Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 44

તાવિત
તાવી શ્રી. [સં. સાત્ત્વિતા > પ્રા. સાવિમા] જુએ ‘તવી.’ તાવીજ ન. [અર. તવી ] ગળામાં ખાવડે કાંડા વગેરેમાં આંધવામાં આવતી મંત્ર લખેલી ચિઠ્ઠી, યંત્ર, એમ્યુલેટ’ તાવી-તવી સ્ત્રી. [જખેા ‘તાવી' + ‘તવી.’] જુએ ‘તવી.’ તાવી(-વે)થી સ્ત્રી. [જુએ *તાવીયેા' + ગુ. ‘ઈ ’ સ્ક્રીપ્રત્યય.]
નાના તવીથા
તાવી(-વે)થા પું. [જુએ ‘તાવ' દ્વારા.] રેટલી રોટલા વગેરે તાવડીમાંથી ઉપાડવાનું લેખું, પિત્તળ વગેરેનું ચપટા માંનું હાથાવાળું સાધન. (ર) .(લા.) દાઝવાથી ચામડી ઉપર પડેલું ચાઠું
તાસ ન. [અર.] મૈરના આકારનું એક વાદ્ય તાલૂસ-ખાજ વિ. [+ ફા. પ્રત્યય] તાસ વગાડવામાં નિષ્ણાત તાવેથી જુએ ‘તાવીથી.' તાવેથા જુએ ‘તાવીથા.’
તાવા પું. [જુએ ‘તાવવું' + ગુ, ‘એ’કું. પ્ર. ] માખણ ઉકાળી ઘી કરવાની ક્રિયા. (ર) (લા.) .ખાતરી કરવાની ક્રિયા, ચકાસણી
તાશેરા પું. [અર. તાસીર્] જુએ ‘તાસૌરે.’ તાસ પું. અધ્યાપન-અધ્યયનના નક્કી ગાળા, ‘પીરિયડ’
કરેલા પ્રત્યેક
તાસરું છું. એક જાતનેા રેશમી કસબ તાસક . [અર. (તાસ્' = મોટા થાળ + ગુ. ‘ક' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] અડાળી, માટી છીછરી રકાબી, ‘પ્લેટ’ તાસક્રેન્ડી સ્ત્રી. [+ ગુ. ‘હું’સ્વાર્થે ત. પ્ર. + ‘ઈ” ’ સ્રીપ્રત્યય], તાસી સ્ત્રી. [+‘ ઈ ' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] નાની તાસક, રકાબી તાસ-ચી પુ. [અર. ‘તાસ્ ’+ તુર્કી, ‘ચી' પ્ર.] કલાકના
ડંકા વગાડનાર માણસ
તાસણ (-ણ્ય) સી., -ણી [જુએ ·‘તાસવું' + ગુ. ‘અણુ’‘અણી' . પ્ર.] તાવાની ક્રિયા-કારીગરી. (૨) એપ,
ચળકાટ
તાસતે। પું. [ા. તાતહ ] ચળકતું એક જાતનું રેશમી કાપડ તાસતા-પીંજણ (-ણ્ય) સ્ત્રી. [+ જુએ ‘પીંજણ.’] (લા.) એ તાસવું જએ ‘તાકવું.’
સ્ત્રી
તાસળી શ્રી. જુઓ તા(-તાં)સળું' + ગુ. ‘ઈ' પ્રત્યય.] જુએ ‘તાંસળી.’ [ત. પ્ર.] જુએ ‘તાંસળું,’ તાસ” ન. [અર. ‘તાત્ ’-મેટે થાળ + ગુ. ‘છું’સ્વાર્થે તામાસિક ન. જુિએ ‘તાસેા' +અં] જુએ તાસે,’ તાસીર શ્રી. [અર.] ઘાટ, છાપ, પ્રતિખિમ. (૨) ખાસિયત, વ, સ્વભાવ
–.
તાસીરા પું. [+ ગુ. ‘એ’ સ્વાર્થે . પ્ર.] (લા.) પ્રભાવ તારું ન. [અર. ‘તાત્ ' = મોટા થાળ] જુએ ‘તાંસું.' તાસા હું. [જૂએ તાસતા.'] બંગાળ વગેરેમાં કોશેટાના ટુકઢાએમાંથી બનાવેલું એક કાપડ (ખાસ કરી સૌરાષ્ટ્રમાં પાઘડીમાં વપરાતું) ધર્માંધતા, ધર્માંધપણું તાસુખી સ્ત્રી. [અર. ‘તઅસ્તુમ્ ' + ગુ. ‘ઈ ’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.] તારકર્યું ન. [સં,] તકરપણું, ચારી કરવાપણું, તસ્કર-તા તાળ પું. [ર્સ. તાજ઼] જુએ ‘તાલ(૧).' (ર) કરતાળ તાળ-પુટ જએ તાલ-પુટ.’
Jain Education International_2010_04
તાળા
તાળવી સ્ત્રી. ગાડાના શૂડિયા અને હાથલાની બંને બાજુએ લેઢાની ધરીનું કાણાંવાળું જડવામાં આવેલું સાધન તાળવીને સ્ત્રી, યાનિદ્વારમાં ગર્ભાશય ઊતરી આવવાના રેગ, યાતિ-ભ્રંશ
૧૦૭૯
તાળવું ન. [સ તાલુh--> પ્રા. તાજુબ--] માંની અંદરના મધ્યમાં આવેલે ઘૂમટના આકારના ભાગ, તાલુ.[-વેગેાળ ચોટાડવા, -વે ગોળ લગાડવા, (-ગોળ-) (રૂ. પ્ર.) લાલચ બતાવવી, -જે જીવ (રૂ.પ્ર.) બેચેની, ફિકર, ચિતા] તાળા-કૂંચી સ્ત્રી. [જુએ ‘તાળું’ + ઉંચી.’] તાળું અને કૂંચી, (૨) (લા.) એ નામની એક રમત. (૩) ભાગ્યના પટ્ટા. [॰ કરવી (રૂ.પ્ર.) વસ્તુએને સુરક્ષિત રાખવાનું કરવું] તાળા-ખાલામણી સ્ત્રી. [જ ‘તાળું' + ‘ખેલવું' + ગુ. ‘આમણી' કૃ.પ્ર.] તાળું ખાલવાનું મહેનતાણું. (૨) (લા.) કરજે રૂપિયા લેવા અપાતા ારાકી લાગા તાળા-બંધ (બ) વિ. જુએ ‘તાળું’ ફા. અન્દ્’] જેને તાળું વાસવામાં આવ્યું હોય તેવું (ઘર વગેરે) તાળા-બંધી (-બધી) સ્ત્રી. [-ગુ. ‘ઈ` ' ત. પ્ર.] કબજાની દૃષ્ટિએ મકાન-દુકાન-કારખાનાં-કાર્યાલયા વગેરેને તાળાં લગાવવાની ક્રિયા, કામબંધી, લોકાઉટ’
તાળિયું વિ. જિઓ ‘તાળી' + ગુ. ‘ઇયું' ત.પ્ર.] ભાત્ર તાળી પાડી દૂર રહેનારું સ્વાથી (સગું)
તાળી સ્ત્રી. [સં, તાાિ > પ્રા. તામિા] હથેળીને સામસામી અથડાવવાથી થતા પટાકા. (ર) હુક્કાની ચલમની કાઠીની આજુબાજુ થોડું ઢાંકણ કરેલું હોય છે એ ભાગ. [॰ આપવી, ॰ દેવી (.પ્ર.) વચન આપવું. (૨) સંમતિ ખતાવવી. Àા અવાજ (રૂ. પ્ર.) લેાકેાનાં વખાણ, ૦ પઢવી (રૂ.પ્ર.) કુંજેતી થવી, ૦ પાઢવી (રૂ. પ્ર.) ઉત્તેજન આપવું. ॰ લાગવી (રૂ.પ્ર.) એકતાન થવું. • લેવી (રૂ.પ્ર.) હામાં હા મેળવવી, ॰ લાગવી (રૂ. પ્ર.) હુમ ચાલવા હાથ-તાળી દઈ ને નાસવું (રૂ. પ્ર.) વચન-ભંગ કરવા] તાળી-જોર (-ડથ) શ્રી, જિઆ ‘તાળી + ‘જોડવું.'] એ હથેળી જોડાય તે રીતે બે થાંભલાને છેડેમથાળે અર્ધા ફ્રાંસથી કાપી ચેાટાડવાની ક્રિયા, હાસ્વિંગ’ (ગ.વિ.) તાળી-ઘેલું (-ધેલું) વિ. [+જુએ ઘેલું.'] પ્રશંસામાં તાળી પડે એવી ચાહના કે વાસનાવાળું
તાળી-સાંધા પું. [+ જએ ‘સાંધા.’] જએ ‘તાળી-જોડ.' તાળું ન. [સ, તા- > પ્રા. સામ-] બારણાં વગેરે વાસવાનું યાંત્રિક સાધન (એ સાંકળના નકૂચામાં ભરાવાય તેમ આગળાની જેમ પણ આવી શકે), સાંચવણું, [॰ તૂટવું (રૂ.પ્ર.) ચેારી થવી, તેમનું (રૂ.પ્ર.) ચેરી કરવી, દેવાનું (રૂ.પ્ર.) નિવેશ જવા. (ર) ખેલવાનું બંધ થઈ રહેવું. દેવું, ૰ ભીઢવું, ॰ મારવું, ॰ વાસવું (રૂ.પ્ર.) સાંકળના નકુચામાં તાળું લગાવી બંધ કરવું. નસીએ તાળું (૩.પ્ર.) કમભાગીપણું]
ર
તાળે-છંદ(-ધ) ( બન્દ, " ~) પું. જુએ ‘તાળા' +કા.‘અન્ત્ર.] ખાનાં પાડી કરવામાં આવેલી હિસાબની રજૂઆત તાળા પું. ખરી ખાટા હિસાબ જાણવાની યુક્તિ. [॰ એસા (ભેંસવૅા), ૦ મળવેા હિસાબમાંની ભૂલચૂક નીકળી જી]