Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 216

ન-બીજ
૧રપ૧
ન-મંડલ
સાહેબ (સંજ્ઞા.) [૦ને માર (રૂ.પ્ર.) કુદરતી સા] નજરે ચાવવું, નભચવું જઓ “નભરેચવું'માં. નબીર્જ વિ. [સં. ૨+ ચીન + ગુ. ‘ઉં' ત, પ્ર.] બીજ વિનાનું, નભ(-ભા)વવું જ “ન(-ની)ભવું’માં
બીજ જ ન થતાં હોય તેવું, “સીડ-લેસ.' (૧.વિ.) નભ-વિલાસી વિ. [સં. નમો-વાલી !.] “નભે-વિલાસી.' નારી સ્ત્રી, જિઓ “નબીરે' + ગુ. “ઈ ' સ્ત્રી પ્રત્યય] દીકરાં- ન-ની)ભવું અ, ક્ર. સં. નિહ-> પ્રા. નિયમ-] ટકી રહેંવું, દીકરીની સ્ત્રી-સંતતિ, પૌત્રી અને દૌહિત્રી
ચાલ્યા કરવું, સચવાવું. નટ-નિં)ભાવું ભાવે., ફ્રિ ન(-નિનબીરા પું. [અર, નબીર] દીકરા-દીકરીનું પુરુષ સંતાન, ભાડ(-)વું છે, સ. કિં. પૌત્ર અને દોહિત્ર
નભર વિ. સં. નમન્ +વર, સંધિથી], નભારી વિ. ન-બે વિ. [સં. ૧ + જુઓ બેજ' + ગુ. ‘ઉં' ત. પ્ર.] [સે નમન્ + વા ., સંધિથી] આકાશમાં ફરનારું, નભચર,
બેજ વિનાનું, ભાર વિનાનું, (૨)(લા.) વર વિનાનું, નમાલું નભોગામી નખેઝ સ્ત્રી. [અર.] શરીરની નાડી (રોગ પારખવા માટે નભમ્ ન [સં., સમાસમાં પૂર્વપદે સંધિથી ક્યાંક [ : ] વિસર્ગ,
હાથની નાડી દેવામાં આવે છે તે પ્રકારની પગ વગેરેની પણ) “ચ-છ' પહેલાં નમરા અને છેવ હરે જન પહેલાં નમો-] આકાશ નમ્બાઝ . [અર.] નાડી-દ
નભસંગમ (સમ) મું. જિઓ “નભ' + સં.3, -મી વિ. નમ્બા-ઝી સ્ત્રી. [+]. ‘ઈ' ત...] નાડી-૧૬, નાડી જોવાનું શાસ્ત્ર [ + ગુ. “ઈ' ત, પ્ર.] આકાશમાં જઈ મળનારું કે ફરનારું નભ ન. [સં. નમક ] આકાશ, ગગન, આભ, વાદળ નમસ્તલ(-ળ) ન. [સં.] જુએ “નભ-ત.' નભ-કુહર ન. [+ સં.] આકાશનું પિલાણ
નભ(-)સ્થ, સ્થિત વિ. સિં] આકાશમાં રહેલું નભ-ખંઢ (ખંડ) પું. [+સં] આકાશને કોઈ પણ એક પ્રદેશ નભસ્ય ૫. સિં] ભાદરવા મહિને, (સંજ્ઞા.) નભ(-)-ગંગ (-ગ9) શ્રી. [સ, નમો-1 જ એ “નો- નભ:સ્થ,સ્થિત જુએ “નભસ્થ,સ્થિત.' ગંગા.”
- ન-ભાઈ શ્રી. જિઓ “ન-ભાયું' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] ભાઈ નભ-ગામી વિ. [સ, નમો-નામ] છું. જુઓ ‘નભે-ગામી.” વિનાની સ્ત્રી. (આ એક ગાળ છે.)
[વાયેબલ' નભ-ગેખ . [ જુઓ “નભ' + “ગેખ.'] આકાશ-રૂપી નભાઉ વિ. [જીએ ‘નભવું' + ગુ, “આઉ” ક. પ્ર.] નભે તેવું, ગોખલે, આકાશરૂપ ઝરૂખ
[ળાંઓની ધટા ન-ભાતું વિ. સિ. ૧ + “ભાત" + ગુ. “ઉ” ત. પ્ર.) જયાં નભ-ઘટા સ્ત્રી, [સ, નમ-ઘટા] આકાશમાં છવાયેલી વાદ- ભાત પહોંચાડવાની સગવડ ન હોય કે નજીકમાં ખેતર હેચ તેવું નભચર વિ. જિઓ “નભ' + સં. વરી, નભચારી વિ. [+ (ખેતર વાડી બાગ બગીચા વગેરે) [ભાઈ વિનાનું સં. વારી, મું.] આકાશમાં ફરનારું, નભશ્ચર
ન-ભાયું વિ. [સં. ૧ + જ “ભાઈ ' + ગુ. “ઉં' ત. પ્ર.] નભચાલ (-૯૫) સ્ત્રી, જિ એ “નભ' + “ચાલ, v] આકાશમાં ન(નિ)ભાઉ વિ. [ એ. “ના (ના) ભવું' + ગુ. “આઉ' ક. પ્ર.]
ચાલવાની રીત [આકાશના ઘુમટની લાગતી સપાટી થોડો સમય ચાલે તેવું, કામચલાઉ, (૨) ટકાઉ, નભે તેવું નભ-છત સ્ત્રી. [ઓ “નભ' + “wત.”] આકાશરૂપી છત, ન(નિ)ભાત(-)લું જ “ન(-ની)ભવું'માં. નભ-તારિકા સસ્તી, જિઓ “નભ'+સં.] આકાશમાં તારેડિયો ન(નિ)ભાવ ૫. જિઓ “ન(-ની)ભવું' + ગુ. “આવ' કુ. પ્ર.] નભદેવતા શ્રી. સિ, નમો-રેવત] જએ “ન-દેવતા.' ગુજરાન, ભરણ-પોષણ, નિહિ નભ-૫. [જ એ “નભ’ + સં.] આકાશરૂપી વસ, આ- (નિ)ભાવણ વિ. [જ “ન-ની)ભ'+ ગુ. “આપણ” ક. કાશને પથરાયેલો દેખાવ
[છેડે, ક્ષિતિ-જ વાચક ક. પ્ર.] નભાવનારું નભપ્રાંત (પ્રાત) છું. [ ઓ “નભ' + સં.] આકાશને ન(-નિ)ભાવવું જ “ન(નિ)ભાડવું–‘ન(-ની)ભવું.માં. નભ-બિદ-બિન્દુ) ન.સિં. નમો-વિન્દ્ર પું] ઓ નભે-બિંદુ.' નટ-
નિભાવું જ “ન(-ની)ભવું'માં, નભ-મણિ પું. [સં. નમો-મળો જ “નો-મણિ. ન(-નિ)ભાવો પું. [જ “ન(-નિ)ભાવ' ગુ. ‘આ’ સ્વાર્થે નભ-મં૫૮-મર્ડ૫) ૫. [, નમો-મોટા જ “ન -મંડ૫.” ત.ક.] જુઓ “ન(-નિ)ભાવ.' નભ-મંડલ(ળ) (ભડલ, ળ) ન. સિં, નમો મ0] જએ ન ભૂતો ન ભવિષ્યતિ કે.પ્ર. સિ] નથી થયું કે નથી ન-મંડલ.”
થવાનું. (૨) (લા.) વિ. અભૂત-પૂર્વ, આશ્ચર્ય ઉપજાવે તેવું નભ-માસ પું. [સં. નમો-નta] જ એ “ન-માસ.” નભે “નભસ.”
[નભે-ગામી.” નભમુકુટ કું. [સં. નમો વાટ), નભ-મૂળાટ . જિઓ “નમ નાગતિ સ્ત્રી. [સં.] આકાશમાં ફરવું એ. (૨) વિ. જ
+ “મુગટ.'] જુઓ નભે-મુકુટ. બેશરમ, નિર્લજજ નભે-ગંગા (ગs) સ્ત્રી. [સ.] આકાશ-ગંગા, નભગંગા. નભર-ખંડું (ખડું) વિ. આબરૂની દરકાર વિનાનં. (૨) “નેબ્યુલા’
[નભ-દેવતા, ઇડા નભરથ પું. [સં. નમો-રથી જ “
નરથ.”
નભે-દેવતા શ્રી. [સં.] આકાશની મનાતી અધિષ્ઠાત્રી દેવી, ન-ભરમું'વિ, સિં. ૧ + જુએ “ભરમ' + ગુ. ‘ઉં' ત. પ્ર.1 નભે-બિંદુ (-બિન્દુ) ન. [સ., પૃ.] આકાશનું મધ્યબિંદુ, ભ્રમ વિનાનું
[ખરાબ. (૪) બેસ્વાદ નભ-બિંદુ નજરમર વિ. ઝાંખ. નિસ્તેજ, (૨) બેડોળ, વરવું. (૩) નઠાર, નભે-મણિ છું. [સં.] આકાશના મણિરૂપ સૂર્ય, નભ-મણિ નભરવશ વિ. ગાફેલ, બેદરકાર
ન-મંદ ૫ (ભ૩૫) ૫. [સં.] આકાશરૂપી માંડવે, નભનભરેચવું સ. જિ. તિરસ્કાર કરવા, વડવું, નિંદવું. નલ- મંડપ
( [માંડલું, નભ-મંડળ રચાવું કર્મણિ, ક્રિ. નજરેચાવવું છે, સ. ક્રિ. ના-મંડલ(ળ) (મડલ,-ળ) ન. [સ.] આકાશનું સમગ્ર