Page Text
________________
નિમાપન
૧૩૦૫
નિશિતા
करनार
નિર્ભમણ ન.
અપાર, અમાપ
ગ્રંથામાંનો યોગ્ય અર્થ તારવી આપનાર વિવરણ-પ્રકાર (જૈન) નિર્માપન ન. [સં.] નિર્માણ કરાવવું એ
નિર્યુકિત-કાર વિ. સં.] નિયુકિત' નામના વિવરણ-પ્રકારનું નિર્માપિત વિ. [સ.] નિર્માણ કરાવવામાં આવ્યું હોય તેવું, નિરૂપણ કરનાર રચાયેલું
[ન હોય તેવું, અ-માયિક નિર્યુષ છું. સિં] કવાથ, કોઢ, ઉકાળે નિમય વિ. સં. નિઃ + માણા, બ. વી.] માયાની અસર નિગક્ષેમ વિ. [સ.] નિર્વાહ માટે પ્રવૃત્ન કરતું ન નિમલ્ય' ન. [સં.] પૂજન બાદ દેવ દેવી ઉપરથી ઉતારી હોય તેવું, યોગ-ક્ષેમની પરવા ન કરનારું લીધેલાં ફૂલ વગેરે પ્રસાદી પદાર્થ
નર્લક્ષણ વિ. [સ.] એ “નિધર્મ, ૦ક.” નિર્માલ્ય વિ. [સ. નિન્ + “માલ” દ્વારા સં. નિર્મા , નિર્લક્ષ્ય વિ. સં. લક્ષ્ય વિનાનું, જેને કઈ હેતુ કે કયેય
ના સાદ માલ વિનાનું, શક્તિહીન, કમજોર, દમ વગરનું ન હોય તેવું. (૨) બે-ધ્યાન નિમય-તા . [જ “નિર્મા ' + સં. તા ત. પ્ર. નિર્લજજ વિ. [સં. નિર + હકનાં, બ.શ્રી.] લજા વિનાનું, નિર્માલ્યપણું, શક્તિહીનપણું
લાજ વગરનું, બેશરમ. (૨) (લા.) અવિવેકી, તેડું, નાણું નિમાવવું, નિમવું જ નિમવું'માં. [નિરામિષ નિર્લજજતા સ્ત્રી. [સ.] નિર્લજજાપણું નિર્માસ (નિમસ) વિ. [સં] જેમાં માંસ ન હોય તેવું, નિજ’ વિ.સં. નિસ્+જ “લાજ' દ્વાર] જુએ નિર્લજજ.” નિર્માસ-ભેજી (નિમસ) વિ. [સં.] “નિરામિષાહારી.” નિક્ષલસ વિ. [સં. નિઃ + છાણા, બ. બી.] લાલસા વિનાનું નિર્મસી (નિર્માસી) વિ. સિં, પું, પરંતુ સં. – પ્ર. ની
નિર્લિપ્ત વિ. [સં.] ન લેપાયેલું, ન ખરડાયેલું. (૨) (લા.) જરૂર નથી.] જુઓ ‘નિર્માસ.'
રાગ-દ્વેષ મેહ-માયા-મમતા વગેરે વિનાનું, અનાસત નિર્મિત વિ. [સં.] નિર્માણ કરેલું, બનાવેલું, રચેલું, સર્જેલું, નિર્લિપ્તતા સ્ત્રી [ ] નિર્લિપ્ત હોવાપણું તૈયાર કરેલું. (૨) નક્કી કરેલું. (૩) ની રચના, કેર્મેશન.' નિર્લિંગ (નિલિ) વિ. [સ] (લા) દેહાભિમાન વિનાનું (૪) ક્રિયા, અમલ, “એઝિકયુશન
નિર્લેખન' [સ.] મેલ ઉતારવા-ઉખેડવાની ક્રિયા નિર્મિતિ શ્રી. [સં.] નિર્માણ, રચના, સર્જન
નિર્લેખન' વિ., ન. [ ] મેલ ઉતારવા-ઉખેડવાનું સાધન નિર્મિત્ર વિ. [સં.1 મિત્ર રહ્યું ન હોય તેવું, મિત્ર વિનાનું નિર્લેપ, ૦૩ વિ. [સ.) જુએ “નિર્લિપ્ત.'
નિર્લેપતા સ્ત્રી. સિં.1 જ ‘નિર્લિપ્ત-તા.' નિર્મત વિ. [સ.] તદન મુક્ત, છુટકારો મેલું. (૨) નિર્લોભ વિ. [સં.] લોભ વિનાનું, લાલચ કે લાલસા વિનાનું પગ્રહ વિનાનું. (૩) બંધન વિતાનું, હું
નિર્લોભ-તા સ્ત્રી. [], નિર્લોભનેતા જી. રિસ, એ નિમુક્તિ સ્ત્રી, (સ.] છુટકારો, છટ, મુક્તિ, મુક્ત-તા “નિર્લોભી.'] નિર્લોભ હેવાપણું નિર્મુખ વિ. [] નિરાશ થઈ પાઈ ગયેલું. (૨) (લા) નિર્લોભી વિ. [સં., મું. પરંતુ સં. ગ્નિ પ્ર. ની જરૂર નથી.]
ભોજન કર્યા વિના પાછું ગયેલું (ભેજન કરવા આવેલું તે જ ‘નિર્લોભ.” નિમૂલ(ળ) વિ. સં.] જેનું મૂળ ઉખડી ગયું હોય તેવું. (૨) નિર્વચન ન. [સં. ઉચ્ચાર, ઉરચારણ. (૨) કહેવત. (૩)
(લા.) આધાર વિનાનું. (૩) સર્વથા નાશ પામેલું. (૪) નિર્વશ વ્યુત્પત્તિ. (૧) વ્યાખ્યા, વિવરણ, વિકૃતિ, હકા-ટિપ્પણ. નિલ(-ળ)તા સી. [૪] નિર્મુલન ન. [૪], સર્વ રીતે (૫) વ્યુત્પત્તિ આપતો શબ્દકોશ ઉદ, સર્વનાશ
[અમલખ નિર્વચનીય વિ. [સં.] જેનું વર્ણન થઈ શકે તેવું. (૩) જેની નિર્ભસ્થ વિ. [સ.) જેનું મm ન થઈ શકે તેવું, અમૂક્ય, મર્યાદા બાંધી ન શકાય તેવું (વેદાંત.) નિર્મળ જુએ “નિર્મલ.”
નિર્જન વિ. [સં] તૃષ્ણા વિનાનું. (બૌદ્ધ) નિમ્ળ તા જ એ “નિર્મલ-તા.”
નિર્વપન ન. સિં] શ્રદ્ધ-ક્રિયા. (૨) દાન-દક્ષિણા. (૩) વાવણું નિર્મો ! [સં] છુટકારે. (૨) સર્ષની કાંચળી. (૩) બખ્તર નિર્વર્ણ વિ. [સં.] કોઈ પણ જાતના રંગ વિનાનું. (૨) નિર્મોક્ષ ! [સં] છુટકારો
હિંદુઓના ચાર વર્ણોની બહારનું નિર્મોલ વિ. સ. નિન્ + જુએ “લ'.] જુએ નિય.' નિર્વર્ય વિ. [સં.] વર્ણવવા જેવું. (૨) જોવા જેવું, જેવા નિહ વિ. [સં-] મેહ ચાય ગયો હોય તેવું, મેહ વિનાનું પાત્ર. (૩) અજાયેબ આસક્તિ અને મમતા વિનાનું
નિર્વસ્ત્ર વિ. [સં.] વસ્ત્ર વિનાનું, નવરું, નાગુ નિમેંહિતા સ્ત્રી. [સ, જુઓ 'નર્મોહી ] મોહન સર્વ નિર્વસ્ત્ર-તા . [] નવસ્ત્રાપણું રાતે અભાવ
નિર્વહણ ન. [સ.] નિર્વાહ, ગુજારે. (૨) ક્રિયા, અમલ, નિર્મોહીવિ. [સં, પું, પરંતુ સં. ન-પ્ર.ની જરૂર નથી.] એકિ કયુશન (કે. હ.) (૩) નાટયકૃતિની સમાપિત આ ‘નિર્મોહ.'
ભાગ, એ નામ છેડલી પાંચમી સંધિ, “કેટેફી '(બ.ક. ઠ.), નિર્માણ ન. [સં.] બહાર નીકળવું એ, પ્રયાણ, પ્રસ્થાન. “ડિ નાઉમેન્ટ' (આ. બા.) (નાટય.)
(૨) (લા.) મૃત્યુ, મરણ, અવસાન [કસ સાર નિર્વશ (નિર્વશ) વિ. [સં] વંશ અટકી પડયો હોય તેવું, નિર્યાસ પું. [૩] વનસ્પતિમાંથી ઝરત રસ, (૨) સન વાંઝિયું. (૨) પું. વંશને ઉછેદ નિર્યાસન ન. [સં] વેળીને રસ કાઢવાની ક્રિયા
નિર્વશતા (નિર્વશતા) શ્રી. [સં.] જએ “નિર્વશ(૨).’ નિર્યુક્તિ સ્ત્રી. [સં] પૃથક્કરણ. (૨) સૂત્રગ્રંથ કે આકર નિર્વશિતા (નિર્વશિ-તા) સી. [સ, જુઓ ‘નિવંશી.”] Jain Education International 2010_04 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |