમાં કરવામાં આવતા પ્રાદુર્બતિ સ્ત્રી. [સં. પ્રાદુન્ + મતિ, સંધિથી] જઓ પ્રાદુર્ભાવ.' હતો તે એક યજ્ઞ (સેમિયાગ વગેરેના અંગને).
પ્રાદેશ મું. સિં. 9 + મા-ફેરા] અંગડાથી તર્જની સુધીના પ્રાતઃ સંખ્યા (સથા) સ્ત્રી. [સં.) બ્રિજેન સવારને સંગ્રાવિધિ ભાગને ઉધાડેલો આકાર પ્રાતઃસામગ્રી સી. [સં.] સવારનાં કાર્ય કરવા માટેનાં પ્રાદેશ-માત્ર વિ. [સં.] ગૂઠાથી તર્જની સુધી ઉઘાડેલા સાધન (સ્નાન સંધ્યા દેવપૂજન વગેરેનાં)
ભાગના માપનું (પતપિતાનાં દસ આંગળાંના માપનું) પ્રાતઃસ્તવન ન, પ્રાતઃસ્તુતિ સતી, પ્રાતઃસ્તોત્ર ન. સિં] પ્રાદેશિક વિ. [સં.] પ્રદેશને લગતું, પ્રદેશનું, “રીજિયોનલ,’
સવારમાં ઊડીને કરવામાં આવતું દેવ દેવીઓ ભગવાન ટેરિટેરિયલ.” (૨) પું. અશોકના રાજ્યપાલને મહેસૂલ વગેરેનું ગુણવર્ણન તેમ પ્રાર્થના (મંત્રાત્મક શ્લોકાત્મક કે ઉઘરાવનારે તે તે પ્રદેશ કે પ્રાંતને અમલદાર, રાષ્ટ્રિય, કીર્તન-ભજનના રૂપની)
(પછી) સૂબેદાર, વહીવટદાર પ્રાતકરૂનાન ન. [સં.] સવારનું નાહવાનું
પ્રાધાન્ય ન. સિં] પ્રધાનતા, મુખ્યતા, મુખ્યપણું પ્રાત:નાયી વિ. સિં, .] સવારમાં નાહનારું
પ્રાધાન્યતઃ ક્રિ. વિ. [સં] પ્રધાનપણે, મુખ્યત્વે પ્રાતઃસ્મરણ નસિં] દેવ દેવી ઈછ વગેરેનું સવારમાં ઊઠી પ્રાધાન્ય-પદ ન. [સં.] મુખ્ય અધિકાર કે સ્થાન, ઊંચામાં કરવામાં આવતું સ્મરણ (જ૫ નામ-કીર્તન ભજન સ્તવન ઊંચે અધિકાર કે સ્થાન વગેરે રૂપનું)
પ્રાધ્યાપક . [{. 5 + અસ્થાપ; સં.માં નથી, મરા, માં ઉભે પ્રાતઃસ્મરણીય વિ. [સં.) સવારમાં સ્મરણ કરવા જેવું થયું છે.] મહાવિદ્યાલય -કોલેજ અને યુનિવર્સિટી વગેરેમાં (પૂજ્ય અને પવિત્ર આચાર્ય ગુરૂ વડીલ વગેરેને ઉદેશી) તે તે વિષયને અધ્યક્ષ, મુખ્ય અધ્યાપક, પ્રોફેસર” પ્રાતિકામી વિ, પૃ. [સં, ૫.] સેવક, નોકર
પ્રાધ્યાપિકા સ્ત્રી. [સં. પ્રાધ્યાપક સ્ત્રી, મુખ્ય અધ્યાપિકા પ્રાતિકલ્પ ન. [સં.] પ્રતિકૂળતા, અનુકૂળ ન હેનું એ, અગવડ પ્રાપંચિક (પ્રાચિક) વિ. સિં] ખટપટને લગતું. (૨) પ્રાતિજીવિક ન. (સં.] જતુવિનાશક તત્તવ, “એન્ટિબાયોટિક” પ્રપંચ—જ ગતને લગતું, જાગતિક, ભૌતિક. (વેદાંત.) (3) (હ. ભા)
ઔપશ્ચિક, માયિક (દાંતા) (૪) સાંસારિક, વ્યાવહારિક પ્રાતિપદિક ન. [સં.] જેને વિભક્તિના પ્રત્યય હજી નથી પ્રાપ્ત વિ. સિં ક + માણ] મેળવેલું, મેળવાયેલું. મળેલું, લાગ્યા તેનું મુળ શબ્દરૂપ (નામ-સર્વનામ-વિશેષણનું. (વ્યા, “એકવાયર્ડ (આ. બા.) (૨) ઉપસ્થિત, રજ થયેલું પ્રતિભાસિક વિ. સં. માત્ર ભાસ થતો હોય તેવું (હકીકતે પ્રાપ્ત-કામ વિ. [સં. 1 જેની કામના પૂર્ણ થઈ હોય તેવું માત્ર ભ્રમ-૨૫), આભાસ-પ, ભ્રામક. (૨) કુદરતી તત્ત્વ-રૂપ, પ્રાપ્ત-કાલ ોિ. સિ] સમયને બંધ બેસતું, સમયે બરાબર ફિનોમિનલ' (મ. ન.)
આવી પહોંચેલું. (૨) સમયોચિત, પ્રસંગચિત પ્રતિભાસિકી તિ, સ્ત્રી. સિં] પ્રતિભાસિક પરિસ્થિતિ પ્રાપ્ત-ક્રમ વિ. [સં.] કમાનુસાર આવી મળેલું, રિવાજ પ્રાતિમોક્ષ છું. [સં] પ્રતિબિંબ કરનારા નિયમને ખ્યાલ મુજબનું