Bruhad Gujarat kosha Part 2

SR No.: 016073
Original Sutra Author: N/A
Author: Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board
Publication Year: 1981
Total Pages: 1294
Language: Gujarati
Classification: Dictionary & Dictionary
File Size: 39 MB

Page 130

દુઃખાકુલ(ળ)
દુઃખાકુલ(-ળ) વિ. [સં. દુઃä + આરુ] દુઃખથી બેબાકળું બની ગયેલું
દુઃખાગાર ન. [સં.૩:ણ + અન્તર્] દુઃખાનું મકાન-અપરદુ:ખ દુઃખાતિરેક હું. સં. દુ:ણ + અતિ-રેTM] હદ્દ ઉપરાંતનું દુ:ખ,
૧૧૧૫
પારાવાર દુઃખ
..
[દુઃખ દુઃખાધિકથ [સં. દુ:Z + માધિથ] ઘણું દુ:ખ, વધુ પડતું દુઃખાબ્ધિ પું. [સં. દુઃણ + અશ્ર્વિ] જુએ ‘દુ:ખ-સાગર.’ દુઃખાતે વિ. [સં. ૩:લ + માર્ત] દુઃખથી પીડાયેલું, દુ:ખે સબડતું દુઃખાલય ન. [સં.,પું.] દુઃખનું સ્થાન [કરાવનારું દુઃખાવહ વિ. દુ:લ + આ-વĚ] દુઃખ લાવી આપનારું, સંતાપ દુઃખાવિષ્ટ વિ. [સં. દુ:લ + મા-વિટ] દુ:ખથી ભરેલું, દુ:ખખ્ખ દુઃખાશ્ન ન., બ. વ. [સં. ટુવ્ + ·] દુ:ખને લીધે નીકળતાં આંસુ, દુઃખનાં રૂગાં
દુઃખાંત (દુઃખાન્ત) પું. [સં. દુ:ણ + અન્ત] દુઃખના છેડા, દુઃખની સમાપ્તિ, દુઃખની નિવૃત્તિ, (૨) વિ. જેના અંતભાગમાં દુઃખ હોય તેવું, ‘ટ્રૅજિક.' (નાટય.) દુઃખિત વિ. [સં.] દુ:ખ પામેલું, દુ:ખી, પીડાયેલું, કચવાયેલું દુ:ખિની વિ., સ્ત્રી. [સં.] દુ:ખી હી દુ:ખી વિ. [સં., પું.] દુ:ખવાળું, દુખિયું દુઃખાક્તિ સ્ત્રી. (સં. ૩:લ + fa] દુ:ખથી ભરેલું વચન, દુ:ખ આપનારું વચન, ખેદજનક વાત
દુઃશાસન ન. [સં. દુર્ + રાસન, સંધિથી] ખરાબ રાજ કારોબાર. (૨) પું. ધૃતરાષ્ટ્ર રાજના દુર્ગંધનથી નાના પુત્ર (સંજ્ઞા.)
દુઃશિક્ષિત વિ. [સં, વુક્ + fરક્ષિત, સંધિથી) ખરાબ શિક્ષણ પામેલું. (૨) મેલી વિદ્યા શીખેલું વાળું, દુશચારી દુઃશીલ વિ. [સં. દુર્ + રી”, સંધિથી] દુષ્ટ આચરણદુઃશીલતા શ્રી. [સં.] દુષ્ટ આચરણ, દુરાચાર દુઃસમય પું. [સં. દુર્ + સમય, સંધિથી] ખરાબ સમય, કપરા કાળ [ખમી શકાય તેનું દુઃસહ,- વિ. [સં. ચુસ્ + સ-હ્યું, સંધિથી] મહાસુરકેલીથી દુઃસંગ (દુસ્સ) પું. (સં. હૅક્ + જ્ઞ, સંધિથી] ખરાખ સેાબત, કુ-સંગ [ભાગ્યેજ હોય એવી સ્થિતિ દુઃસંભવ (સમ્ભવ) પું. [સં. ચુસ્ + સંમત, સધિથી] સંભવ દુઃસાખ્ય વિ. સં. ટુવ્ + સાથૅ, સંધિથી] મુશ્કેલીથી સાધી શકાય તેવું. (૨) મુશ્કેલીથી મટાડી શકાય તેવું (રાગ વગેરે) દુઃસાય-તા શ્રી. [સં.] સાધ્ય હોવાપણું દુ:સાહસ ન. [સં. વુક્ષ્ + જ્ઞાહલ, સંધિથી] અયેાગ્ય સાહસ, પહેાંચ વિનાનું સાહસ-કર્મ દુઃસાહસિક વિ. [સં., ટુમ્ + સાહત્તિ, સંધિથી] દુ:સાહસ દુઃસ્થિત વિ. [સં. ટુક્ + સ્થિત, સંધિથી] ખાટા સ્થાન ઉપર રહેલું [ઉપર જઈ રહેલું એ, દુર્દશા દુઃસ્થિતિ સ્ત્રી. [સં. ટુવ્ + સ્થિતિ, સંધિથી] ખાટા સ્થાન દુઃસ્વપ્ન ન. [×. પુસ્ + સ્વપ્ન, સંધિથી પું.] ખરાબ સ્વપ્ન, અમંગળ સ્વપ્ન [નઠારી પ્રકૃતિ, કરડકણેા મિજાજ દુઃસ્વભાવ પું. [સં. ટુક્ + સ્વમાન, સંધિથી] ખરાબ સ્વભાવ, દુઃસ્વર પું. [સં. ચુક્ + સ્વર, સંધિથી] ખરાબ સૂર. ભગડેલા ઘાંટા
[કરનાર
Jain Education International_2010_04
દૂધ વિ. [સ, fū-> પ્રા. હુમ-] એક દૂદ' એ ક્રૂ ચાર' વગેરે) ક્રૂએ(-) પું. (સં. ટ્વિ> પ્રા. નિશાનનાળા પાસે
ૐઅમ] એ આંક કે [વાદ્ય, (૨) નરકું દૂર ન. [સં, ૬૫૩] સૂતાંને જગાડવાનું એક જાતનું ચર્મદૂઢાવું અક્રિ. [રવા.] સુકાઈ જવું, દૂબળા પાતળા થઈ જવું. દુઢાવવું છે., સ.ક્રિ
ક્રૂ-રવું સક્રિ. જિઓ ‘ક્રૂ' + ‘કરવું.'] એ ભાગમાં કરશું. કૂકરાવું કર્મણિ., ક્રિ. ૬-કરાવવું પ્રે., સ.ક્રિ.
દુષ્કૃત ન. [સં. દુષ્કૃતના આદિ અંગનું ટુ કર્યાં પછી, જ. ગુ.] જએ ‘દુષ્કૃત.'
દૂધૃતી વિ. [+]. ' ત. પ્ર] દુષ્કૃત કરનારું, પાપી દૂગડા હું. એક જાતની ભેાજનની વાની દૂજું વિ.સં. દ્વૈિતીથTM-> પ્રા. ચુગમ-; (જ.ગુ.)] બીજું. (ર) જહું [દાહવા આપતું, દૂઝણું દૂઝણુ વિ. [જુએ ‘ઝબું' + ગુ. ‘અણ’ક વાચક રૃ.પ્ર.] દૂઝણુ (ચ) વિ., સ્રી. [જ‘દૂઝણું' + ગુ.' - પ્રત્યય થયા બાદ લઘુપ્રયત્ન ‘ય.’] દૂઝણી (ગાય કે ભેંસ) દૂઝણું વિ. [જુએ ‘ક્રૂઝવું’ + ગુ. ‘અણું' ક વાચક કૃ.પ્ર.] દાહવા દેતું, દૂઝતું (ઢાર), (ર) વિયાયા કરતું (ઢાર), ‘બ્રીડેબલ.’ (૩) (લા.) હંમેશ ઊપજ આપ્યા કરતું ક્રૂઝવું અ. ક્રિ. [સં. વુદ્ઘ-> પ્રા. વુf-] (સ્તન કે આઉમાંથી) દૂધ આપવું, ઝરવું, ટપકવું. (૨) (લા,) (હંમેશ) ઊપજ આપવી, લાભ આપતા રહેવું
દૂ વિ. ર્સ, દુષ્ટ≥ પ્રા. ૐ] જએ ‘દુષ્ટ.’ દૂન્દમંગળ (-મળ) વિ. [+ સં. સિમૈિના (મેટા મત્સ્ય)એના જેવું] (લા.) પ્રચંદ્ર, જબરદસ્ત, મેાઢું (લશ્કર) દણ (ણ્ય) સી. [જ એ ‘દૂણવું.’] દુણાનું એ, દુણાયાની અસર ધૂણવું સ. ક્રિ. ર્સ, પૂનમ-> પ્રા. રૂ|-] નારાજ કરવું. (૨) સંતાપવું, દુઃખી કરવું, મનમાં મંઝાયા કરે એમ કરવું. દુણાવું કર્મણિ, ક્રિ. (વિશેષ અર્થે જએ ધ્રુણાનું’ માં.) દુણાવવું કે., સ. ક્રિ.
દંત-મંડલ(-ળ) (ઘડિયામાં) એ (જેમકે
દૂણી (દૂષણી )જએ ‘દાણી.’
દૃણું
(:ણું) જએ ‘રાણું.’
વિ.[એ ‘દૂણનું’ + ગુ. ‘' કઈં વાચક ટ્ટ, પ્ર.] [મન મળે એવું કામ ન. [જઆ ‘દૃણલું' + ગુ. ‘*'કૃ.પ્ર.] નારાજી, (૨) દા [જએ કૂણું.'] (લા.) જુએ ‘દૂણ.’
હ્યુ છે.
દૂત, કે પું. [સં.] બીજા રાજ્યમાં મેકલાતા એક રાજ્યના પ્રતિનિધિ. (ર) સંદેશે' લઈ જનાર માણસ, કાસદ, અભિસરી.' (૩) જાસૂસ, ગુપ્તચર દૂત-કર્મ, દૂત-કાર્યાં ન. [સં.] દૂતે કરવાનું કામ, તાઈ દૂત-કાવ્ય ન. [સં.] (મુખ્યત્વે વિરહી નાયક-નાયિકા વચ્ચે) સંદેશાનું વર્ણન આપતું કાવ્ય. (કાવ્ય.) દૂત-ત્ત્વ ન. [સં.] જુએ ‘દૂત-કર્યું.' [(લા.) ઠપકા, ઉપાલંભ દૂત-દખક (કય) સ્ત્રી. [ સં. ચૂત + ગુ. ‘દુખાવવું' દ્વારા ] દૂત-મંડલ(-ળ) (-મશ્કલ,-ળ) ન. [સં.] કૂર્તાને સમૂહ, એલચી સાથે કામ કરનારા માણસાના સમહ
*૧
છુ
..
નારાજ કરે તેવું