Page Text
________________
નિબુદ્ધિ-તા
૧૩૦૪
નિમ:
શી
નિબુદ્ધિના સ્ટી. [૪] બુદ્ધિહીન હોવાપણું
નિર્મન્સરી વિ. [સં., પું, પરંતુ સં. ન મ. ની જરૂર નથી.] નિર્બોધ વિ. [સં.] જેને ઉપદેશ ન થયો હોય તેવું, અજ્ઞાની, જુઓ “નિર્મસર.''
[તારવી લીધેલું અણસમઝ, સારા-નરસાને ખ્યાલ ન હોય તેવું
નિર્મથિત વિ. [સં.] સારી રીતે મંથન કર્યું હોય તેવું, નિર્ભય વિ. [સં.] ભય હટી ગયો હોય તેવું, ભય વિનાનું, નીડર નિર્મદ વિ. સં.] મદ વિનાનું, નિરભિમાન નિર્ભયતા શ્રી. [સં.] નિર્ભય વાપણું
નિર્મનસ્ક વિ. [સં] ભાંગી પડેલા મનવાળું. (૨) નિષ્ઠાનિર્ભર વિ. નિ.] ભરેલું, ભરપૂર. (૨) આધાર રાખનારું, શૂન્ય. (૩) બે-ધ્યાન. (૪) ભાન વિનાનું આધારિત, અવ-લંબિત, આશ્રિત
નિર્મનસકતા સહી. [સં.] નિર્મનરક હોવાપણું નિમંત્મક વિ. [સ.] નિદા કરનાર, નિદક. (૨) તિરસ્કાર નિર્મનુજ, થ વિ. [સ.] જ્યાં માણસ ન હોય તેવું, નિર્જન કરનાર, ધિક્કારનાર, અવગણના કરનાર
નિર્મનું વિ. સં. નિર+મન + ગુ. “G” ત પ્ર.] એ નિર્ભર્સન ન., -ના સ્ત્રી. સિ.] નિંદા. (૨) તિરસ્કાર, “નિર્માનક(૪).'
વુિં, વિરત ધિકાર, અવગણના
[(૨) ધિક્કાર પામેલું નિર્મમ વિ. [સં.] મમત્વ વિનાનું, હું મારું જેને ન હોય નિર્ભસિત વિ (સં.] જેની નિંદા કરવામાં આવી હોય તેવું. નિર્મમ-ત ., નિર્મમ-ભાવ . સ.] નિર્મમ હોવાપણું નિર્ભાગ(-ગિ) વિ, સી. [સ. નિનની અવ. તદભવી નિર્મર્યાદ વિ. સિ. નિન + મા, બ. વ.) બેશુમાર, નિભંગી , અભાગણું
અપાર. (૨) (લા.) મર્યાદા કે મલાજો ન રાખનારું, બેશરમ નિર્ભગયું છે. સિ. નિમળી + ગુ. “થયું' સ્વાર્થે ત. પ્ર.), નિર્મર્યાદ-તા સ્ત્રી. [૪] નિર્મદ હોવાપણું નિભંગી વિ. [સ, પું], નિભાંગ્ય વિ. સં.] ભાગ્યહીન, નિમેર્યાદિત વિ. [સ.) એ “નિર્મર્યાદ.' દુર્ભાગી, કમનસીબ
નિર્મલ(ળ) વિ. [સં.] મળ કે કચરા વિનાનું, સ્વચ૭, ચેખું, નિર્ભાન વિ. [સ.] ભાન ચાલ્યું ગયું હોય તેવું, બેભાન, બે- શુદ્ધ, સાફ, સિરી.' (૨(લા) પાપ વિનાનું. (૩) નિર્લેપ, મુક્ત
શુદ્ધ. (૨) ભાર વિનાનું, ગબરગંડું, મૂર્ખ, કમ-સમઝ નિર્મલ(-ળતા સ્ત્રી. [સં.] નિર્મળ હેવાપણું નિર્ભાનતા સ્ત્રી. [સ.] નિભન વાપણું
નિર્મનું સ. ક્રિ. સિ. નિન્ + મા, તત્સમ નિર્માણ કરવું, નિર્જિન વિ. [સં] છિન્ન-ભિન, ટુકડે ટુકડા થઈ ગયેલું. રચાં, બતાવવું, આકાર આપ, સર્જવું. નિર્માલું કર્મણિ, (૨) વીંધાયેલું
ફિ. નિર્માવલું છે., સ. કિ. નિર્ભીક વિ [સં.] જુએ “નિર્ભય.'
નિર્મળ જુઓ “નિર્મલ.” નિભોંકતા સ્ત્રી. [સ.] નિર્ભક હોવાપણું, નિર્ભયતા નિર્મળતા જ નિર્મલ-તા.” નિર્ભે જુઓ “નિરભે.’
નિર્મળી સી. (સં. નિમી] જેનાં બી મેલું પાણી છ નિર્ભેદ પું. સિ.] ભાંગી તેડી પાડવું એ. ( પડી કરવાને વપરાય છે તેવી એક વનસ્પતિ નાખવું એ. (૩) વીંધ પાહવું એ
નિર્મળું વિ. [ + ગુ. “G” ત. પ્ર.] જ “નિર્મલ(-ળ).' નિર્ભોઘ વિ. [સં] ભાંગી તેડી ન શકાય તેવું, અભેદ્ય. (નિર્ભે - નિર્માણ ન. [સં.] નિર્મનું એ, રચના, સર્જન, બનાવવાનું ના પ્રકારથી તદ્દન ઊલટો અર્થ છે.)
કામ, બનાવટ, પ્રેકશન.” (૨) (લા.) ભાગ્ય, નસીબ નિર્ભેઘતા સી. [સં.] નિર્ભેઘ હોવાપણું, અભેદ્યતા નિમણુ-કર્તા વિ. [સં.
નિસ્ય વાર્તા, પું.] નિર્માણ કરનાર નિર્ભેળ વિ. સં. નિઃ + જુઓ ‘ભેળ.'] જેમાં કોઈ જાતનું નિર્માણ-વાદ મું. સિં.] જેમાં પછીથી કશું બદલાતું ન હોય
મિશ્રણ ન થયું હોય તેવું, ચાખું, શુદ્ધ, નિખાલસ તેવા પ્રકારને મત-સિદ્ધાંત, “કૅટલિઝમ બ. ક. ઠા) નિર્ચમ વિ. [સ.] ભ્રમ નથી રહ્યો તેવું, ભ્રાંતિ વિનાનું, નિઃશંક નિર્માણ-શક્તિ સ્ત્રી. [સં.] રચનાની સૂઝ, આયોજન-શક્તિ, નિર્જછવું (નિર્જ) જ એ નિબંછવું.' નિર્બ છાવું (નિભ્ર. સર્જનશક્તિ, ‘ક્રિયેટિવ ક્રેકટી' (કે. હ.) [જ કાત
કાવ) કર્મણિ,,જિ. નિર્જ છાવવું (નિર્જ-છાવ) છેસક્રિ. નિર્માણ-શુક ન. [૪] ઉત્પન્ન ઉપરની જકાત, આબકારી નિર્ણા (નિર્જ-છા) જુએ નિભ્રંછા.'
નિર્માતા વિ. [સ., ] બનાવનાર, ગ્રેડયુસર' નિછાવવું, નિબંછાવું (નિર્જ) જ “નિર્બળવુંમાં. નિમંત્રિક વિ. [સં. જેમાં માત્ર ન હોય તેવું, માત્રા નિબ્રાંત (નિશ્ચંન્ત) વિ. [સં.] જુએ “નિર્ભમ.'
વિનાનું (વર્ણલિ પિઅક્ષર) નિબ્રાંત-તા (નિશ્ચંન્ત-તા) શ્રી. [.] ભ્રાંતિ-ભ્રમને અભાવ, નિર્માદક વિ. [સં.કેરે ન ચડાવે તેવું નિ:શંકતા
નિર્માન વિ. [સં] માન વિનાનું, અભિમાન વિનાનું, નિનિર્મક્ષિક વિ. [સં. નિર + મક્ષિal, બ. બી.] જ્યાં એક પણ રભિમાન, નિરહંભાવ
માખી ન હોય તેવું, માખી વિનાનું. (૨) (લા.) તદ્દન નિર્માન-મોહ વિ. સિં] જેનામાં ન હોય અભિમાન કે નિર્જન, સાવ ઉજજડ
હાય આસક્તિ તેવું નિર્મત વિ. [૪] મત કે મતાંતર વિનાનું, એકમત નિર્માનિતા . સિં, જુઓ “નિમની.'] નિમનપણું નિર્મતતા સ્ત્રી. સિં.] મત-મતાંતર ન હોવાપણું, એકમતી નિર્માની વિ. [સ, પું, પરંતુ સં. સન્ . ની જરૂર નથી.] નિર્મન્સર વિ. [સં.] મત્સર દેષ વિનાનું, ઈષ દોષ વગરનું, જુઓ ‘નિર્માન.' સહિષ્ણુ
નિમનુષ વિ. સં.] એ “નિર્જન,” “નિર્મનુજ.' નિમંત્સર-ત . [.] નિમત્સર હેવાપણું
નિર્માપ વિ. સિં] જેનું માપ ન થાય તેવું, નિર્મર્યાદ, Jain Education International 2010_04 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |