Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 150

સરડો
દેરડા પું. [જુએ ‘દારા’+ ગુ. ‘'' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] (ખાસ કરીને લગ્નપ્રસંગે) વર-કન્યાને કાંડુ આંધવામાં આવતું નાડું. (૨) ગેલા દેરા. [॰ છેડવા (રૂ.પ્ર.) લગ્નવિધિ પત્યા પછી વર-વધૂનાં કાંડાંનાં નાડાં છે।ડવાં] દોરણુ ન. કાનનું એક જાતનું ઘરેણું, દાયણું દેર-તેર, દેર-દમામ પું [જએ ‘દારૐ' + ‘તાર,’ ‘દમામ,‘ સત્તાના ભપકા, રફ અને તુમાખી. (૨) બાહ્ય આડંબર દોરવણી સ્ત્રી. [૪એ ઢેરવવું + ગુ. ‘અણ્ણા’ કૃ.પ્ર.] ઢારવાની ક્રિયા. (૨) (કપડાને) દેરા ભરવા એ. (૩) (લા.) માર્ગ-દર્શન, શિખવણી દોરવણું ન. [જુએ ‘ઢારવવું' + ગુ. ‘અણું’ કૃ.પ્ર.] દૈારવાની ક્રિયા. (ર) (કપડાને) ખીલવું એ, દારા ભરવા એ. (૩) (ખેતરમાં હળથી) ચાસ પાડવા એ. (૪) ખાતાવહીમાં ખાતાં મેળવી જવાં એ
દોરવું સક્રિ. [જુએ ‘દોરવું'ના વિકાસ.] દારા ભરવા, ખીલવું. (૨) જૂએ ‘દોરવું (૪).’ (૩) ખાતાવહીનાં ખાતાં મેળવી જવાં. દાવાનું કર્મણિ,,ક્રિ. દેરવાવવું કે.,સ.ક્રિ. દોરવાવવું, દેરવાવું જુએ ‘ઢારવવું’માં. દેરવું સદ્ધિ. સં. ઢોર, ના, ધા.] સપાટી ઉપર ઢારી પાડવી, લીટી પાડવી. (૨) ચિત્ર આલેખવું, ચીતરવું. (૩) (હાથથી પકડી કાઈને સાથે) લઈ ચાલવું. (૪) (લા.) માનસિક રીતે ખેંચી પ્રેરવું. (૫) માર્ગ-દર્શન આપવું. દોરાયું કર્મણિ., . દારાવવું છે.,સ.ક્રિ [વાળી જમીન દન્ટ્સ વિ., પું. [જ રા'+સં.] માટી અને રેતીદે-રંગી (-રફગી), “શું (-૨૭ગું)વિ. [જુએ ‘દે '+રંગ' + ગુ. ‘ઈ'-‘' ત.પ્ર.] (લા.) સમયે સમયે જુદા જુદા પ્રકાર ધારણ કરતું. (૨) (લા.) મનસ્વી દારા-ચિટ્ઠી(-ઠ્ઠી) સ્ત્રી.[જુએ ‘ દારા’ + ‘ચિટ્ઠી, ઠ્ઠી.”] મંત્રેલે દ્વારા અને કાગળમાં લખેલ યંત્ર, તાવીજ, માદળિયું દાર("રાં)ટવું સ.ક્રિ. [જએ ‘દ્વારા,’- ના.ધા.] ઢારા ભરવા, ખીલવું, ફ્ાંટિયા લેવા
દેરાધાગા પું., બ.વ. [જુએ દોરા’ + ‘ધાગા,’ સમાનાર્થીના દ્વિર્ભાવ] મંત્રેલા દારા (વળગાડ દૂર કરવા ભૂવા વગેરે પાસેથી મેળવાતા)
દેરામણુ ન. [જએ ‘દારનું’ + ગુ. ‘આમણ' કૃ.પ્ર.] દ્વારવાની ક્રિયા. (૨) લીટીએ દેરવાનું મહેનતાણું દ્વારાયતા પું, ઘેાડાની એક એમ દેરાવવું, દારાવું જ ‘દારનું’માં.
દેરાંટવું જ ‘ઢારાટનું.’ દારિયા હું., ખ.વ. [જુએ ‘દારા’ + ગુ. થયું' ત.પ્ર.] (લા.) વરસાદની દ્વારા જેવી દેખાતી કાળી ધારાઓ દેરિયું ન., ચા યું. [જુએ ‘ઢારિયા.] દારાની ભાત ઊપસતી દેખાય એવા પ્રકારનું સ્ત્રીઓનું એક વસ્ર. (ર) કંઠમાં પહેરવાનું એક ઘરેણું દારી સ્ત્રી, [સ. માં તોરી છે, પરંતુ ગુ.માં તે જ દારા’ + ગુ. ‘ઈ ' સ્રીપ્રત્યય,] પતંગની ઢેર, (૨) દારથી પ્રમાણમાં જાડી છતાં પાતળી રસી, (3) દારડી, રસી, ‘ટૅગ.' (૪) (લા.) કાનૂની ચાવી, લગામ. [॰ ખેંચવી૰ (-ખેંચી)
Jain Eduet - Naiternational_2010_04
૧૮૫
દાલવું
(રૂ. પ્ર.) મરણ લાવી આપવું. • છાંટવી (રૂ. પ્ર.) રંગમાં એળેલી દારીથી આંકા છાપવા. ૭ છેડવી (રૂ. પ્ર.) પતંગની શેહ મૂકવી. ॰ તાણી રાખવી (રૂ. પ્ર.) અંકુશમાં લેવું. ॰ તૂટવી (રૂ. પ્ર.) મરણ પામવું. ૦ ઢીલી મૂકવી (રૂ. પ્ર.) અંકુશ આછા કરવા. ૭ ભરવી (રૂ. પ્ર.) જમીન કે લાકડાનું માપ કરવું] દોરી-છ(-ઈ)ઢ (-ષ્ટ) વિ. [જદારી' + ‘છાંટવું.'] દારીને બંને છેડે પકડી રાખી એને સપાટી પર છાંટતાં પડેલી સીધી લીટી જેવું, તદ્ન સીધું, સીધી લૌટીમાં રહેલું દારી-ભંગ (ભ૨) પું. [જુએ ‘દેવી' + સં.] (લા.) સીધી લીટીમાં ન હોવું એ
દારી લાકડી સ્ત્રી, [જ‘દારી' + ‘લાકડી.'] સુથારનું શિયાળી ફેરવવાનું દેરીવાળી લાકડીનું સાધન દોરીલેટા ન., ખાવ. [જુએ ‘ઢોરી’ + ‘લેટા,’] પ્રવાસમાં પૂર્વે સાથે રાખવામાં આવતા દેરી બાંધેલા કળશેા. [ લઈને (રૂ. પ્ર.) માત્ર દેરી અને લેટ-બીજું કશું જ લીધા વિના] દેરી-સંચાર (દેારી-સ-ચાર) પું. જુએ ‘દેરી' + સં.],
પું. [+ ગુ. ‘એ’ સ્વાર્થે ત. પ્ર.] (લા.) પડદા પાછળ રહીને કરેલી પ્રેરણા
O
દારે-દાર વિ. [જુએ ‘દાર’+ ફા. પ્રત્યય] ઢારા'-ભરેલું દારા પું. [સં. વોરા> પ્રા. ઢોચ્ય] ધાગા, તાંતણા, તંતુ. (ર) ગળામાં કાંડે બાવડે મુંડે કે પગની કલાઈમાં બાંધવાના સાદો કે મંતરેલા તાંતણેા. (૩) ગળામાં પહેરવાનું દારા જેવું એક ઘરેણું. [॰ ઊજવવા (રૂ. પ્ર.) ભાદરવા સુદિ ચૌદસને દિવસે અનંત ભગવાનને ઉદ્દેશી દેારાનું પૂજન કરવું. ॰ કરી આપવા (રૂ. પ્ર.) મંત્રીને દ્વારા આપવે. • દેવેશ (રૂ. પ્ર.) મીઠાઈ ને થાળીમાં ઢાળ્યા પછી ઉપર આછું ધી રેડવું. ભરવા (રૂ. પ્ર.) ત્રૌમ ભરવી] દોરા-ધાગા પું. [જઆ ‘દોરા-ધાગા.'] જુએ દોરા-ધાગા,' દેલ॰ હું [સં.] લેા, હીંચકા, હીડોળા દાલ (-૫) સ્ત્રી, તંગી, ભીડ, અત દોલક છું., ન. [સં.] (ધડિયાળને) લાલક દોલન ન. [સં.] લય-પ્રકાર, ‘રીધમ' (મન-હરિ.) દોલત (દાલત) સ્ત્રી. [અર.વ્લ] પૂંછ, પૈસે, દ્રવ્ય, ધન. (ર) સંપત્તિ, માલ-મિલકત [ભાવે) ઘર, મકાન દાલત-ખાનું(Ğલિત) -ન. [+જુએ ‘ખાનું.'] (માન બતાવવાનો દાવત-જાદા પું. [+ા, જોદવું, ર્સ, જ્ઞાતઃ] ધનવાનને પુત્ર દોલતદાર, દોલત-મંદ (દૅ લત-, -મ) વિ. [+ ફ્રા. પ્રત્યય] ધનવાન, માલદાર, પૈસાદાર દેવતમંદી(-ઑોલતમન્દી) સ્રી. [+ ગુ ‘ઈ' ત.પ્ર.]ધનિક-તા, [દાલત-દાર.’ દોલત-વાન (ઑાલત-) વિ. [+સં. વાન્ પું.] જ દાન ન. [સં] એક છેડેથી બીજા છેડા સુધી ઝલતું આવવું અને જવું એ, ડોલવાની ક્રિયા, ડોલન દોલન-કેંદ્ર (-કેન્દ્ર) ન. [સે.] ડોલવાનું મધ્યવર્તી હિંદુ દોલન-વિસ્તાર હું. [સં.] એક છેડેથી લઈ બીજા છેડા સુધીના ડોલનના પટ
શાહુકારી
દલવું અ. ક્રિ, [સં. રોજ઼ તત્સમ] ડોલવું, ઝૂલવું. દેલાવું