Page Text
________________
પખાલી
૧૩૩૫
સ્થાનમાં જોવાનું કામ કરનાર સેવક [‘પખાલચી.' ૫ખાલી ! [જ પખાલ' + ગુ. “ઈ' ત...] જ પખાલણ (-શ્ય) જાઓ “પખાલણ' પખાવજ જુઓ ‘પખવાજ'-પખાજ.' પખાવજી જુઓ પખવાજી'-પખાજી.” પખાળવું સ.. [સં. -ક્ષાઢ ->પ્રા. gવવા-] દેવું,
ખંખેાળવું. (૨) ધમારવું, નવડાવવું (પશુને). પખાળાનું કર્મણિ,ક્ર. પખાળવવું છે. સક્રિ. પખાળવવું, પખાળાવું જ ‘પખાળવું'માં. પબિયારું ન. [સ. પક્ષપ્રા. પ૩ વાર બે ચીપો વચ્ચે
સાંધે. (૨) ધરેણાંમાં ખીલી નાખવાનું બાકું. (૩) ચણિયારું ૫ખું ન. સિ. પક્ષ->પ્રા. વિવ-, મું.] પક્ષ, બીજું
યથ. (૨) એથ, આશ્રય, તરફેણ, (૩) ઓલાદ, કુળ, વંશ ૫૦૬ સ.કિ. મા. વવવ8] ઝટકી ને ખંખેરી સાફ
કરવું, પખેડાવું કર્મણિ,જિ. ખેડાવવું પ્રેસ.જિ. પાવવું, પહાવું જ પડવું'માં. પગ ૫. [સ. વાઘ કે વાઢ> પ્રા. માટેજ. ગુ. પાગ,' વળી દે.પ્રા. પામ પણ છે.) ચરણ, ટાંગે, સરાં થો. [૦ અઢાવ (રૂ. પ્ર.) વચમાં પડવું. ૦ આગળ ધર (રૂ.ક.) આગળ વધવું, જવું. ૦ આડે અવળા થવે (રૂ.પ્ર.) અનીતિનું કામ થવું, વ્યભિચાર થા. ૦ આવવા (૩.પ્ર.) ખોવાઈ જવું. ચોરાઈ જવું. (૨) સ્વાશ્રયી જીવન જીવવાનું શરૂ થયું. ૦ ઉઠાવવા,-, ઉપાડવા, (રૂ.પ્ર.) ઝડપથી ચાલવું. ૦ઉપર પગ ચડા(-ઢા)વવા, - (ઉપરથ-) (રૂ.પ્ર.) આળસુ થઈને બેસી રહેવું ૦ઉપાડે(રૂ.પ્ર.)ઝપાટાબંધ ચાલવું. ૦ ઉખ (રૂ.પ્ર.) આવવા-જવાને સંબધ તુટી જ . ૦ ઉતર (રૂ.પ્ર.) પગનું કઈ હાડકું ખડી પડવું. ૦ ઊંચાનીચા થવા, ૦ ઊંચ-નીચે થ (ઉ.પ્ર.) વ્યભિચારથી સ્ત્રીને ગર્ભ રહે. ૦ કપાઈ જવા,- (રૂ.પ્ર.) એ "પગ ઊખડવો.” ૦ કરવા (રૂ.પ્ર.) ગુમ થવું, ૦ કહ્યું કરતા નથી (રૂ.પ્ર.) ઘણે થાક લાગે છે. ૦ કાઢવા, - (રૂ.પ્ર.) સામાની અવર જવર બંધ કરવી. (૨) દૂર કરવું, ખસેડવું. ૦ ગઢ (રૂ.પ્ર.) જ એ “પગ ઠરશે.” ૦ ઘસવા (રૂ.4.) નકામી આવજા કરવી. (૨) નકામી મહેનત કરવી. ૦ ઘસાઈ જવા (ઉ.પ્ર.) નિષ્ફળતા મળવી. ૦ઘાલ (રૂ.પ્ર.) પારક કુટુંબ સાથે કે પારકા ઘરમાં વ્યવહાર શરૂ કરવા. ૦ ચલાવવા (રૂ. પ્ર.) ઉતાવળે ચાલવું. ૦ ચંપા (-ચપ્પા) (૨.પ્ર.) પગ ગદામાં ૫૯. (૨) અનર્થકારી કામ થવું. ૦ ચાલવા (રૂ.પ્ર.) પગમાં બળ હોવું. ૦ ચૂંથાવા (૩.પ્ર.) પગમાં ગેટલા ચડવા. ૦ છૂટો કરે (રૂ.પ્ર.) ફરવા જવું. ૦ છૂટો થ (રૂ.પ્ર.) પતિ મરણ પામ્યા પછી વરસી વળાયા બાદ વિધવાએ ઘર બહાર નીકળયું. છછુંદણુ (શ્ય) (૨.પ્ર.) ઘણું જ હરફર, સખત દેડા દેડ (કામની). ૦૪માવ (રૂ.પ્ર.) સ્થિર થયું. ૦ જામ, ૦ ટક(રૂ.પ્ર.) દઢતા રહેવી. ૦ઈ ને (-જોઈને) (૨ પ્ર.) ગજે વિચારીને. જેવા (૩.પ્ર) પરીક્ષા કરવી. ૦ ટકા, ૦ ઠર (રૂ.પ્ર.) સ્થિર થઈ રહેવું. ૦ ટકાવી રાખવો (રૂ.પ્ર.) આવવા-જવાને સંબંધ ચાલુ રાખ ૦ ટાળવા, (ઉ.પ્ર.) અવર-જવર બંધ
કરાવવી. - ઠર, ૧ કેર (રૂ.પ્ર.) રિથરતા થવી. • ઠોકીને ઊભા રહેવું (૨:વું) (રૂ.૫.) મક્કમતાથી સામને કરો. ૦ ગમગ, ૦૪ગ (રૂ.મ) હિંમત હારી જવી. ૦૮સ(૦૨) વા (ઉ.પ્ર.) પરાણે ચાલવું. ૦ ઢીલા પટવા (રૂ.પ્ર.) નાહિંમત થવું. ૦ તળાંચવા (રૂ.પ્ર.) ખુશામત કરવી. તળે ઘસી ના(-નાં)ખવું (રૂ.પ્ર.) માર્ગ પરિચિત છે. તો ઘાલવું, તળે ચાંપવું (રૂ.પ્ર.) પોતાની સત્તા નીચે રાખશું. તળેની વાટ (રૂ.પ્ર.) તુચ્છ ગણવું એ. તળે બળતું ને પારકી વાત કરવી (રૂ.પ્ર.) પિતાની નબળાઈની ઉપેક્ષા કરવી. ૦ત બળતું હોવું (રૂ.પ્ર.) પિતાને જ દેશ હોવો.
તળે વાટી ના(-નાંખવું (૨. પ્ર.) તુચ્છ ગણવું. ૦ તૂટવા (રૂ.પ્ર.) પગમાં કળતર થવી. ૨ (-)૪(ડ) (ક.પ્ર.) થાકી જવાય તેવા આંટા-કેરા. ૦ તેવા ( પ્ર.) નકામા આંટા-ફેરા કરવા. બૂટ-ટય) (રૂ.પ્ર.) પગમાં થતી કળતર, ૦ થ, પેસ(-પેસવો)(રૂ.પ્ર.)આવતું જતું થવું, ૦ થાકવા (રૂ.પ્ર.) હારી જવું, કામ કરતા અટકી જવું, નિરુત્સાહ થવું. ૦થી માથા સુધી (રૂ.પ્ર.) આખા શરીરે. દેહ (ડ) (રૂ. પ્ર.) સખત પ્રયન. ૦ પેઈને પીવા જેવું (રૂ.પ્ર.) પવિત્ર. ૦ ધોઈ પીવા (ઉ.પ્ર.) ઉપકાર માને છે (રૂ.પ્ર.) એ “પગ દેડ.” ન ઊપઢવા,- (રૂ.પ્ર.) મળવા જવામાં સંકોચ થવો. ૦ ના(નાં) (રૂ.પ્ર.) વિદ્ધ કરવું. ૦ની આગ માથે જવી (-આગ્ય)(રૂ.પ્ર.)સખત ગુસ્સો કરે. ૦ નીકળી જશે (રૂ.પ્ર.) જ આવવું બંધ થયું. ૦ની ચળ ભાંગવી (રૂ.પ્ર.) ચાલવું. ૦ નીચે ગઇકી જવું (રૂ.પ્ર.) હાર કબૂલી લેવી. ૦ નીચેથી નીકળી જવું (રૂ.પ્ર.) વારંવાર આવી અનુભવી થવું. ૦ની ધૂળ (રૂ.પ્ર.) તુચ્છ, નવું, પામશે. હની પનોતી ઉતારવી (રૂ.પ્ર.) કરવા જતાં કામ નિષ્ફળ થવું. ૦ની પતી જવી (રૂ.પ્ર.) ડા-ચંપલ વગેરે ગૂમ થવાં. ૦નું આખું, ૦નું ભાંગવું (રૂ.પ્ર.) ચાલવામાં તદન આળસુ. ૦નું ખરું, ૦નું સાચું (રૂ.પ્ર.) ખૂબ ચાલી શકે તેવું. ૦ ૫કવા, (રૂ.પ્ર.) આજીજી કરવી. ૦ ૫ખાળવા (રૂ. પ્ર.) માન આપવું. ૦ પર (કે માં) કુહાડે માર (રૂ.પ્ર.) પિતાનું બગડે એમ કરવું, પિતાનું હિત બગાવું. ૦ ૫ર પગ ચઢાવવા (રૂ.પ્ર.) કામ-ધંધા વિના બેસી રહેવું. ૦ પર (કે માં માથું મૂકવું (રૂ.પ્ર.) શરણે જવું. ૦૫સાર, પહોળા કરવા (-પાળા-) (રૂ. પ્ર.) ધીમેકથી ઘૂસી જવું. ૦ પાછા પડવા (. ) હિંમત ન ચાલવી. (૨) કામ કરતાં ખચકાવું. ૦ પાણી પાણી થઈ જવા (રૂ. પ્ર.) હિંમત ન ચાલવી, (૨) હારી જવું. ૦ પાતાળમાં કે પેટમાં) હોવા (રૂ.2.) પ્રપંચી હોવું, પહોચેલ હોવું. ૦ પાસે ઝાડું કાઢવું (રૂ.પ્ર.) ટંકી નજર રાખવી. (૨) ટૂંકું દિલ હૈયું. ૦૫જવા (રૂ.પ્ર.) આદર-સત્કાર કરવા ૦ પેસ (-પેસવો) (રૂ.પ્ર.) આવતા જતા થયું. ૦ પેસા (સાડા) (રૂ.પ્ર.) ધૂસી જઈ સત્તા હાથ કરવી. ૧ ફલા (રૂ.પ્ર.) થાકી જવું. (૨) મંઝાઈ જવું.
ફેરવો (રૂ.) પ્રસવ થયા પછી સ્ત્રીને માવતરે જવું. ૦ ફેલાવીને સૂવું (રૂ પ્ર.) નિરાંતે સૂવું. ૦ બાંધીને રહેવું (-૨) (રૂ.પ્ર) લાંબા વખત સુધી એક જ સ્થળે ચીટકી રહેવું.
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |