Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 462

પ્રદેશની
૧૪૯૭
મોટા દેશના તે તે અમુક ભાગ, પ્રાંત, ‘રીજિયન.' (હ. ગં. શા.), ‘ટેરિટરી.' (૩) વિસ્તીર્ણ જગ્યા, નિશ્ચિત સ્થળ, (૪) સ્થળ-સીમા, આંતરે. (૫) ક્ષેત્ર, કાર્ય-ક્ષેત્ર, ‘એરિયા' પ્ર-દેશની વિ., શ્રી. [સં.] હથેળીમાંની તર્જની આંગળી (અંગ્યા પછીની પહેલી), પ્રદેશિની
પ્રદેશ-ભૂખ શ્રી. [ + જુએ ‘ભૂખ.’] બીજાના ભૂ-ભાગ દબાવી લેવાની પ્રબળ ઇચ્છા, ‘એકસ્પાન્શનિક્રમ' (ઉ, જો.) પ્રદેશ-વહુંન ન. [સં] ક્ષેત્રવિસ્તારનું મ્યાન, ટોપોગ્રાફી' પ્રદેશ-વિવરણુ ". [સં.] જએ ‘પ્રદેશ-વર્ણન' – ટાપ।ગ્રાફી'
(૬.ખા.)
પ્રદેશ-વાર ક્રિ, વિ. [ +જુએ ‘વાર.']તે તે પ્રદેશને ગણતરીમાં લઈ, એક એક પ્રદેશ પ્રમાણે
પ્ર-દેશિની વિ., . [સં.] જુએ ‘પ્રદેશની.’ પ્ર-દોષ પું. [સં.] સર્ચ આથમવાના સમય, સંધ્યાકાળ, સાંઝ (ર) સે।મવારનું સાંઝનું વ્રત. (૩) એવું દરેક તેરસની તિથિનું સાંઝનું વ્રત, [॰ કરવા (રૂ. પ્ર.) પ્રદેોષનું વ્રત કરવું] પ્રદોષ-કાલ(-ળ) પું. [સં.] સૂર્યાસ્તથી રાત્રિની ચાર ઘડીના
સમય
પ્રદોષ-વ્રત ન. [સં.] જએ ‘પ્રદેષ(૨-૩).' પ્રદ્યુમ્ન [સં] ચંદ્રવંશી યદુકુળના શ્રીકૃષ્ણના રુકમિણીમાં થયેલેા પુત્ર (જેને પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે કામદેવના અવતાર કહ્યો છે), (સંજ્ઞા.) પ્રદ્યુમ્ન-વ્યૂહ પું. [સં] પાંચરાત્ર સિદ્ધાંત પ્રમાણે ભગ
વાનના ચાર હોમાતા બીજો વ્યૂહ (=સ્વરૂપ-પ્રકાર) પ્ર-ઘોત પું. [સ.] પ્રકાશ, તેજની ઝલક, પ્રભા, ઉદ્યોત પ્ર-દ્વેષ પું. [સં.] પ્રબળ દ્વેષ, ઘણા ખાર. (૨) પ્રબળ શત્રુતા પ્રષિત વિ. [સં.] જેના તિરસ્કાર કરવામાં આવ્યે હાય તેવું, તરખેડી નાખેલું. (ર) પરાભવ પમાડેલું. (૩) જેના ઉપર બળાત્કાર કરવામાં આવ્યે હાય તેનું પ્રધાન ન. [સં.] પ્રકૃતિ. (સાંખ્ય.). (૨) માય. (વેદાંત.) (૩) પું. રાજ્યના દીવાન. (૪) રાજ્યના તે તે વહીવટી ખાતાના મંત્રી ‘મિનિસ્ટર.' (૫) વિ. મુખ્ય
પ્રધાન-પદ ન. [સં.], -દુંન. [+ ગુ. ‘” ત. પ્ર.] મંત્રીપદ, પ્રધાનના હોદો
પ્રફુલ-ચિત્ત
પ્ર-બંસી (-ધ્વંસી) વિ. [સં., પું.] જએ પ્રધ્વંસક.’ પ્ર-નષ્ટ જુએ પ્રણo.' પ્રષ્નાલિકા જુએ ‘પ્રણાલિકા.’ પ્રનાલિકભંગ (-ભ) જએ પ્રણાલિકા-ભંગ.' પ્રનાલી જએ ‘પ્રણાલી.' ‘પ્રણાશ.’
પ્ર-નશ જ
[‘પરનાળ.’
પ્રનાળ (બ્ય) સ્ત્રી. [સં. પ્ર-નાઝી, આર્યાં, તદભવ] જ પ્ર-પત્તિ શ્રી. [સં.] શરણની ભાવના
પ્રપત્તિ-માર્ગ પું. [સં.] શરણની ભાવનાવાળા ભક્તિમાર્ગ ×પત્તિ-યાગ કું. [સં.] ભગવાનમાં શરણની ભાવનાની એકાગ્રતા, ભક્તિ-યુગ
પ્રધાન-તા શ્રી. [સં.] મુખ્યતા. (ર) ઉપરીપણું પ્રધાન-મંઢા(-ળ) (-મણ્ડલ,−ળ) ન. [સં.] મંત્રી-મંડળ, કૅઅિનેટ' (બ.ક ઠા.) જિએ ‘પ્રધાનપદ,’ પ્રધાન-વહુંન. [ + જુએ ‘વટર’+ ગુ. ‘ૐ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] પ્રધાન-સમિતિ સ્ત્રી [સં.] જએ પ્રધાન-મંડલ.’ પ્રધાન-વિવર્ત પું. [સં.] દીવાન કે કારભારીને બદલવે એ. (511. 241) [ચાલતા રાજ્ય-કારે ખાર પ્રધાન-શાહી . [ + જએક ‘શાહી.'] મંત્રૌ-મંડળ દ્વારા પ્રધ્વંસ (-વ્સ) પું. [સં.] ભારે વિનાશ પ્ર-શંસક (ધ્વંસક) વિ. [સં,] ભારે વિનાશ કરનારું પ્રશંસાભાગ (પ્ર॰સાભાવ) પુ. [+સં. અ-મા] પાંચ અલાવામાંના એક “ નાશ થવાથી થતા અભાવ. (તર્ક.) પ્ર-શંસિની (-ધ્વસિની) વિ., . [સં.] વિનાશકારી
(શક્તિ)
Jain Education International_2010_04
પ્રશ્નપત્ન વિ. [સં.] શરણે ગયેલું, આશ્રય કરીને રહેલું પ્રપુત્ત્તાત્મા વિ., પું. [ + સં. મામા પું.] પ્રભુના અનન્યશરણની ભાવનાવાળા જીવ, અનન્યાશ્રયી ભક્ત પ્ર-પંચ (૫૨) પું. [સં.] સૃષ્ટિના રૂપના વિસ્તાર, સમગ્ર જગત, (વેદાંત.) (ર) માયાના વિસ્તાર, સંસાર, (વેદાંત.) (૩) સાંસારિક વ્યવહારની ખટપટ, (૪)(લા.) કાવાદાવા, છળકપટ, કાવતરાબાજી, ચાલબાજી (૫) આડંબર, ડાળ. (૬) ઢાંગ. [॰ રચવા (રૂ. પ્ર.) છટકું ગાઢવવું, છેતરવાની યુક્તિ કરવી. રમવા (રૂ. પ્ર) દગો કરવા] પ્રપંચ-કુશલ(-ળ) (પ્રપન્ચ-) વિ. [સં] કાવાદાવામાં હે શિયાર, પ્રપંચ-પટ્ટુ [ખટપટ પ્રપંચ-જાળ (પ્રપંચ-) શ્રી. [સં.] છળકપટની ચાલખાજી, પ્રપંચ-પટ્ટુ (પ્રપ-ચ-) વિ. [સં.] જએ ‘પ્રપંચ-કુશલ,’ પ્રપંચ-ભાજી (પ્ર૫-૨-) શ્રી. [ + ફા.] જુએ ‘પ્રપંચ-જાળ.' પ્રપંચ-વાદ (પ્રપન્ચ-) પું. [સં.] ભૌતિક પદાર્થીની ઉપર અન્ય કશું જ નથી એવા મત-સિદ્ધાંત, જડવાદ, ભૌતિકવાદ, ‘મેટરિયાલિબમ’ (ઉં. કે.)
પ્રપંચવાદી (પ્રપન્ચ-) વિ. .[સં., પું} પ્રપંચ-વાહમાં માનનાર પ્રપંચી (પ્રપ-ચી-) વિ.સં., પું.] જએ ‘પ્રપંચ-કુશલ,’ પ્રષા સ્ત્રી, [સં.] પાણીનું પરમ, પ્યા
પ્ર-પાઠ પું. [સં.] પાડય વસ્તુએના તે તે પેટા-વિભાગ પ્ર-પાઠક હું. [સં. વૈદિક સંહિતાએ તેમજ ઉપનિષદેમાંનું
તે તે પ્રકરણ
પ્ર-પાત પું. [સ.] ખૂબ ઊંચેથી નીચે પડતું એ. (૨) મેટા સા. (૩) (પાણીના) ધાધ
પ્રા-દાન ન. [સં,] પરબ બેસાડી લેફ્રાને પાણી પીવાની વ્યવસ્થા કરવા માટે આપેલું દાન પ્ર-પિતામહ પું, [સં.] પિતાના કાઢે, પરદાદા પ્ર-પિતામહી સ્રી, [સં.] પિતાની દાદી, પરદાદી પ્ર-પિતૃભ્ય પું. [સં] દાદા કાકા પ્ર-પૂર્ણ વિ. [સં.] સંપૂર્ણ રીતે ભરપૂર પ્રાણ પું. ક્રાયડે
પ્ર-પૌત્ર હું. [સં.] પુત્રના પૌત્ર પ્ર-પૌત્રી શ્રી. [સં] પુત્રની પૌત્રી
પ્ર-સ્કુલ વિ. [સં] જેમાં કુલ આવ્યાં હોય તેવું, કુસુમિત, (ર) ખીલેલું, વિકસેલું. (૩) (લા.) પ્રસન્ન, આનંદિત પ્રફુલ્લ-ચિત્ત વિ. [સં.] પ્રસન્ન મનવાળું