Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 206

નકાચિત
નક્રાચિત વિ. વિ. મજબૂત બાંધાવાળું. (જૈન.)
નકાની શ્રી. મધમાખીની એક જાત
ન-કાનું વિ. [સં. 7 +જુએ ‘કાન' + ગુ. ‘ઉ** ત, પ્ર.] કાન વિનાનું. (૨) (લા.) એક પક્ષને જ સાંભળનારું નકાબ પું. [અર.] બુરખા નકાબ-પેશ પું. [ + ફા. પ્રત્યય] બુરખા. (૨) (લા.) ગુપ્ત વેશ, છૂપા વેશ. (૨) વિ. બહુરૂપી નકામું વિ. [સં. ન + જ ‘કામ’+ ગુ. ‘*' ત. પ્ર.] ગ્રામ વિનાનું, નિરર્થંક, (૨) ઉપયાગ વિનાનું, ખપમાં ન આવે તેનું. (૩) ક્રિ.વિ. એળે, વ્યર્થ, કાગટ
ન-કાર પું. [સં.] ‘ન’વ્યંજન, (૨) ‘ન' ઉચ્ચારણ, (૩)‘ન’ કે ‘નહિ' યા ‘મારા એક શબ્દ, નન્ના, (૪) (લા.) અ-સ્વીકાર. (૫) મનાઈ
નકાર-સૂચક વિ. [સં.]નન્ના મતાવનારું, નિષેધ બતાવનારું નકારાવવું, નકારવું જએ ‘નકારવું’માં. નકારાંત (નકારાન્ત) વિ. [સં. નhાર + અન્ત] જેને છેડે ‘ન' વર્ણ છે તેવું (શબ્દ, પદ)
નકાર-યુક્ત વિ. [સં.] નકારવાળું, ‘નેગેટિવ' (‘પ્રેમભક્તિ.') નકારવ યું. [સં. નાર્ + ગુ, ‘વ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ના કહેવી એ, નન્ના [બતાવનારું, નિષેધ બતાવનારું નાર-વાચક વિ. [સં.], નકારવાચી વિ. [સં., પું.] નન્નાન-ક(-ક્રો)(૦૫,૦૨)ા જુએ ‘ન-કારડા’ નફારવું સ. ક્રિ. [ર્સ, નારી, “ના. ધા. તસમ] ના પાડવી, ના હેવી. (૨) નાકબૂલ થવું, નામુર જવું. (૩) સ્વીકાર ન કરવા, પાછું ઠેલવું. નકારવું કર્મણિ., ક્રિ. નકારાવવું પ્રે, સ, ક્ર.
નકારી શ્રી. સં. નાર્ + ગુ. + ગુ. ‘ઈ' ત. પ્ર.] નન્નેા, ના કહેવું એ, નિષેધ નક(-)રું વિ. [સં. નાર્ + ગુ. ‘*'ત. પ્ર] નમ્ના કહેનારું. (૨) (લા.) મમતી, જિદ્દી, (૩) ઉછાળવું. (૪) ભંડું, અશ્લીલ
નરેશ હું. [સં. નાર્ + ગુ. ‘એ'ત. પ્ર.] નાકારા, તન્ત્રા નાવિયું વિ. તાકાત વિનાનું, માલ વિનાનું નકાસ છું., ન. [અર. નખ્ખાસ્ ] ગુલામ અને ઢોર વેચવાનું ખાર. (૨) ક્રાપેલા ઢારનું માંસ વેચવાનું માર. (૩) ફ્રાંસી દેવાની જગ્યા
[(ઉ. ો.) ‘નથિંગ'
ન-કાળજું વિ. [જુએ ‘ન' +‘કાળજું.'] (લા.) લાગણી વિનનું. (ર) બેર્ફિકરું. (૩) સાહસિક ન-કિંચિત્ (-ક-િચતુ ) વિ. [સં.] કશું જ નહિ, નમ્રી શ્રી. [અર. ‘નકી' દ્વારા] રાજા આચાર્ય અમલદાર વગેરેની પ્રશસ્તિના પાકારવામાં આવતા પાઠ, નૈકી નકીસર પું. કુસ્તીના એક દાવ. (ન્યાયામ.) [શ્રી, ની નકીબ પું. [અર.] નકી પૈાકારનાર ચેાબદાર, છડીદાર. (૩) નકીબ-દાર વિ., પું. [+ફા. પ્રત્યય] જુએ ‘નકીમ(૧).’ નગ્નીર વિ. [અર.] ઘણું નાનું, તુચ્છ, (ર) ગરીબ. (૩) પું. તાહના થડમાંથી કરેલું પેલું વાસણ
નક્રી(-)લ ન. ઊંટના નાકમાં બેસાડેલી લાકડાની કે લેાખંડની ખીલી
નકુર પું. એક જાતના ખાદ્ય પદાર્થ
૧૨૪૧
નાદ-પાટી
નકુલ(-ળ) પું. [સં.] નાળિયેા. (ર) પાંચ પાંડવેામાંને ચેાથા માદ્રી રાણીના જોડિયા પુત્રામાંના પહેલા પુત્ર. (સંજ્ઞા.) નકુલણી સ્ત્રી. [સં. + ગુ.‘અણી' પ્રત્યય] નાળિયાની માદા નકુલ-નવમી સી. [સં.]નાળી ગામ, શ્રાવણ સુદિ નામ. (સંજ્ઞા.) નકુલીશ જુઆ લકુલીશ.' નકુલીશ-પંથ (૫૫) જુએ ‘લકુલીશ-પંથ.’ નકુળ જુએ ‘નકુલ.’
નીઁચી સ્રી. [જએ ‘નક્ચા' + ગુ. ‘ઈ’ સ્રીપ્રત્યય ] નાના નકૂચા, સાંકળ ભરાવવાની નાની કડી
નાચે છું. જેમાં સાંકળ કે ગરાજ ભરાવવામાં આવે તે નાકાવાળા ધાતુના ખૂંટા નલ જુએ ‘નકોલ.’
ના હું. [સં, નવા-> પ્રા.નામ-], નાક. [॰ દામવે(રૂ.પ્ર.) ઢોરને મેઢ મેરી બાંધી એના દારડાના એક છેડે આગલા એક પગમાં બાંધવે કે જેથી ઢાડી નાસી જઈ શકે ) ન-(-ક્રો) (૫,૦૨)હું જુએ ‘બકારહું.'
Jain Education International_2010_04
નક્રે(શ્નો)ર વિ. [રવા.]તદ્ન કારું, ‘નવું નકા(-કો)ર' એવે રૂઢ પ્રયોગ આ શબ્દ એકલા નથી પ્રયાજાતા.) નકો(-ક્રો)યડું વિ. [જુએ ‘ન-કારડું,' –પ્રવાહી ઉચ્ચારણ] જએ ‘ન-કારહું.’
ન-(-કોયડા વિ.,પું. [જુએ ‘ન-કાયડું.']જુએ ‘ન-કારડા.’ ન-કે-કો)રહું વિ. [જુએ '+કોરું' + ગુ. ર' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] કાંઈ પણ ખાધા-પીધા વિનાનું(ત્રત), નકડું, નકાયડું ન-કા(-ફ્લો)રા વિ., પું. [જુએ ‘ન-કારહું.'] કાંઈ પણ ખાધાપીધા વિનાના ઉપવાસ, [૰ખેંચયે (-ખેં ચવા) (ૐ. પ્ર.) ફરાળ પણ કર્યાં વિના ઉપવાસ કરવે] ન(*)૨ વિ. [રવા,] પેલું નહિ તેવું ધન, ધ. (ર) (લા.) સંગીન, મજબૂત, ધરખમ, (બેઉ માટે ‘સાલિડ'), [કાટ (રૂ. પ્ર.) તદ્દન ભૂખ્યું]
નક્ક( )૨-તા શ્રી. [ + ર્સ, જ્ઞાત, પ્ર.] નરપણું
નસ સી. બાળકોની એક રમત
નક્કારું જુએ ‘નકારું.’
.
નક્કી વિ., ક્રિ. વિ. [અર.] ખાતરી કરેલું, નિશ્ચિત, (ર) ચેાસ, જરૂર, અવશ્ય. [॰ કરવું, ૰ ઠરાવવું (રૂ. પ્ર.) કુરે નહિ એમ સિદ્ધ કરવું. ♦ થઈ જવું (રૂ. પ્ર.) ગાઢવાઈ જવું, (૨) મરણ પામવું]
ન વિ. જુએ નક્કી' + ગુ. ‘' ત, પ્ર.] જુએ ‘નક્કી,’ નક્રૂર જુએ ‘નક્કર.' નર-તા જુએ નર-તા.’ નક્કોર જુએ નકાર.' નક્કોરડું જુએ ‘ન-કારહું.' નક્કોરા જ ‘ન-કારડા,’ નક્ખા-ખા)દ જુએ ‘નખાદ,’ નાદજી (શ્ય) જુએ ‘નખેાદણ.' નક્ખાદી જ નખાદી.' નમ્મેદણું જુએ નાદણું.’ નષાદ-પાટી જુએ ‘નખેાદ-પાટી.