Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 149

ઢાઠું
દોઢું (હૅઠું) વિ. [સં. પ્રૂથાય > પ્રા. વિદ્ઘન-> ગુ. ‘gઉ'] માપ કદ્ર ગણતરી વગેરેમાં દોઢ-ગણું, ડોકું દાણકું (દાણકું) ન. [જુએ ‘દાણું' + ગુ. ‘ક’ સ્વાર્થે ત પ્ર.] નાનું દેણું
દાણા-ફાર (ăણા) વિ, જિએ ‘દેણું’ + ‘કેહવું.'] (લા.) ઝઘડા કરાવનાર. (ર) વિષ્ર ઊભાં કરનાર. (૩) ભગાડનાર, બૂરું કરનાર, અહિતકારી
દાણી (દેણી) સ્ત્રી. [જએ ‘દાણું' + ગુ. ઈ’ સ્ક્રીપ્રત્યય.] નાનું ટ્ઠાણું. [. દેવી, ૦ પકડાવવી (૬.પ્ર.) કાઢી મૂકવું, હાંકી કાઢવું, રજા આપવી]
દેર્લીંગું (રણી ગું) ન. ખાટી જાતનું લીંબું દાણું (દેણું) ન. [સં. વોન-> પ્રા. ઢોહળમ-] દાહવાની ક્રિયા. (૨) દેહવાનું માટીનું વાસણ. (૩) (લા.) પેટ, ઉદર (કટાક્ષમાં)
૧૧૮૪
દ્વાર હું
દદરું(-ળું) વિ. [રવા.] ખળખળી ગયેલું. (૨) બેઠા અવાજનું, ખાખરું. (૩) નબળું. (૪) ભ્કા ન થતાં ટુકડા ટુકડા થઈ ગયેલું
દેશ-દ(-દિ)શ ક્રિ.વિ. [જુએ 'ર' + સં. ફ્િાા > અર્વા. તદ્દ્ભવ ‘દિશ’ (ફ્ર્સ, વિમ્ )-] બેઉ દિશામાં બંને ખાજ (જ. ગુ. પદ્મમાં.), (૨) ચારે બાજુ, ચેા-ગમ દાદળાઈ શ્રી. [જ એ દેહછું' + ગુ. આઈ ' ત.પ્ર.] દાદળાપણું દેશદળાવવું જએ દાદળાનું’માં. [દોદળાવવું છે,,સ.ક્રિ. દેદળાવું અક્રિ. [જએ ‘દેળું', “ના. ધા.] àાતળું થવું દેદનું જએ દારું.’
દદાચ ત. અગાઉ માળવામાં બનતું એક જાતનું કાપડ દો-દિશ જુએ ‘દો-દશ.’ [છંદ. (પિં.) દેધક છું. સિં.] ૧૧ અક્ષરાના ચરણના એક ગણમેળ દેધડ ન. [૪એ ‘દેૐ' +‘ધડ.'] (લા.) પાણી ભરેલું બેડું દો-ધારું વિ. [જુએ ટ્રાં?' + ધાર' + ગુ. ‘ઉં' ત...] ધારવાળું [વપરાતી) દોષીતર (-રય) સ્રી. લાંબી દી (સૂકવી તંબા તરીકે દોપ ન. દૂધ દેવું એ. [॰ આવવું (રૂ.પ્ર.) સફળતા મળવી, સુગમતા થવી] [(ર) (લા.) ઘણું, પુષ્કળ દા-પટ વિ. [જુએ ‘ટ્વૐ' + ‘પટ.'] બે પડવાળું, બેવડું, દ-પાઠી વિ. જુએ? +‘પાટ’+ગુ, ‘ઈ' હું. પ્ર.] (લા.) એ ખાજ વળેલું
દૈપિસ્તાં ન.ખ.વ. [ા. ખિસ્તાન્] અક્ષરા લૂંટવાનું જાડું પં. (૨) દસ્કૃત-શિક્ષક, ‘કોપી-બુક' (ન. તુ.) [॰ ઘૂંટવાં (૩.પ્ર.) અક્ષર સુધારવા]
દો-ફસલ, લી વિ.,સી. [જુએ દેર' + 'ફસલ' + ગુ. • ઈ” ત.પ્ર.] વર્ષમાં બે વાર પાક આપે તેવી (જમીન) દાખ છું. લાભ, કાયટ્ટા દાબડું ન. એક જાતનું વાદ્ય ટ્રામકલાસ જ એ ‘હુમ-કલાસ,’
દામ-દટ ક્રિ.વિ. ભરપટ્ટો, ભરચક. (૨) ઉદારતાથી આદમ-દામ વિ. ઘણું, પુષ્કળ [॰ સાયખી (સાચખી) (૩. પ્ર.) સારી જાહેkજલાલી] દા-મંજિલૢ (-મસ્જિલું) વિ. [જએ [ગુ. ‘ઉ” ત. પ્ર.] એ માળનું (મકાન) દાયણુ ન જુએ ‘દરણું,’—પ્રવાહી ઉચ્ચારણ જુએ ‘ધારણું.’
ઢોર’+‘મંજિલ' +
દાર↑ પું. [સં] સ્ત્રી. (ખાસ કરીને) પતંગની દોરી દારૐ (Èાર) પું. [અર. દર 'ચારે બાજુ ફરવું] (લા.) અમલ, સત્તા, અધિકાર. (૨) અમલદારીના રેડ્. (૩) કડપ,
4.
દેણું-વલેણું (દોઃણું-વલણું) [જુએ ‘દેણું (૧)' + ‘વલેણું,’] દાહવાની અને વલેાવવાની ક્રિયા. (ર) (લા.) દુઝાણું [બેટા ‘ઇન્ક—પાટ' દાંત (દ।ત્ય) સ્ત્રી. [અર. દવાત્] શાહીના ખડિયા, દવાત, દાત-કલમ (દત્ય-) શ્રી. [+જુએ ‘કલમ,']- દાંત-કાઠાં (દ।ત્ય-) ન,,બ.વ. [+જુએ ‘કાંઠું' (બરુનું).] શાહીના ખડિયા અને લેખણ દો-તરફ ક્રિ.વિ. [જુએ ‘દાર' + તરફ.’] એ બાજુ દાતરફી વિ. [ગુ. ‘ઈ’ ત.પ્ર.] બેઉ બાજનું, બંને પક્ષેનું દાતવું અક્રિ. [સં. ઘુત્ > થોત દ્વારા] પ્રકાશવું, (૨)(લા.) પસંદ કરવું. દતાવું ભાવે.,ક્રિ, દાંતાવવું છે.,સ.ક્રિ. દેતા ન. [ફા.] વરરાજાને પહેરવાના એક ખાસ પ્રકારના પોશાક દાતાયું ન. [+ગુ. ‘આયું’ ત.પ્ર.] નાના ઢગલા, નાના ક્રાટ, જંગલી [એક તંતુ-વાદ્ય દેશ-તાર હું. [જુએ દા?' + ‘તા.’] એ નામનું ચાર તારનું દાતાવવું, દતાવું જુએ ‘દાતનું’માં. જિએ ‘ઢાતિયું.’ ટ્રાતિશારું (હતિ-) ન. [જએ ‘àોતિયું’ + ગુ. ‘આરું’ ત. પ્ર. દૈતિયારા (`તિ-) પું. જિઆ ‘દાંતિયારું.'] [શાહીના ખડિયા રાખનારું] દોતિયું (ક્રાંતિ-) વિ. જુએ ‘દાંત’+ગુ. ઇયું' ત...] દાતિયા (દ।તિ-) પું. [જજુએ ‘રાતિયું.'], દાતીતા (દાતી-) હું. [જુએ ‘દાત' દ્વારા.] (લા.) ઢા કચેરી વગેરે પાસે એસી અરજી વગેરે લખી આપનાર માણસ. (૨) નામું લખનાર મહેતાજી
‘ક્રાતિયેા.’
દાતુક વિ. બંધબેસતું કરેલું [(૨) સુંદર, શેલતું દેતું વિ. [જએ રૃાતવું' + ગુ. *' રૃ.પ્ર.] પ્રકાશ આપતું. દેતેલ વિ. [જુએ ‘ દાંતનું ’+ગુ. ‘એલું' બી.ભૂ.કૃ.] (લા.) પસંદ કરેલું, ઇચ્છેલું [પ્રમાણમાં ખાવું એ દોથા-થાળી સ્ત્રી. [જએ ‘દાથા' + ‘થાળી.’] (લા.) વિશેષ દાયા પું. બે હથેળીમાં ભરાય તેટલા જથ્થા આપતા ખેાખા દાથા-લેથા વિ. [જુએ દાથા,'-દ્વિર્ભાવ.] (લા.) ઘણું, પુષ્કળ, દાથા ભરીને થાય તેટલું દાદરિયું વિ. [જુએ ‘દાદરું' + ગુ, ઇયું' (લા.) ખેાટી લવારી કરનારું, ખડબડિયું
સ્વાર્થે ત.પ્ર.]
Jain Education International_2010_04
દામ
દારડી સ્ત્રી. [જુએ ‘દોરડું’ + ગુ. ‘ઈ ’સ્ત્રીપ્રત્યય.] નાનું ઢરડું, દેરી, રસી, પાતળી ઢારી. [॰ જેવું (રૂ.પ્ર.) ત‰ન પાતળું (આકારમાં)]
દોરડું ન. [સં, હોર્ + ગુ. ‘હું' સ્વાર્થે ત.પ્ર.] રાંઢવું, મેટી જોડી દારી, જાડી રસ્સી. [-માં ખેંચવાં (``ચવાં) (રૂ.પ્ર.) ક્રાઈના કામમાં સહાયક થયું. ॰ તાણમાં (રૂ. પ્ર.) ખૂબ મહેનત કરવી]