Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 409

પીલે
પીલે પું, [સં, વવ->પ્રા. વમ-] એ પલવ પીચર વિ. [સં.] પૌન, જાડું, પુષ્ટ, ભરાઉં, માંસલ પીવું સ. ક્રિ. સં. વિન્ ≥ પ્રા. વિશ્ત્ર-] કોઈ પણ પ્રવાહીને મેઢામાં નાખી ગળે ઉતારવું,પાન કરવું. (૨) ચસવું, ધાવતું. (૩) ધુમાડો ચૂસી પેટમાં નાખવા. (૪) શેષી લેવું. (૫) (લા.) ખમી ખાવું (ભું રૃ. તરીકે ‘પીધું' ‘પીધેલ,લું' ઊતરી આવેલ છે.) [પી જવું (રૂ. પ્ર.) ગાંઠનું નહિ, ગણકારવું નહિ, (ર) અપમાન સહન કરી લેવું. છાશ(-સ) પીવી (રૂ. પ્ર.) બારનું ભાજન કરવું. છાશ(સ) પીવા કહેવું (-:વું) (. પ્ર.) જેને ત્યાં મરણ થયું હેય તેના ઘરનાંને સગાંએ તરફથી જમવા આવવા કહેવું. દૂધ પીતી કરવી (રૂ. પ્ર.) છેકરી જન્મતાં દૂધના ઠામમાં ડુબાડી મારી નાખવી પીશવી સ્ત્રી. [મરા.] થેલી
પાશવી સ્ત્રી. મુસ્લિમ સ્ત્રીઓની ચારણી, ઈજાર પીસ (સ્ય) સ્ત્રી, [જુએ ‘પીસવું.']ગંજીફાનાં પાનાં પીસવાના દ્વાવ, ફીસ
પીસરૢ પું. [અં.] ટુકડા [સાધન) ધંટી પીસી સ્ત્રી. [જએ ‘પીસણું' + ‘ઈ ’ સ્રીપ્રત્યય,] (પીસવાનું પીસણું ન. જિઓ પીસનું’+ ગુ. ‘અણું’કે વાચક, પ્ર.] પીસવાનું સાધન
પીસણું
ન. [૪એ ‘પીસનું’+ ગુ. ‘અણું' ક્રિયાવાચક . પ્ર.] પીસવું એ, પીસવાની ક્રિયા. (૨) પીસવાની ચીજ પીસલી સ્ત્રી. એક જાતની ભાછ, લણી પીવું સ. ક્રિ, [સં, વિઘ્ન-> પ્રા, વ્િહ્સ-] દબાવીને કચડવું, પીલવું. (૨) ખાંડવું. (૩) દળવું. (૪) (ખંજીફાનાં પાનાંના) ફીસવું, ચીપવું. (૫) વાટવું, લસેટવું. [દાંત હેઠ પીસવા (રૂ. પ્ર.) મિર્જાજ ગુમાવવા, ગુસ્સે થવું] પિસાવું કર્મણિ, ક્રિ. પિસાવવું છે., સ. ક્રિ.
પીંજણ
પીળાશ (-) . [ + ગુ. ‘આશ' ત, પ્ર.] આ ‘પીળક.’ પાળિયું વિ. જુઓ ‘પીંછું” + ગુ. ‘ઇયું’સ્વાર્થે ત. પ્ર.] પીળા રંગનું, પીળું. (ર) ન. નાગર વગેરે જ્ઞાતિઓમાં લગ્નસમયે વરકન્યાને પહેરવાનું વસ્ત્ર પાળિયા વિ., કું. [એ પોળિયું.'] ક્રમળાના રોગ. (ર) એક જાતની ઉધરસ, (વૈદ્યક.)
પીહર-ટ ન., (-ટથ) શ્રી. જ઼િએ ‘પિયર-ટ.'] જઆ ‘પિહેર-વટ,’ – ‘પિય(-ચે)ર-ટ,’ પીહર-વાસું ન., "સે પું. [જુએ ‘પિય(-ચે)ર-વાસું.' જુઆ ‘પિહેર-વાસું’ -‘પિય(-યુ)ર-વાસુ’ પીળ જુએ ‘પિયળ’- ‘પીયળ,’
પીળક (-કય) સી. [જ આ પીળું' દ્વારા.] પીળાશ, પોળપ પીળ-ચટ, હું વિ. જિઓ ‘પીળુ' દ્વારા.] ફિક્રં પીળું પીળપ (-પ્ય) સ્ત્રી. [જુએ ‘પીળું’+ ગુ. ‘૫' ત. પ્ર.] પીળાશ પીળવું સ. ક્રિ. [૬એ ‘પીળું,'ના. ધા] પીળા રંગનું કરવું, પીળા રંગ કરવા. (ર) કપાળ પર પિયળ કરવી. પિળાવું કર્મણિ, ક્ર, પિળાવવું કે., સ, ક્રિ પીળા-પણુ (-ણ્ય) શ્રી. જ઼િ આ ‘પીળું' + ગુ. ‘પણ' ત, × ],
Jain Education International_2010_04
૧૪૪૪
પીળું વિ. [સં. પદ્મા-> પ્રા. પૌમરુમ-] જએક ‘પીત(૧).’ [॰ એટલું સેાનું નહિ (૬. પ્ર.) બધી વસ્તુ સારી જ હોય એવું નહિ. ૦ ચક્ર, ૦ધમ્મક, (૩. પ્ર.) તદ્ન પીળા રંગનું. ૦ પચ(૦૪) (૧. પ્ર.) ફ્રિ પીળું, (૨) એનિમિક.' એ પાને (૧. પ્ર.) માંડી વાળવાનું થાય એમ, હાથ પીળા કરવા (૬. પ્ર.) પરણાવવું]
પીળેર વિ. [ગુ. ‘એરું' (તુલનાત્મક) ત.પ્ર.] વધારે. પીળું પીં ક્રિ. વિ. [રવા.] ગાવાના અવાજ થાય એ. (૨) પું. મગરૂરી, ગ
પીંખ ન. [જએ પીંખવું.’] પીંખવું એ પીંખડી સ્ત્રી., હું ન. જુએ ‘પાંખડી,-હું,’ પીંખણી શ્રી. [જ એ ‘પીંખવું’ + ગુ. ‘અણી' રૃ. ×,] ‘પીંખ.’ પીંખણું ન. જઆ ‘પીંખવું’ + ગુ. ‘અણું’કું. પ્ર.] એ ‘પીંખ.' (ર) (લા.) નિંદા, બદગાઈ [સ. ફ્રિ પીંખવું જ એ ‘પીખવું.' પીંખાવું કર્મણિ., ક્રિ.પીંખાવવું કે., પીંખાઈ શ્રી, જિએ ‘પીંખવું’ + ગુ. ‘આઈ’ફૂ. પ્ર..] જુએ ‘પીખ.’ (ર) પીખવાનું મહેનતાણું પીંખા-પીંખી સ્રી, જિ‘પીંખવું’, – દ્વિભવ + ગુ. ‘ઈ ’ કૃ. પ્ર.] તદ્દન પીંખી નાખવું એ, વીંખાવીંખી, ફેંદા દી પીંખામણુ ન. [જુએ ‘પીંખવુ' + ગુ. ‘આમણ' કૃ, પ્ર.] જએ
‘પીંખાઈ.’
પીંખાવવું, પીંખાવું જ એ ‘પીંખવું’ – ‘પીખવું’માં. પોંગલ, "હું (-ળું) . પારણું પીંગલુંૐ ન. પગ-ચંપો પીંગળું છુ એ પીંગલ,લું.૧
પીંગળુંÖવિ. [સં. પિ> પ્રા. પિંછન્ન-] જ આ પિંગલ, ૧’ પીંગાણી સ્ત્રી, ધુપેલ તેલની વાટકી પીંછ જએ ‘કી' – ‘પીધું.’
પીસવેા પું. [રવા.] ફૂંકવાથી શંખની જેમ વાગતું એક વાઘ. (૨) મેટી પડી. [॰ તાલુàા, ॰ લગાવા (૩. પ્ર.) મ પાડવી. (ર) હાઠ બંધ રાખી અવાજ શરૂ કરવા]
પીસળ વિ. દેહાભિમાની
પીસું વિ. ખારીક. (ર) ન. ઝીણા જીવ
સીહ ન. સં. વૈદ-નૃપું.,ન. પ્રા. વિમર્] જઆ ‘પિહેર’-‘પિય(-યે),’[॰ પદ્માવતી (રૂ. પ્ર.) ૪એપિ-પીંડું જુએ પીંડું.' ય(-ચે)ર-પને તી.'
પીંછડી જુએ ‘પીંછડો.’ પીંછધર જુએ ‘પૌધર’–‘પિચ્છ-ધર.’
પીંછાવ વિ. [આ ‘પીંછું' + ગુ. ‘આવ' ત. પ્ર.] પીંછાંવાળું પીંછાવવું સ. ક્રિ. [જુએ પીં.' -ના. ધા.] હથોડાના પીંથી ઘડવું. પીંછાવાનું કર્મણિ, ક્રિ.
પીંછાળ, -ળું વિ. [જુએ ‘પીંછું' + ગુ. ‘આળ, -ળું' ત. પ્ર.] એ ‘પીંછાવ.’ પીંછી આ ‘પીછી.’
પીંછી-ઊંજણી જુએ ‘પૌછી-ઊંજણી.’ પીંછી-ગ્રામ જઆ પીંછી-કામ.’
પીંછું જએ ‘પીંછું.'
પીંછા જએ પીછે.’
પીંજણ
ન. [જઆ ‘પીંજવું’+ ગુ. ‘અણ' રૃ. પ્ર.], (-ણ્ય)