Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 408

પીપરી(-ળા,-ળી)-મલ(-ળ)
પીપરી(-ળા,-ળી)-મૂલ(-ળ) જએ પીપરા-મલ.’ પી(-પk)પળ (-બ્ય) શ્રી [સં. વિલ્હી] જએ પીપર(૨),’ પૌ(-પીં)પળ-પટ્ટી (પીપળ્ય-) શ્રી [+ જ એ ‘પટ્ટી,’] પીપળના પાનના આકારનું સ્ત્રીઓનું કાનનું એક ઘરેણું-એવી બુટ્ટી પીપળા(-ળી)-મૂલ(-ળ) જએ ‘પીપર (-રી,-ળા)લ.' પી(-પીં)પળેા પું. [સં. વિષ્વ-> પ્રા. વિપ્પન્ન-] પિતૃ-કર્મ માટે લીલાં બદામ-ધાટનાં અણીદાર ઘાટીલાં પાનવાળું એક વૃક્ષ, અશ્વત્થ [~ળે દીયા કરવા (રૂ. પ્ર.) જાહેરાત કરવી. -ળે પરણાવવું (રૂ. પ્ર.) કન્યાનું ન પરણ્યાનું મહેણું પીપળા સાથે પરણાવીને ટાળવું. ૰ ઊગયેા (રૂ. પ્ર.) નિઃસંતાન થયું, નિવ་શ જવા. ॰ ફાટવા (રૂ.પ્ર.) ઘણા માણસેતું આવી પડવું. ભૂતને પી(-પી)પળેા મળવા (રૂ.પ્ર.) જેવાને તેવું મળી રહેવું. ભતના વાસ પી(-પૌં)પળે (રૂ. પ્ર.) જેવે! માણસ તેવા વાસ] પાપિયાં ત., બ. વ. [જુએ ‘પાપિયેા’ના મૂળમાં ‘પોંપિયું.'], -ચેા પું. [રવા,] અછતની બૂમ, તંગીનું અમ-રાણ પીપી શ્રી. જએ ‘પીપરમિન્ટ.'] (બાળ ભાષામાં) [ફજેતી પીપી શ્રી. [રવા.] મેાઢે વગાડવાની ભૂંગળી, (૨) (લા.) પીધું ન. [જુએ પીપર' + ગુ. ‘*' સ્વાર્થે ત.પ્ર,] પીપ-પૌપ ક્રિ. વિ. [રવા.] રેલવે-ગાડી મેટરગાડી વગેરેના પાવાના અવાજ થાય એમ
પીપરમિન્ટ
પીપ. ૨,
પીપિયાન્દાસ પું. [જુએ ૧૫' + ગુ. ‘ઇયું' ત. પ્ર. + સં.] (લા.) દારૂનાં પીપનાં પીપ પી જાય તેવા દારૂડિયા (કટાક્ષમાં) (ન. મા.)
પી-ભાઈ પું. જો ‘પીશું' – એનું આજ્ઞા., બી.પુ., એ. ૧. + ‘ભાઈ ’સંબંધિન.] (લા.) પાકા દારૂડિયા (ન. મા.) પીમળ હું. [સં. મરુનું લાધવ] જુએ ‘પરિમલ,’ પૌમળવું અ. ક્રિ. [જએ ‘પીમળ,’– ના. ધા.] સુવાસ નીકળવી કે કેલાવી, પીમળાવું ભાવે, ક્રિ પિમળાવવું પ્રે., સ. ક્રિ.
૧૪૪૩
પીયર (પીયર) જએ ‘પિયર,’ પીયર-પનાતી (પૌઃ યર-) જુએ ‘પિયર-પનેાતી.’ પીયર-વટ (પી:ચર-) જૂએ ‘પિયરવટ.’ પીયર-વાયું, સે। (પી:ચર-) જએ ‘પિયર-વાસું.'
પીયળ શ્રી. [સ. પીત્તળ > પ્રા. પૌત્ર + ગુ. લ’ > ‘ળ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] સ્ત્રીના કપાળમાં કંકુ વગેરેના કરાતા ગ્રુપ, પિયળ
પીયૂષ ન. [સં.] અમૃત, સુધા, અમી પીયૂષ-પાણિ વિ. [સં.] જેના હાથમાં અમૃત છે તેવું. (૨) (લા.) જિવાડી આપનાર (વૈઘ કે ડેક્ટર માટે) પીચા॰ હું [સ, પીત-> પ્રા. વીથમ-] આંખમાંથી નીકળતા (જરા પૌળા રંગનેા) ચીપડા. (ર) ગમડાં ખીલ વગેરેમાં પાકી જતાં નીકળી આવતી કણી કે બી. (૩) બૈાદરના રેગ. [॰ વળવા (રૂ. પ્ર.) આંખમાં ચીપડા યવેા] પીયાર છું. કાદરા વગેરે ભરડવા ધંટીના પડ ઉપર કરાતા રાખના થર
પીર પું. [કા.] ઘરડા પુરુષ. (ર) પવિત્ર ગણાતા પુરુષ,
Jain Education International_2010_04
પીલ
એલિયા, (સામાન્ય રીતે મુસ્લિમેામાં, છતાં કચ્છમાં હિંદુ સાધુ કે મધારી પણ). [॰ આવવા (રૂ. પ્ર.) શરીરમાં ભૂતની જેમ પીને આવેશ આવવે] પીર-જાદા પું. [ફા. પૌર્જોદડ ] પીર કે એલિયાના પુત્ર કે વંશજ (મુસ્લિમેામાં એક અટક પણ) પીર-સુરશિદ પું. [.] પવિત્ર પુરુષ અને ગુરુ પીરસવું સ. ક્રિ. [સં. વૃ-િવિશ્ > પ્રા. 18-, વ્યત્યયથી] જુએ ‘પરીસવું.' પીરસાવું કર્મણિ, ક્રિ. પિરસાવવું છે., [જુએ ‘પિરસ.’ પીરસુ, સ્યું વિ. [જુએ ‘પીરસવું’+ ગુ.યું' ભૂ ફૅ.] પીરાણા-પંથ (-પન્થ) પું. [।. ‘પીરામ્ ' + જુએ ‘પંથ.’] ઈમામશાહને સ્થાપેલા એ અર્ધ-હિંદુ અર્ધ-મુસ્લિમ
સ. ક્રિ.
સંપ્રદાય, કાકા-પંથ, મતિયા-પંથ, સત્પંથ. (સંજ્ઞા.) પીરાણાપંથી (-પથી) વે. [ + ગુ. ‘* ' ત. પ્ર.] પૌરાણા* પંથનું અનુયાયી
પારાન-પીર પું. [ાં પીરે પૌરાન્ ] પીરેશના પણ પવિત્ર પૌર, સુન્ની મુસ્લિમાના મોટા પૌર
પીરિયઢ પું. [અં.] સમયના ગાળે, મુદ્દત, (૨) તાસ પીરા પું. છેકરાના માબાપ તરફથી કન્યાને અપાતા પોશાક પીરાજ પું. [ા.] એક જાતનું કિંમતી રત્ન, પિરાજ પીરેાજી વિ. [ફા.], •♥ વિ. [、ા. + ગુ. ‘*' ત. પ્ર.] પીરાજના જેવા રંગનું, આસમાની, નીલું પીલચવું અ. ક્રિ. લીન થવું. (૨) તત્પર હોવું. (૩) સ. ક્રિ. ચેટલું, વળગવું. પૌલચાવું ભાવે., કર્મણિ, ક્રિ. પિલ ચાવવું પ્રે., સ, ક્રિ.
પીલણુ ન. [જ ‘પીલવું’ + ગુ. ‘અણ' કૃ. પ્ર.] પૌલનું એ પીલ-પાયા પું. [કા, + ૪એ ‘પાયા.’] હાથીના પગ. (૨) હાથીના પગ જેવા મજબૂત થાંભલેા. (૩) મજબૂત પાયે, મજબૂત નીમ
પાલ-પીલું વિ. મૃદુ, કામળ
[પીલૂડીનું ફળ, પૌલુ પીલી ન. [જુએ પીલું' + ગુ. ‘*' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] પીલવુંૐ સ. ક્રિ. [દ, પ્રા. વે-] ભાર આપી દબાવી કચડવું, પીસનું, મસળવું. (ર) પીસીને રસ કાઢવા. (૩) દુખાવ મસળી બી છૂટાં પાડવાં. (૪) (લા.) દુ:ખ દેવું. પિલાણું *ર્મણિ, ક્રિ. પિલાવવું પ્રે., સ. ક્રિ
પીલા પું. જિઓ પીલવું. ] પિડી, પીલુનું ઝાડ, પીલવું પીલિયું ન. કુળના મૂળમાંથી ફૂટી નીકળતું તે તે પાયું પીલુ - શ્રી. [સં., પું., ફા. ‘પૉલ.’] પિણ્ડી, જાર, ખારી જાર. (ર) ન. પિલુડીનાં ફળ પીલુ પું, એ નામને એક રાગ પીલુડી ી. [જુએ ‘પીડું' + ‘ઈ ' સ્ક્રીપ્રત્યય.] જ ‘પીલુ ’(૧) – ‘પિલ ડી.’
પીલું ન. [જુએ ‘પિલું + ગુ. ‘ડું’સ્વાર્થે ત. પ્ર.] પિલુડીનું કુળ, પિલ્ઢું. (૨) (લા.)આંખનાં છૂટક છૂટક પડતાં આંસૂડાં પીલુ-થાટ પું. [જુએ ‘પીલુ '+થાય.’] પૌલુ રાગના મૂળભૂત સ્વરાની માંઢણી. (સંગીત.)
પીલુ ન. મરઘીનું અચ્ચું
પીલૂ ન. [l, જુએ ‘પીલુ.’] જુએ પીલુ’