Page Text
________________
નારક
૧૨૮૪
નારી-કુંજર
નારક, ફિક વિ. સં.], ઝી વિ. [સે, મું.3, -કીય વિ. નારાટ કું. પિત્તદોષથી ઉત્પન્ન થનારે સ્વર. (૨) વિ. કંઠમાં [સ.] નરકને લગતું, નરકનું
પિત્તના દેષથી ઉત્પન્ન થના નાખું વિ. [જ એ “ના” + “રાખવું” + ગુ. “ઉ” ક. પ્ર.] નારાયણ પં. [] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે “નર' અને પૈડાની નાયડીમાં ઘાલવામાં આવતી લોખંડની ચુડી. (૨) નારાયણ” નામના ઋષિ જેડકામાંને એક ઋષિ. (સંજ્ઞા.) (૨) ચમરખું
ભગવાન વિષ્ણુનું એક નામ. (સંજ્ઞા.) (૩) (લા.) સંન્યાસીનું નારગડું ન. સ્તન. (૨) છાતી
સંબંધન. [દશ ટોળું (રૂ. પ્ર.) નાકકટ્ટાઓની જમાત, નારગોળ ન. કાળજાના દર્દથી થતું જળોદર (પેટનો એક રોગ) ૦ નારાયણ (ઉ. પ્ર) “કશી ખબર નથી' “હું ન જાણું' એવી નારચડું ન. એ નામનું એક પક્ષી, કાકસુ
મતલબને ઉદગાર) નાર-જિત (નારય-) વિ., પૃ. જિઓ “નાર' + સં. નિત.] નારાયણબલિ-ળિ) ન. [સંપું] આત્મઘાત કરી મરી નારીએ જીતી લીધેલો, નારીને વશ રહેલે
ગયેલ કે પતિત થઈ ગયેલાને મરણબાદ એની સદ્ગતિ નાર ન., ડે મું. જિઓ “નાળ + ગુ. “વાર્થે ત. પ્ર. નિમિત્તે હિંદુઓમાં થતી એક શ્રાદ્ધ-ક્રિયા. (સંજ્ઞા) ઉચ્ચારણની શિથિલતાથી.] બચું જમે ત્યારે એની દંટીએ નારાયણસ્ત્ર ન. [સં. નારિયળ + અન્ન] “નારાયણના મંત્રથી વળગેલ નસ (જેનાથી ગર્ભમાં એને પોષણ મળતું હતું), નાયડું ફેંકવામાં આવતું મનાતું એક દિવ્ય અસ્ત્ર. (સંજ્ઞા.) નારણપું. [૪. નારાયણનું લાઘવ.] હિંદુઓમાં એક વિશેષ નામ. નારાયણ સ્ત્રી. સિં] વિષ્ણુ નારાયણની પત્ની-લક્ષમી. (સંજ્ઞા.) (સંજ્ઞા.).
-બલિ (૨) દુર્ગામાતા. (સંજ્ઞા) ૩) મહાભારત પ્રમાણે દુર્યોધનની નારણ-બલિ ન. [ + સે, મું.] જુએ “નાણ-બળિ–“નારાયણ- સહાયમાં શ્રીકૃષ્ણે આપેલી ગોવાળોની સેના. (સંજ્ઞા) નારદ મું. [સં.) એ નામને ઉપનિષત્કાલ એક દાસો-પુત્ર નારાયણીય 4િ. [સં.] નારાયણને લગતું.
ઋષિ. (સંજ્ઞા.) (૨) પુરાણ પ્રમાણે ભગવાનના નામને નારાશસ (-સ) પં. સિં.] યજ્ઞ સમયે અગ્નિ વગેરેની અવતાર ગણાતે જ્ઞાની અને ભક્ત ઋષિ. (સંજ્ઞા), (૩) સ્તુતિને મંત્ર-સમહ (ચક્કસ પ્રકારના ભાટ-વર્ગનાં ગાન) (લા.) ખટપટ માણસ
નારાશસીય (શસીય) વિ. [સ.] યજ્ઞ સમયે અગ્નિ વગેરેની નારદજ-ળા) સ્ત્રી. (સ.] જાઓ “નારદ-વિદ્યા.
સ્તુતિના મંત્રોને લગતું નારદજી પું., બ. વ. [સં. + જ એ “જી.] જઓ “નારદ(૨). ના-
રાત વિ. ફિ.] અ-પ્રામાણિક. (૨) અયોગ્ય નારદ-વિઘા, નારદ-વૃત્તિ, સ્ત્રી. [], નારદવેડા પું, બ. નારારતી સ્ત્રી, ફિ.] અપ્રામાણિકતા, (૨) અગ્યતા વ. [+ જ “વડા.”] એકબીજાને લડાવી મારવાની કળા નારિકેર(-૨) ન. [સં] નાળિયેર ફળ, શ્રીફળ
લિગતું, નારદનું નારિકેર(-)પા , સિં] ગુઢ રસ રહેલે હોય તે નારદી વિ. [+ગુ. “ઈ' ત. પ્ર], -દય વિ. [સં.] નારદને કાવ્યને એક વિશિષ્ટ ગુણ. (કાવ્ય) નારલી સ્ત્રી. એ નામની એક વનસ્પતિ [શકાય તેવું નારિકેરી લી) સ્ત્રી. [સ.) નાળિયેરી નારા વિ. વિ.] અયોગ્ય. (૨) વિ. (૩) વેચી ન નારવેલ (-૧૫) સ્ત્રી, એ નામના એક વેલો
કેર.” [૨ આ૫ણું (રૂ. પ્ર.) સગાઈનું કહેણ મોકલવું. (૨) નારણે સ્ત્રી. એ નામની માછલીની એક જાત
નેકરીમાંથી રુખસદ આપવી. ૦ ચઢા(ટા)વવું (રૂ. પ્ર.). નારંગ(નાર 8) ન. સં. ] નારંગીનું ઝાડ. (૨) [સ., ન.] નારિયેળ ફેડી નૈવેદ્ય ધરવું. ૦ પકડાવવું, પરખાવવું (રૂ. પ્ર.) નારંગી ફળ
[નારંગ(૨).” નોકરીમાંથી રુખસદ આપવી, બરતરફ કરવું. ૦ પાલટવાં, નારંગડું (નાર) ન. [+ ગુ. ‘ડું સ્વાર્થે ત. પ્ર.] જુઓ ૦ બદલાવવાં (રૂ.પ્ર.) સગપણ કરવું. ૦ મળવું (રૂ.પ્ર.) બરનારંગાકાર (નાર પું, નારંગા-કૃતિ (નાર ) સી. [સં. તરફી થવી. ૦મોકલવું (રૂ.પ્ર.) સગાઈનું કહેણ મોકલવું. (૨)
યા-, મા-]િ નારંગી જેવો ગોળ આકાર (૨) વિ. નારંગી સગાઈને સ્વીકાર કરવો. ૦ સ્વીકારવું (રૂ. પ્ર) સગાઈ ને જેવા ગોળ આકારનું રિંગ જેવા રંગનું, નારંગી સ્વીકાર કરવો. ભર્યું નારિય(-)ળ (રૂ. પ્ર.) અગમ્ય વાત] નારંગિયું (નારકગિયું) વિ. [ + ગુ. “ઈયું છે. પ્ર.] નારંગીના નારિયેળ-પાક છું. [ + સં.] નારિયેળના ખમણની બનાવેલી નારંગી (નારગી) સ્ત્રી. [ + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય] નારંગ વૃક્ષનું ચાસણીવાળી મીઠાઈ, કપરા-પાક યેિળનું ઝાડ ફળ. (૨) (લા.) નારંગ-ફળના જેવા રંગનું
નારિયળી સ્ત્રી. [સં. નારિરિ પ્રા. નાઈઢિમા નારિનારાચ ન, સિં, પું] બાણ, (૨) પું. અઢાર અક્ષરને એક નારિયેળી-પૂન-(નેમ (-મ્ય) સ્ત્રી.[+જુઓ “પૂન(ને)મ.”]શ્રાવણ ગણમેળ છંદ, (પિ.)
સુદિ પૂનમની સમદ્ર-પૂજનની અને બળેવની તિથિ. (સંજ્ઞા.) નારાચક છું. [સ.] જુઓ “નારાચ(૨).'
નારિયળ છું. જિઓ “નારિયેળ + ગુ. “એ” તાપ્ર.] નારિનારાચિકા સ્ત્રી. [સં.] આઠ અક્ષરને એક ગણમેળ છંદ. (ર્ષિ.) યેળને ડો, ઊલ. (૨) હુક્કાને ઊલ. (૩) (લા) ના-૨ાજ વિ. [ફા. “ના” + અર, રિજા] નાખુશ, અ-પ્રસન્ન, એક જાતનો મોટાં ફળો આંબે (૨) ક્રોધાયમાન, પાયમાન, (૩) દુભાયેલું, ‘એગ્રીડ” નારી સ્ત્રી. [સં.] નરની માદા, માનવ સ્ત્રી, સ્ત્રી સામાન્ય, નારાજગી પી. [+ ફા. પ્રત્યય], નારાજી સ્ત્રી. [+ફા. પ્રત્ય]. - વનિતા, અબળા, બાઈડી, બૈરું
નાખુશી, અપ્રસન્ન-તા. (૨) ક્રોધ, કાપ, ગુસ્સે, રીસ નારી-કુંજર (કુજર) પું. [સં] પ્રત્યેક અંગ એક એક નારાજીપું.[ફા. “ના”+જુઓ “રાજીપે.”]ઓ નારાજગી.' નારીના રૂપમાં ગોઠવ્યું હોય તેવા હાથીનું બાવલું, (૨) ન.
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |