Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 401

પિતૃ-તા
૧૪૩૬
પિત્ત-વાયુ
પિતૃ-તા સ્ત્રી. [૪] પિતાપણું, વડીલપણું
પિત-રેખા સ્ત્રી. [. હળીમાંની પિતાને લગતી રેખા પિતૃ-ત્રય પું, બ, વ, સિંક, ન., એ ૧], –થી સ્ત્રી. [સં.] પિતૃલોક . [સં.] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે અવસાન
પિતા પિતામહ અને પ્રપિતામહ, બાપ-દાદા અને પરદાદે પછી સદગતિ પામેલા સર્વ પિતૃઓને રહેવાની વિશિષ્ટ દુનિયા પિતૃ-ત્વ ન. [સં.] જુઓ “પિતૃ-ત' - પેરન્ટેઈજ' પિતૃ-વચન ન. સિં.] પિતાનું કહેણ કે આજ્ઞા પિતૃ-દાય ૫. સિ] પિતાને વાર
પિતૃ-વધ પું. [] એ “પિતૃ-ધાત.” પિત-દિન, પિતૃ-દિવસ ! સિ.] અમાસના દિવસ. (૨) પિતૃ-વંશ (રા) મું. [સં] પિતાની પરંપરા. (૨) પિતાના પંદર તિથિને કાળ પ્રિયેક પર્વજ પૂર્વજોની પરંપરા
[બાપનું સંતતિ તરફનું હેત પિતૃદેવ ૫. સિં.1 પિતારૂપી દેવું. (૨) દેવરૂપ પિતૃઓમાંને પિતૃ-વાત્મહત્ય ન. સિં.] પિતાની સંતાન તરફની વસલતા, પિતૃ-દ્રોહ પું. [સં] પિતા પ્રત્યેની બેવફાઈ
પિતૃય સિ.] પિતાને ભાઈ, કાકો (સૌરાષ્ટ્રમાં પિતાના પિતૃન્દ્રોહી વિ. [સ, j] પિતા પ્રત્યે બેવફા
મોટા ભાઈને કાકો' ન કહેતાં “મેટા બાપા' કહેવામાં પિત-ધર્મ . [સં.] પિતા કે વડીલેની પોતાની પ્રજા તરફની આવે છે.)
કરજ, (૨) સંતાનની પિતા અને પૂર્વ તરફની ફરજ પિતૃશ્રાદ્ધ ન. [સં.] એ “પિતૃતર્પણ.' પિતૃ-પક્ષ છું. [૩] પિતા તરફનાં સગાં-વહાલાં વગેરે. (૨) પિતૃસત્તાક વિ. સં.] કુટુંબના વડાની જેમાં કુલ સત્તા પિતાને નિમિત્તે શ્રાદ્ધ વગેરે કરવાનું પખવાડિયું, ભાદરવાનું રહેલી હોય તેવી વ્યવસ્થાવાળું (તંત્ર), પેટ્ટિયાર્કલ અંધારિયું. શ્રાદ્ધ-પક્ષ
પિતૃ-સ્થાન ન. [સં.] જન્મ કુંડળીમાં પિતા વિશે ભવિષ્ય પિતૃ-પક્ષી વિ. [, j], ક્ષીય વિ. સં.] પિતૃપક્ષ-સંબંધી, ભાખે તેવું ધર (દસમું). (.) એક વડવાને લગતું, “ઍનેટ'
પિતસ્વસ સ્ત્રી. સિં.] પિતાની બહેન, ફેઈ, કઈ પિતૃ-૫૮ ન. [૪.] પિતાનું સ્થાન, પિતાનો દરજજો પિતૃહત્યા સ્ત્રી. સિં.] જુઓ પિતૃ-ઘાત.” પિતૃ-પરંપરા (-પરમ્પરા) સી. [સં.] બાપ-દાદાઓથી ચાલ્યું પિતૃ-હા કું. [સ.] જુઓ “પિતૃ-ઘાતક.” આવવું એ, વરા-પરંપરા
પિતૃહીન વિ, સિ.] જેને બાપ મરી ગયેલ છે તેવું પિતૃ-પર્યાગત વિ. [સં.] બાપદાદાના વારાથી ઉતરી આવેલું, પિત્ત ન. [સં] ખોરાકને પચાવનાર કલેજામાંથી ઝરતો વારસામાં ચાલ્યું આવેલું, વારસાગત
એક રસ. [૦ ચઢ(-)લું (રૂ.પ્ર.) ગુસ્સે થવું). પિતૃ-ગ્રંથિ(-ગ્રથિ) મી. [સ, j] પિતાપણાનો ગર્વ-ભરો પિત્ત-કર વિ. [], પિત્ત-કારી વિ. [સં., j] પિત્ત -ભાવ, “ફાધર કેડેકસ' (ગે.)
વધુ પહતું પિદા કરે તેવું પિતૃ-પિતા . [સં.] બાપના બાપ, દાદ [દાદાએ પિત્ત-(૦ પ્ર) ૫ . સિં.] શરીરમાં પિત્તનું વધી પડવું એ પિતૃ-પિતામહ ડું [સં.] બાપને દ, (૨
સિ] બાપને દાદ, (૨) બ. ૧, બાપ- પિત્ત-કેશ(-૨) . [સ.] કલેજામાંની પિત્તની કથળી પિતૃ-પ્રાપ્ત વિ. સં.] પિતાથી કે બાપ-દાદાથી ઉતરી આવેલું, પિત્ત-ન વિ. [સં.] વધુ પડતા પિત્તને નાશ કરનારું પૂર્વજોએ મેળવેલું ચાલ્યું આવતું
(ઓષધ)
પિત્તને દબાવે છે.) પિતૃ-પ્રિય વિ. સં.] બાપને વહાલું કે ગમતું
પિત્તની વિ., સી. [સં.] પિત્તન દવા. (૨) ગળો (એ પિતૃ-પ્રેમ . [સ., પું, ન.] બાપનું વહાલ, (૨) બાપ પિત્તજનક વિ. [સં.] fપત્તનું વધુ પડતું પ્રમાણ કરનારું તરફની લાગણી
પિત્તજન્ય વિ. [સં] પિત્તને કારણે થાય તેવું પિત-બંધુ (-બધુ), પિતૃ-બાંધવ(-બાન્ધવ) ! .]પિતાને પિત્ત-જવર કું. [સં.] પિત્તના વધુ પડતા વધારાને કારણે સગે તેમજ પિતરાઈ ભાઈ. (૨) પિતાની કેાઈ માસી કે આવતે તાવ
[‘બિલિન' કોઈ કે મામા યા કાકાને દીકરે
પિત્ત-તત્વ ન. સિં] પિત્તમાં રહેલું એક રાસાયણિક દ્રવ્ય, પિત-ભાત મું. [૪] પિતાને વફાદાર પુત્ર, પિતાની સેવા પિત્ત-પથરી રહી. [+જ “પથરી.'] પિત્તના પ્રકોપને કરનાર પુત્ર
[પરાયણતા લીધે થતો મૂત્રાશયમાંનો પથરીને રોગ પિત-ભક્તિ કી, સિ.] પિતા પ્રત્યેની વફાદારી અને સેવા- પિત-પાપડે છું. [સં. + જુઓ “પાપડે.] એ નામની એક પિત-ભૂમિ કી. [] બાપ-દાદાની જમભૂમિ, વતન વનસ્પતિ, ખડસલિયે પિતૃ-ભાજન ન. સિં.] પિતૃઓને નિમિત્ત કરી કરાવવામાં પિત્ત-સ્પ્રકૃતિ શ્રી. [સં.] વાત પિત્ત અને કફ એ શરીર
આવતું ભેજન, મરનાર પિતૃઓની પાછળનું જમણ માંનાં ત્રણ તમાં પિત્તની પ્રધાનતાવાળી શરીરની તાસીર. પિતૃ-મંદિર (મહિ૨) ન. સિં.] બાપનું ધર. (૨) (લા.) (૨) વિ. પિત્તપ્રકૃતિવાળું રમશાન
ન પડે એવી સ્થિતિ) પિત્ત-પ્રકમ જુઓ ‘પિત્ત-કેપ.' [ખાદ્ય કે પદાર્થ) પિતૃ-યુક્તિ સ્ત્રી. સિં.] પિતૃઓને મોક્ષ (ફરી જન્મ લેવો પિત્તપ્રકોપી વિ. [સ, j] પિત્ત-કેપ કરનારું (કોઈ પણ પિતૃમેધ, પિતૃયજ્ઞ છે. સિ.) પિતૃઓને નિમિત્ત કરી પિત્ત-રકત ન. સિ ] લોહીમાં ૨ક્તકણેનો વધારો થવાથી
એમની સગતિ થાય એ ઉદશે કરવામાં આવતી નિય થતો એક રોગ, રક્ત પિત્તના રંગ, થારા' નૈમિત્તિક શ્રાદ્ધ વગેરે ક્રિયાઓ
પિત્ત-રસ ૫. સિં.] કલેજામાંથી આંતરડામાં જતું પાચનપપિતૃ-પાન ન. [સં] સૂર્યનું દક્ષિણાયન, ધ મ માર્ગ (જેમાં મરણ પેગી પિત્તનું પ્રવાહી થતાં ફરી જન્મ લેવો પડે એવી પારાણિક માન્યતા, પિત્ત-વધુ પું. [8,] પિત્તના વિકારથી થતો એક વાત-રોગ