Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 250

નારી-જન
૧૨૮૫
(લા.) એવા હાથીએની ભાતવાળે સાડલે
નારીજન ન. આના સમહ
નારીજાતિ સ્ત્રી. [સ.] સ્ત્રી સામાન્ય, (૨) સ્ત્રીલિંગ. (ન્યા.) નારી-જીવન ન. [સં,] સ્ત્રી તરીકેનું જીવન નારી-પૂજા સ્ત્રી. [સં.] સ્ત્રીએનું સંમાન, ‘શિવલી' (આ.મા.) નારી-પ્રતિષ્ઠા . [સ.] સ્ત્રીઓના મેાલે. (૨) જએ
‘નારી-પૂજા,’
[સં., પું.] સ્ત્રીજન, શ્રી સામાન્ય. (ર) સ્ત્રી
નારી-મય વિ. [સં.] સ્ત્રીએથી ભરેલું કે ઊભરાતું, નારી-યુગ પું. [સં.] જેમાં સ્રીએનું વર્ચસ છે તેવા નારી-રત્ન ન. [સં.] ઉત્તમ સ્ક્રી નારીશે પું. એ નામની માછલીની એક જાત નારી-વાદ પું, [સં.] સ્ત્રીએને સત્તા અને સ્વાતંત્ર્ય મળવાં જોઇયે એને મત-સિદ્ધાંત, ‘કેમિનિઝમ' [(વિ.ક.) નારીવાદી વિ. [સં., પું.] નારી-વાદમાં માનનારું, ‘કેમિનિસ્ટ’ નારી-વૃંદ (-વૃન્હ) ન. [સં.] સ્ત્રીઓના સમૂહ, સૌ-વૃંદ નારીંગ પું. એક પ્રકારના ઘેાડી
સમય
જમાને
નાણુ-છેદન ન. [સં.] ખાળક જમતાં ગર્ભાશય સાથે ચૂંટીને જોડનારા નારડાને કાપી નાખવાની ક્રિયા નાથ-મંદ (-અન્દ) વિ., પું. [જુએ ‘નાલ' + રૂ।. પ્રત્યય ] ઘેાડા વગેરેની નાળ જડનાર માણસ
નાલબંદી (-બન્દી) સ્રી. [ +કા, ઈં' ત.પ્ર.] નાલબ'દની કામગીરી. (૨) પૂર્વે નાનાં રજવાડાંએ પાસેથી લેવાત
હતા તેવા એક કર
નાવડી સ્ત્રી.[જુએ ‘નાવડું’ગુ. ઈ’સ્ત્રીપ્રત્યય.] નાનું નાવ, હાડી નાવડું ન. [જુએ નાવૐ' + ગુ. હું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] હાકું નાણુ (ના:વણ) ન. [સં. સ્નાપન≥ પ્રા. ન્હાવળ] નાહવું એ, સ્નાન. (૨) નાહવા માટેનું પાણી. (૩) ઋતુ-સ્નાન, [o આવવું (રૂ,પ્ર.) ઋતુ આવવું. • ચઢ(ઢ)વું (રૂ.પ્ર.) સ્રીને ઋતુ આવવું અંધ થવું] સ્નિાન. (પદ્મમાં.)
નારું છું. કારીગરની નાતા સિવાયના ગામમાં રહેતા વસવાયાંના વર્ગ એ નવ ગણાય છે.) [સમહ નારુ-કાર પું, અ.વ. નવ નારુ અને પાંચ કારીગર પ્રકારનો નારું ન. સિર૦ રૃ.પ્રા. ëાર નસ, રગ.] ઊંડે સુધી કાણું ગયું . હાય તેના ત્રણ, (ર) વાળા નીકળવાથી પડેલું ઊંડું કાણું નારુંૐ વિ. જુએ ‘નાર’ પ્રત્યય. નારા પું, [હિં. નારા] ચેાષણા, ઢાકારા. (૨) ત્રેના મનાવિયું॰ (નાઃવણિયું) ન. [+ગુ. ‘યું' સ્વાર્થે ત. પ્ર. ] અરાડા (માટે ભાગે ‘તારા’ એમ અ.વ.ના વપરાશ), ‘સ્લૅાગાન’ નાવણિયું (ના:ણિયું) ન. [+ ગુ. મું' ત, પ્ર.] નાહવા નારીટ (-ટય) શ્રી. એ નામની એક વેલ, જલ-દૂધી માટેનું પાણી. (૨) નાહવા માટેની જગ્યા. (૩) નામણિયા નાથ(-ળ) (-ફ્રેંચ, -૫) શ્રી. [સં. નાહિ] પેાલી નળી. (૨) નાણિયું (નાણિયું) ન. [જુએ ‘નાવણું’+ ગુ. ‘ઇયું’ ત.પ્ર.] નવરાવવાનું પાણી (લગ્ન-પ્રસંગનું વરકન્યા માટે) વાડાનાણિયા (નાઃવણિયા) પું. [જુએ નાવણિયું.ૐ'] જુએ ‘નાવણિયું ‘(૩).’ નાણિયા (નાઃવણિયા) પું. [જએ નાવિયું.”] લગ્ન
કમળ વગેરેની પેાલી ડાંડલી. (૩) ગર્ભાશયમાંનું બાળકની ઘૂંટી સાથેનું નારહું. (૪) જોડાની એડી નીચે તેમજ અળદ પાડા વગેરેની ખરીમાં ખરી ન ઘસાય એ માટે લગાડાતી
પ્રસંગે વર-કન્યાને નવરાવવા માટેના પાણીના ઘડા
પાણા વર્તુલની લેાખંડની પટ્ટી. •(૫) દસ ફૂટથીય વધુ લાંબી જૂના પ્રકારની અંદક. (૬) બંદૂકની નળી, (૭) છાપરા પર ચત્તું મુકાતું પ્રત્યેક આખું નળિયું. (:) તૈવાનું પાણી ઝીલવાની પતરાંની બનાવેલી પરનાળ. (૯) સૂતર લપેટી રાખવાની વણકરની નળી. (૧૦) સેાનીની ફૂંકણી નાથકી સ્ત્રી. એક પ્રકારની વરરાન માટે વપરાતી પાલખી
નાવણી (નાઃવણી) સ્ત્રી. [જુએ ‘નાણું’+ગુ. ‘ઈ' સ્ત્રીપ્રત્યય.] નાહવા માટેના નાના કા નાવણું (નાઃવણું) ન. [જ
‘નાણ’+ગુ, ‘...” સ્વાર્થે ત...] જુએ ‘નાવણ(૧).’ નાવનગરિયા પું. [જઆ‘નાવ’+ સં. નર + ગુ, ‘ઇયું'
ત.પ્ર.] વહાણમાં મુસાફરી કરનારા નાગરિક નાવર જું. પારસી ધર્મ-ગુરુ. (પારસી.) નાવર (-૨૫) શ્રી. પારસી ધર્મગુરુ થવાની દીક્ષા. (પારસી.) નાવલિયા, નાવલા પું. [જુએ નાવ + ગુ. ‘હું' + ‘ઇયું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જએ ‘તા.પે' (પદ્મમાં.)
નાવવું અ.ક્રિ. સં. 1+જએ ‘આવવું,' સંધિથી.] આવવું નહિ, (પદ્મમાં.)
નાગાકાર પું., નાળાકૃતિ . [સ. ગૌ+ મñ૪૬, મા-hfi] વહાણના આકાર કે ઘાટ. (ર) વિ. વહાણના ઘાટનું ના-વાકેફ વિ. [ફા. + અર. વાર્કિક્ ] માહિતી ન હોય તેવું, જાણ વિનાનું, અણ-વાકે, અજાણ, પરિચય વિનાનું
નાણતી સ્ત્રી. જુએ ‘નાલેશી.’ નાલંદા (નાલ-દા) ન. મગદેશ(બિહાર)માં આવેલું બૌદ્ધ સમયનું એક પ્રાચીન વિદ્યાપીઠનું સ્થાન. (સંજ્ઞા.) નાશ્ચાયક વિ. [ફ્રા. નાલાયિક ] યેાગ્યતા વિનાનું, અ-સય, લાયકાત વિનાનું, કુપાત્ર, કપાતર
Jain Education International_2010_04
ના-વાકક્
નાલાયકી સ્ત્રી. [કા.] નાલાયકપણું નાણાશી,-સી જએ ‘નાલેશી,’ નાલિ(-લી, "ળી) સ્ત્રી. [સં.] નીક, મેારી, ખાળિયે નાલિકર જુએ ‘નારિકેલ.’ નાલિકેર-પાક જુએ ‘નારિલ-પાક.’ તાલિબ્રેરી જુએ નારિકેલી.' નાલી(-ળી) જુએ ‘નાલિ’ [નિંદા, અવ-જ્ઞા, અવ-ગણના નાલેશી, સી સ્ત્રી. [ફા. નાલિસ્+ગુ, ‘ઈ’ સ્વાર્થે ત.પ્ર.] નાલા શ્રી. અળવી (એક વનસ્પતિ) [પતિ, ધણી નાવ હું. સં. નાય:> પ્રા. નાહો-> અપ. નોં ુ] નાય, નાવને સ્રી, [સં. નૌ> પ્રા, નાવા] હાડકું, મછવેા. [॰ ચલાવવું, ૦ ડેલવું (રૂ.પ્ર.) ઘર-વ્યવહાર ચલાવવા. માં ધૂળ ઉડાવવી (રૂ.પ્ર.) ન્યર્થે કલંક લગાડવું. (૨) તદ્દન જૂઠું ખાવું. અધવચે નાવ ડૂબવું (રૂ.પ્ર.) અડધી 'મરે ઘરભંગ થવું] નાવશું વિ. સ્વતંત્ર માલિકીનું, સુવાંગ નાવડિયા પું. [જુએ ‘નાવ’+ ગુ. ‘ઇયું’ ત.પ્ર.] નાવ હાંકનારા ખલાસી—ખારવા, નાવિક