Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 191

ધુમાલ
૧૨૨૬
ધણી
સખત માર મારો]
[(સ્થાપત્ય) (-ધું શું? વિ. ધુમાડા આપતું, ધુમાડિયું ધુમાલ પું. કમાનના ગડદા ઉપરને મથાળાને ભાગ. ધં()ધુરી સ્ત્રી. એ નામનું એક વાઘ ધુમાવવું, ધુમવું જ “ધ મધુ'માં. [મસ વગેરે કચરો ધુંધું )બ કિં.વિ. [રવા.1 “ધબ' અવાજ સાથે ધુમાસ પું. જિઓ “ધૂમ' દ્વારા.] ધુમાડાને કારણે થયેલો (-ધું)બ વિ. જિઓ “ધં(-ધ)બ' + ગુ. ‘ડ' સ્વાર્થે ત. ધુમાળું વિ. [જ “ધૂમ' + ગુ. “આ ત.પ્ર.] ધુમાડાવાળું પ્ર] (કાંઈક ઘાટનું હેઈ) ાડું, સ્થળ. (૨) પું. ધુ પું. [જ “ધૂમ' દ્વાર.] ધં, ધુમાડે
(ડવાં જરા ગળાકારનાં મેટાં થતાં હોઈ) એ નામથી ધુમેરું છું. સરકારી જમીનનું મહેસૂલ
જાણીતી કપાસની એક જાત ધુમ્મર ન, ખેતીનું એક ઓજાર
(ઘું) બટકું વિ. [+ ગુ. “હું” સ્વાર્થે ત.પ્ર.] જ “ધુંબડ(૧).” ધુમ્મસ જ “ધમસ.”
૬(-ધં)બાવું અ..િ જિઓ ધં(-ધી-અડ,'-ના. ધા] ધુમ્મસિયું વિ. [ + ગુ. “ઈયું' ત...] જુએ “ધુમસિયું.” બકરીના આંઉનું સખત લોખંડ જેવું થઈ જવું ધુરગર (-૨) શ્રી. પિચી તરત ખેડાય તેવી જમીન ધું-ધું)બડી સ્ત્રી. જિઓ “Ú(-ધ બર્ડ + ગુ. “ઈ' સ્ત્રીપુરણી સ્ત્રી. સિ. ધુરા દ્વારા] (લા.) નેતાગીરી, આગેવાની પ્રત્યય.] (લા.) દીકરી. (૨) જરા જાડી લાગતી સુધરી, રમણી ધુર-પચ પું. કાવાદાવા, યુક્તિ, પ્રપંચ
j(૬)બ વિ. [જુઓ (-ધ)બડ + ગુ. 'ઉ' સ્વાર્થે ધુરમ વિ. અત્યંત, ઘણું, પુષ્કળ
તમ) જુઓ “ધંબડ(૨).' ધુર-રાઈ સ્ત્રી. અભિમાન, ગર્વ
ધં(-)બાવડા(રા)વવું જ ધુંબાવવું”માં. ધુરંધર (પુર-ધ૨) વિ. ૫. સિં.] (લા.) જવાબદારી ઉઠાવ- પં(-ધં)બાવલું સ. ક્રિ. [જ એ “Ú(-ધું )બ, –ના.ધા,] ઝુંબે નાર, આગેવાન, અગ્રેસર. (૨) પરમ નિષ્ણાત, માટે વિદ્વાન છુંબે મારવું, ધુંબા મારવા. ધ(-ધું)બાવાવું કર્મણિ, ક્રિ. ધુર સ્ત્રી. [સ.] ધુંસરી. (૨) (લા.) જવાબદારી
(-)બાવડા(રા)વવું છે., સ.જિ. ધરાળ ન. જિઓ “ધુરા' દ્વારા.] ધંસરું
(ધૂ)બાવરા(રા)વવું, (-)બાવાવું જ “ધુંબાવવું”માં. ધુરીણ વિ. [સં] (લા.) જવાબદારી ઉઠાવનાર, અગ્રેસર ધંધું)બી-પાક છું. જિઓ “Ú(-ધં)બ' + ગુ. “ઈ' ત.ક. ધુર્ય વિ., પૃ. [સ.] અગ્રણ. (૨) બળદ, ઘેરી
+ સં.] (લા.) ધુંબા મારવા એ, ધુંબાને સખત માર ધુર્ય-પદ ન. [સં] (લા) અગ્ર-પદ, અગ્રેસર-તા
ધન-ધૂ) પૃ. [જ “ધું(-)”+ ગુ. ‘આ’ ત.પ્ર.] અવાજ ધુવાંસ (સ્પ) શ્રી. અડદન પાપડ માટેને લોટ
સાથે હથેળીના પંજાનો માર. (૨) (લા.) મહેણું, ટોણું ધુશ(સ)ળ-મુશ(-સ)ળ ન., બ.વ. જુઓ “ધ સરું' + સં. ધ(-)વાસ સ્ત્રી, જુઓ ધુમસી.” મુરા) પોંખણામાંનાં નાનાં ધંસરું અને સાંબેલું
“કટ ન. [રવા.] તબલું, નરવું ધુસમુસ ક્રિ4િ. [૨વા.] ઉતાવળે, ઝડપથી
ધૂકું લિ. [સ. * + ગુ. “ઉ' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] ધુતારું, ઠગારું ધુસળ-મુસળ એ “ધુશળ-મુશળ.
[કેરણ ધૂખળ વિ. ધૂળ ઉડવાથી ઝાંખું, ધંધળું. (૨) ન. જુઓ ધુળાડે !. [ જુઓ ધળ' દ્વારા.1 ધુળનું ઊંચે ઊડવું એ, “ધુળાડે.” (૩) ધૂળને ઢગલો ધુળારું ન. જિઓ “ધળ' દ્વારા.] ધળનું તોફાન, વળિયે ધૂખનું વિ. જિઓ ધૂખળ” + ગુ. “ઉં' સ્વાર્થે ત. પ્ર.] ધુળેટ ૫. ગાડાના ઈડા અને સરવણ નીચે ખીલી જડવા જ “ધં ખળ(૧).' (૨) (લા.) ધસાર, હલો
માટે નાખવામાં આવતા સીસમના કટકામાં તે તે કટકે ધૂગુ સ્ત્રી, હાટ, દુકાન ધુળેટલું સક્રિ. [એ “ધૂળ, –ના.ધા.] ધળવાળું કરવું, ધળ ધૂજ (-જ્ય) જેઓ “પૂજ.”
લગાડવી. ધુળેટાવું કર્મણિ, જિ. ધુળેટાવવું છે., સ.ક્રિ. ધૂજવવું જ “ધ જવવું'માં. ધુળેટાવવું, ધુળેટાવું જુઓ “ધુળેટવું'માં.
પૂજવું જેઓ “બ્રજવું.” ધુ(-)-જાવું ભાવે, ક્રિ. (-ધ) ધુળેટી સ્ત્રી, જિ એ બધુળેઠું' + ગુ. “ઈ' સીપ્રત્યય] (પર
સ્પર ધૂળ ઉડાડવાના મૂળ રિવાજને કારણે) હોળીનો ધૂણવું અ. ક્રિ. [સં. “ના->ળ પ્રા. લ્ તત્સમ] દૈવી કે વળતે દિવસ, ફાગણ વદિ એકમ, ધુળી પડવો. (સંજ્ઞા.) મેલા ગણાતા આવેશને લઈ માથું શરીર વગેરેનું ધ્રુજી ઊઠતું. ધુળેટ વિ. [જુઓ “ધુળેટવું' + ગુ. “ઉ” કુ.પ્ર.) ધૂળવાળું (૨) (લા.) હા-ના પાડવી. (૩) મનમાં પણ ન હોય તેવું ઈ(-ધૂ)આ(વા) (ડ) જ “ધુમાડ.”
બોલી નાખવું. ધુણાવું ભાવે, કેિ. ધુણાવવું છે., સકિ. ધંધૂ આ(-વા)ઢ-બંધ (બધ) જુએ ધુમાડા-બંધ.' ધૂણિયું વિ. [જ “ધૂણી”+ગુ, ઇયું' ત. પ્ર] ધણી કે (-ધું)આ(-વાડિયું જ “ધુમાઢિયું.'
ધુમાડે કરે તેવું (લાકડું વગેરે) (-)આ(-વાડિયે જ ધુમાડિયો.”
ધૂણી સ્ત્રી. જિઓ “ધ' + ગુ. “ઈ' સ્ત્રી પ્રત્યય.] છાણાં ધુ(૬)આ(-વાડી જુઓ ધુમાડી.”
લાકડાં કાગળ વગેરેને નાને ઢગલો સળગતાં તે બેઠે (-ધું)આ(-વાડે જ “ધુમાડે.”
તાપ અને ધુમાડે. (૨) જોગી બાવાઓની બેઠક સામેના ધ-ઘું)આ(વા)-V-(-)(-વા) જુએ “ધંઆ-પં.' અખંડ ધંધવા અનિ. (૩) (લા.) જ્યાં ધૂણી હોય તેવું (-)ગુરુ પુ. શેરીમાં આવી ગાનારો રખડુ માણસ સ્થાન. [ આપવી (રૂ.પ્ર.) ભૂતને વળગાડ કાઢવા દર્દીને પં(-) ન. કપાઈ ગયેલું જમીનને ચાટેલું જાડું થડ, ધ માડો અનુભવાવો. ૦૩ કરવી (રૂ. પ્ર.) ખર્ચમાં ઊતરવું. (૨) ઝરડાં-ઝાંખરાંનું જાળું. (૩) (લા.) સંગ્રહ
૦ ઘાલીને, છ બેસવું (બેસવું) (રૂ. પ્ર.) એક નિશ્ચયથી