Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 219

નયા
૧૫૪
નર-જન્મ
નયઢિયા પું. જઓ “નહિ.'
[(પદ્યમાં) કે અન્ય ધાતુને સાખમાં તે તે અંટે. (૪) નર-નારાયણ નયણું'ન.સિં. નાના-> પ્રા. નાળા-] એ “નયન.” કવિઓની જેડીમાં નર (જેને અવતાર અર્જુનને કહ્યો નયણું*વિ.જિઓ નરણું,'-પ્રવાહી ઉચારણ.] જુઓ નરણું.” છે; નારાયણ તે કૃષ્ણ.) (સંજ્ઞા.) નયન ન. સિ.] આંખ ચક્ષુ, નેણ, નયણું
નરક ન. સિં, ૫.] પ્રાણીને એના મરણ પછી પાપની સજા નયન-કમલ(ળ) ન. [સં.] કમળના જેવી સુંદર આંખ ભેગવવા માટે પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણેને એક લેક, નયન-ગેચર વિ. [સં., .] આંખે દેખાય તેવું, દુ ચર, જહનમ, “હેલ.” (૨) પં. શ્રી કૃષ્ણ જેના નગર પ્રાઋતિષમાં વિઝિબલ'
જઈ એના એ રાજાની હત્યા કરી હતી તે અસુર, ભૌમાસુર, નયન-ચાપલ(-લ્ય) ન. [સં.] આંખોની ચંચળતા
(સંજ્ઞા.) (૩) (લા.) ન. વિષ્ઠા, મળ, ગુ નયન-તારલે પૃ. [ + જુઓ “તારલો.'] આંખ-રૂપી તારે. (૨) નરક- (-કુણ) છે. [સં.] નરકરૂપી કું. (૨) (લા.) અતિ (લા.) આંખની કીકીના જે વહાલો (પુત્ર)
અધમ સ્થાન નયન-દર . [સ.] આખરૂપી દોરી. (૨) (લા.) આંખને નરક-ખા-ડી સ્ત્રી. [+જુઓ “ખાડ' “ખાડી.'] (લા.) માહપાશ
જયાં વિષ્ઠા કરવામાં આવે તેવું સાર્વજનિક સ્થાન. (૨) નયન-નૃત્ય ન. [સ.] આંખનું હલન-ચલન, ઈશારત
નરક ખાનું
તેવું સ્થળ, ગંદું સ્થળ નયન-સપાટી પું. સિં.] આંખની સપાટી
નરક-ખાનું ન. [+ જુઓ “ખાનું.'] જ્યાં ઘણી ગંદકી હોય નયન-૫થ ! સિ.] જ્યાંસુધી નજર પહોંચે ત્યાં સુધી નરક-ગામી વિ. સિં, પું] નરકમાં જનારું [(સંજ્ઞા.) વિસ્તાર, દષ્ટિ-પથ
નરક ચતુર્દશી સ્ત્રી. [સં.] આસે વદિ ચૌદસ, કાળી ચૌદસ. નયન-પ્રાંત (પ્રાન્ત) છું. (સં.] આંખને છેડે
નર-કાળું ન. એ નામનું એક કરિયાણું નયન-બાણ ન. [સં., .] આંખરૂપી તીર
નરક-દ્વાર ન. [સં.] (લા.) કામ ક્રોધ લોભ વગેરે અધોગતિ નયન-રંજક (૨-જ ક) વિ. [સં.) આંખને આનંદ આપનાર તરફ લઈ જનાર તે તે દૂષણ નયન-વિષય પું. [સં.] આંખે જોવાની બાબત, દષ્ટિ-વિષય નરક-પુરી સ્ત્રી, સિં.] જુઓ “નરક-ખાનું.” [ધકેલનારું નયન-શર ન. સિ., .] જુઓ “નયન-બાણ.'
નકક-પ્રદ વિ. [સં] નારકીય ગતિ દેનારું, નરક તરફ નયન-હર વિ. [સં], નયન-હારી વિ. (સં. \ નયનાકર્ષક નરક યાતના સ્ત્રી. [સં] નરકમાં રહેવાથી થતી પારાવાર વિ. સિ નવન આવવું], નયનેકષી વિ. [+ત. મ9 પું.] પીડા. (૨) નરકમાં જેવી પીડા ભોગવવી પડે તેવી પીડા, સૌંદર્યથી આંખનું આકર્ષણ કરનાર
અતિ ભયાનક દુ:ખ [અધ:પત, નીચ ગતિ, દુર્ગતિ નયનાભિરામ વિ. [ + સં. મમ- [N] આખને સુંદર લાગતું, નરક-વાસ (સં.] નરકમાં જઈને રહેવાનું, (૨) (લા.) આંખને પસંદ પડી જાય તેવું
નરકસ્થાન ન. [સં.] જુઓ “નર ક(૧). નયનું ન. [સં. નન + ગુ. “ઉ” સ્વાર્થ ત. પ્ર.] જુઓ “નયન.” નરકાગાર ન. [સં. ન% + માનાર) જાઓ “નરક-સ્થાન.” નયનોત્સવ .સિં નગર + વલ્લવી આંખને આનંદ આપનાર (૨) અતિ ગંદકીવાળું સ્થાન
[(સંજ્ઞા.) પ્રસંગ
[નયન-પ્રાંત.” નરકાસુર પં. [સં. નરલ + મr૨] જાઓ “નરક(૨).” નયનોપાંગ (નયનેપા) ન. સિં. નન + ૩૫] જુઓ નરકાંતÍમી (નરકાન્તમી) વિ. [સં. નવ + અ + નયવાદી વિ., પૃ. [સે, મું.] રાજનીતિજ્ઞ, મુસદ્દો, “પોલિટિ- નાની, પું] નરકમાં જનાર [સિંહના જે, નર શ્રેષ્ઠ શિયન'
(કવિ. નર-કેશ(-સ)રી મું. [૪] સિહના જેવા પુરુષ, પુરુષોમાં નયવિદ ૫. સિં. ૦ વિ, નય-વિશારદ મું. આ “નય- નર-કેશ(-) પું. સિં] સર્વ પ્રકારનાં પ્રાણીઓના વીર્યમાં નય-વહેવાર (-વેદવાર) ૫ (સં. + એ “વહેવાર.'], નય- રહેલે નર-તત્તાના હિસે
વ્યવહાર ૫. સિં.] રાજનીતિને વહેવાર, મુત્સદ્દીગીરી, નરશે()શ . [+સં. રા] મુખ્ય નર-કેશ ડિપ્લોમસી’
[શાસ્ત્ર, પોલિટિક્સ' નરકેળ (-) સ્ત્રી. નવેરું, ગાળા નય-શાસ્ત્ર ન. સિં.] નીતિ-શાસ્ત્ર, (૨) રાજનીતિશાસ્ત્ર, અર્થ- નરખ સ્ત્રી. [ફ, નિખું] ભાવ નક્કી કરેલો આંક, દર નયશાલી(-ળી) વિ., પૃ. સિં, .] જુએ “નય-કવિદ.” નરખવું એ “નિરખવું.' નરખવું કર્મણિ, ક્રિ. નખાવવું નય-શાસ્ત્ર ન. સં.વિધાનને લગતી વિદ્યા, “લેજિસ્ટ્રેશન” .સ. કિ. (મ. ન.)
નરખાવવું, નિરખાવું જ “નર ખવું’–‘નિરખ'માં. નય-શીલ વિ. [સં.] વિનીત, સરકારી, વિનયવાળું નરગિસ ન. [અર.] એ નામને એક છોડ અને એનું કુલ નયું ન. આંગળીના નખ પાસેને ચામડીને ભાગ. (૨) જુએ નરગીઝ ન. એ નામનું એક પક્ષી
નરગેશ(-સ) પં. [અ. નરગિસ] જુએ “નરગિસ. ન પાસે છે. [હિં. “નયા પસા' દ્વારા] એક રૂપિયાના નર-ગેટ પું. [સં. નર + જુએ ‘ગેટે.' (લા.) ગળાને તેમાં ભાગને દશાંશ પદ્ધતિ સ્વીકારાતાં ચલણમાં આવેલ હૈડિયા સિક્કો. (હવે “નો' વિશેષણ પ્રચારમાંથી લુપ્ત થયું છે.) નર૬ ન. તબલું (વાઘ) નર પું. સિં.]પુરુષ, અદિમી. (૨) પુરુષવાચક કોઈ પણ પ્રાણી. નજર ન. [સં. એ નામને મકાનને એક પ્રકાર, (શિહ૫.) (૩) કમાડની સાખમાં બારણાની માદા બેસાડવાને લોખંડ નર-જન્મ કું. [સં, ન.] પુરુષ તરીકે અવતાર