Page Text
________________
નકાદિય(-)ણ
૧ર૪૨
નખલિયુ
નાદિય(-)ણ (-૩) જ એ નાદિયણ.'
ઉપર ચાલવું (.ઉપરય-) (રૂ.પ્ર.) ચૂપકીદીથી ચાલવું. (૨) નકાદિયું જુએ “નખેદિયું.'
ચપળતાથી ચાલવું. ૦ ઉપર દહાહા ગણવા (-ઉપરથ દા:ડા-) નાદિયણ (-શ્ય) જઓ “ નાદિયણ” – “નાદાણ.” (૨.મ) આતુરતાપૂર્વક રાહ જોવી. ખંચ, ખંપ નાદેણ (શ્ય જુઓ “નખેદણ.'
(ર.અ.) લાગ જાવ, કારી ફાવવી. જેટલું (રૂ.પ્ર.) ઘણું નક છું. [૪] પાણીમાં રહેનારું એક પ્રાણી, ડ, મગર થાડું. જેવાં (રૂ.પ્ર) ઉંમરે ઘણું નાનું. ૦થી તે શિખા નક્ષત્ર ન. સિં] આકાશમાં દેખાતે ૨૦ કે ૨૮ ઝમખાંમાં સુધી, શિખ (રૂ.પ્ર.) પગથી માથા સુધી સર્વોગે. ૦માંય નક્કી કરેલા તારાઓનો તે તે સ્થિર સમૂહ (અશ્વિની ભરણી રગ ન હો (રૂ.પ્ર) તન તંદુરસ્ત હોવું. ૦માં રમી વગેરેનો). (ખગેાળ.).
રહેલું (૨:૬) (રૂ.પ્ર.) બરાબર માહિતગારી હોવી] નક્ષત્ર-ગણું છું. [સં.] નક્ષત્રોનો સમૂહ. (ખોળ.)
નખ-ક્ષત ન., નખ-ઘાત છું. [૪] નખ વાગવાથી થયેલ ત્રણ નક્ષત્ર-ગૃહ ન. [સ, પું, ન.] જેમાં નક્ષત્રના સ્થાન પ્રમાણે નખ-ચિત્ર ન. સિં.] અંગૂઠા અને આંગળીઓના નખથી આકૃતિએ ચીતરી પૃથ્વીના પરિભ્રમણને હિસાબે નક્ષત્રો કાગળમાં ઉપસાવેલી આકૃતિ ફરતાં ખાવાની રચના કરી હોય તેવું પ્રદર્શનીનું મકાન નખ-છર છું. [જ “છર–કરકે, પા.] નખ અને આંગળા નક્ષત્ર-ચક ન. સિં.] નક્ષત્રોનું દેખાતું વર્તુળ
વચ્ચે પાક થવો એ, નખેરિયે નક્ષત્રદાન ન. સિં] જુદાં જુદાં નક્ષત્રોને ઉદેશી તે ? નખ-જમણું વિ. સિં. નર + જુએ “જમવું + ગુ. “અણું કે ચંદ્રના નક્ષત્રના સમયે દેવાતું દાન
કવાચક કુપ્ર.] નખ જેટલું તદન થોડું ખાનારું નક્ષત્ર-નાથ પું. [.] ચંદ્રમાં
નખણ વિ. [સં. 1+ જ એ ખણુસ' + ગુ. “ઉં' ત.પ્ર.] નક્ષત્ર-૫૮ મું સિં.] નક્ષત્રોને ચીતરીને બનાવેલો નકશો ખણસ વિનાનું. (૨) (લા.) કારણ વિનાનું નક્ષત્ર-પતિ મું. [સં] એ “નક્ષત્ર-નાથ.”
નખ-તેલ જ “નકલ.” નક્ષત્ર-પથ પું. [સ.] આકાશમાં દેખાતો નક્ષત્રના પશ્ચિમ નખ-પંક્તિ (-પકતિ) સમી. [સં.] નાની પંક્તિ, નખાવલિ તરફ ગતિ લાગતી હોય છે તે માર્ગ
ન-ખબરું વિ. સં. + જુઓ “ખબર' + ગુ. “ઉ” ત.પ્ર.] નક્ષત્રપુંજ -પુજ) . સં. “નક્ષત્ર-ગણ.' (લા.) ભાન વિનાનું નક્ષત્ર-બિંદુ (-બિન્દુ) ન. સિં., મું.] આકાશમાંના તે તે નખ-બિંદુ (-
બિન્દુ) ન. સિં૫. નખ ઉપર કરેલું રંગીન નક્ષત્રનું કેંદ્રસ્થાન. (ખગોળ.)
ટપકું (સીઓએ શેભાનું કરેલું) નક્ષત્ર-મંલ(ળ) (-મહેલ, -ળ) ન. [સ.] જ “નક્ષત્ર-ચક્ર. નખ-ભર વિ. [સ. + જુએ “ભરવું.'] નખ ઉપ૨ સમાય તેટલું નક્ષત્રમાર્ગ કું. [સં.] એ “નક્ષત્ર-પથ.'
એછું. (૨) નખ જેવડું સુહલક નક્ષત્ર-માલ(-ળા) સ્ત્રી. સિં.] એ “નક્ષત્ર-ચક્ર.” નખ-ભિન્ન ન. [સં.] નથી ફાડેલું નક્ષત્ર-ગ . [૪] ચંદ્રની અને સૂર્યની કક્ષામાં તે તે નખ-માણુ છું. [સ.] (લા.મેતી જેવા ઊજળો નખ નક્ષત્ર આવતાં તે સંબંધ
નખ-માર છું. [સં. + જુએ “મારવું.'] નખને ઉઝરડે નક્ષત્ર રાજ . સિં] જુઓ “નક્ષત્ર-નાથ.”
નખ-મૂલ(ળ) ન. [સં.) નખનું જિવાળું નક્ષત્ર-વર્ષ ન. [સં.] સૂર્ય એક નક્ષત્રમાં હોય ત્યાંથી લગ- નખર છું. [સં.] નહેર (હિંસ્ય પશુ-પક્ષીને). [ ભરાવવા ભાગ ૩૬૫ દિવસે તેના તે નક્ષત્રમાં આવી છે એ સમય (રૂ.પ્ર.) અંદર પેસી હેરાન કરવું] [‘નખરા-બાજ.” ગાળે, નાક્ષત્ર વર્ષ, નિરયન વર્ષ
નખર-રાં-બોર વિ. [ઓ “નખરું? + ફા. પ્રત્યય.] જુએ નક્ષત્ર-વિદ્યા સ્ત્રી. સિં] પૃથ્વીના ભ્રમણને કારણે નક્ષત્રો નખર(-રાંખેરી ડી. [+ગુ. “ઈ* ત.પ્ર.] જુઓ “નખરાકરતાં લાગે છે એની નિયમિતતાનું ગણિત આપતી વિદ્યા. બાજી.’ (જયે)
નખત્રાંબાજ વિ. જિઓ “નખરું' + ફા. પ્રત્યય] નખરાં નક્ષત્ર-વિષયક વિ. [સં] નક્ષત્રોને લગતું
કરનાર. (૨) (લા.) ગી નક્ષત્રશાસ્ત્ર ન. [સં.] એ “નક્ષત્ર-વિદ્યા.'
નખર(ર)બાજી જી. [+ગુ. ઈ' ત...] નખરાં કરવાં એ. નક્ષત્ર-સમૂહ છું. [સં] જુઓ “નક્ષત્ર-ગણ.'
(૨) (લા.) રંગ
[‘નખરા-બાજ.’ નક્ષત્ર-સારણી સહી. [સં.] નક્ષત્રોની પવીના ભ્રમણને કારણે નખરાળ વિ. [જ એ “નખરું'+ગુ. “આળું' ત.પ્ર.] જુઓ લાગતી ગતિના ગણિતને કઠો. (.)
નખરાં-ખેર જુએ “નખરા-ખેર.' નક્ષત્રમંતર (નક્ષત્રાન્તર) ન. [સ, નક્ષત્ર + અત્તર) એક નક્ષત્ર- નખરાંખેરી જ “નખરાખરી.
થી બીજ નક્ષત્ર સુધીનું છેટાપણું કે ગાળે. (૨) બીજે નક્ષત્ર નખરાં-બાજ જ “નખરાબાજ.” નક્ષત્રી વિ. [સ. ન-ક્ષત્ર + ગુ. “ઈ' ત.ક.], - વિ. [+ગુ. નખરાંબાજી જ નખરાબાઇ.” ઉત.ક.] ક્ષત્રિય વિનાનું.
નખરું ને, રો [ કા. નમ્ર] ચાળે, હાવ-ભાવ, ચેષ્ટા નક્ષશ,શ્વર છું. [સં. નક્ષત્ર+રા,-શ્વર) એ “નક્ષત્ર-નાથ.' (જેમાં હાસ્ય ઊપજે એ પ્રકારે). [રાં કરવાં (રૂ.પ્ર.) નખ પું, સિ.] માનવ પશુ પંખી વગેરેના હાથ-પગના પંજા- લટુટુ થવું. (૨) ખુશામત કરવી. માંનાં આંગળાંઓમાં નીકળતી પાતળી કામળ જેવી હાકાળી નખલિયું ન. જિઓ “નખલું'+ગુ. ‘ઈર્યું સ્વાર્થે ત. પ્ર.] પી. (પશુ-પંખીઓના એ “નડોર' પણ કહેવાય છે) [૦ સ્ત્રીઓના કાનનું એક ઘરેણું, નખલી
k
Jain Education International 2010_04
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016073 |
| Book Title | Bruhad Gujarat kosha Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Keshav Shastri |
| Publisher | University Granth Nirman Board |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1294 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Dictionary & Dictionary |
| File Size | 39 MB |